Аңдатпа
Бұл мақалада бастауыш сынып оқушыларының көркем және сауатты жазу дағдыларын қалыптастыру жолдары қарастырылады. Жазу процесінде орфографиялық, пунктуациялық, стилистикалық нормаларды меңгерту, сондай-ақ көркем тілдің алғашқы элементтерін қолдану – оқушылардың тілдік қабілетін дамытуда маңызды орын алады. Мақалада бастауыш сыныптағы жазу жұмыстарының түрлері мен әдістері, оларды тиімді ұйымдастыру жолдары ұсынылады.
Түйінді сөздер
Бастауыш сынып, көркем жазу, сауатты жазу, тіл мәдениеті, жазу дағдысы, жазу сабағы, әдістеме.
Кіріспе
Бастауыш сынып оқушысы үшін тіл – танымның, ойлаудың және қарым-қатынастың құралы. Осы кезеңде бала жазбаша сөйлеуді меңгеріп, ойын қағаз бетіне түсіруді үйренеді. Сондықтан көркем және сауатты жазуға үйрету – бастауыш мектептің басты міндеттерінің бірі. Бұл мақалада жазу сабақтарында көркем әрі сауатты жазу дағдысын қалыптастыру жолдары мен мұғалімнің рөлі қарастырылады.
Негізгі бөлім
1. Сауатты жазуға үйрету әдістері
Бастауыш сыныпта сауатты жазу – дыбыстық талдау, буындап оқыту, сөздік диктант, көшіру, көркем жазу, грамматикалық тапсырмалар арқылы дамиды. Мұғалім әр сабақта:
— Жаңа сөздердің дұрыс жазылуын үйретеді;
— Диктант және мәтіндер арқылы орфографияны бекітеді;
— Жеке оқушының жазу ерекшелігін бақылап, түзетулер енгізеді.
2. Көркем жазу – тілдік талғамның бастауы
Көркем жазу тек әріптердің әдемі жазылуы емес, сонымен қатар ойды бейнелі, мазмұнды жеткізе білу. Мәтін құрау, шағын эссе, ертегі жазу, сөйлемдерді түрлендіру сияқты жұмыстар арқылы бала тілдік шығармашылыққа бейімделеді. Мұғалім бала бойындағы тілдік сезімді дамыта отырып, сөйлемнің көркем құрылуына мән беруі керек.
3. Жазу дағдысын дамытудың тиімді жолдары
— Ойын элементтері бар тапсырмалар;
— Көрнекілікпен жұмыс (сурет бойынша әңгіме жазу);
— Ұжымдық шығармалар құрау;
— Қателермен жұмыс (редактор рөлі);
— Тақырыптық шығармалар жаздыру.
Қорытынды
Көркем және сауатты жазу – бастауыш сынып оқушысының тілдік дамуы мен жеке мәдениетінің көрсеткіші. Жазу дағдыларын қалыптастыру – жүйелі, мақсатты және шығармашылықпен жүргізілетін үдеріс. Мұғалімнің әдістемелік шеберлігі мен оқушының ынтасы үйлескен жағдайда, нәтижелі білім мен тұрақты дағды қалыптасады.
Пайдаланылған әдебиеттер
- Қазақша жазуға үйрету әдістемесі. – Алматы: «Мектеп», 2020.
2. Сүлейменова З.Ж. Тіл мәдениеті және сауатты жазу негіздері. – Алматы: Білім, 2018.
3. Сатыбалдиева Б. Бастауыш сыныпта жазу дағдысын дамыту жолдары. // Бастауыш мектеп журналы, №4, 2023.
4. Қосымова Г. Мектепте тіл дамыту әдістемесі. – Алматы: Рауан, 2019.
5. ҚР Білім және ғылым министрлігі. Бастауыш білім беру стандарты. – 2022.
Ғылыми жетекші: Phd, аға оқытушы: Ауезов Б.Н.
Магистрант: Халметова Г.
