Сөйлеу мәдениеті. Дауыссыз дыбыстар: жасалуы, жіктелуі.

Берілген мәтінге сәйкес кіріспе, негізгі және қорытынды бөлімдерді қамтитын қарапайым жоспар құру.

Қазақ тілінің дыбыстар жүйесін, үндестік заңын, емлелік ерекшеліктерін ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу.

Барлық оқушылар орындай алады:

Дауысты дыбыс пен дауыссыз дыбыстардың айырмашылығы мен ерекшелігін ажырата алады.

Оқушылардың көпшілігі орындай алады:

Дауыссыз дыбыстардың түрін жетік меңгереді.

Кейбір оқушылар орындай алады:

Жаттығу жұмыстарын орындау кезінде дауыссыз дыбыстардың түрлерін табады.

1. Дауыссыз дыбыстардың жасалу, жіктелу жолын меңгереді;

2. Сөздерге фонетикалық талдау жасай алады;

3. Дауыссыз дыбыстардың түрлерін ажырата алады.

Тілдік мақсат

Оқушылар: сөйлеу мәдениеті туралы мәлімет алып, дауыссыз дыбыстарды ажыратып, алған білімдерін бекітеді.

Негізгі сөздер мен тіркестер: сөйлеу мәдениеті, сөз байлығы, тіл, дауыссыз дыбыстар, қатаң, ұяң, үнді, жұп дауыссыздар.

Талқылауға арналған сұрақтар:

1. Сөйлеу мәдениетінің негізгі қағидаларын атаңдар.

2. Дауыссыз дыбыстарды айтылуына қарай топтастырыңдар.

3. Дұрыс сөйлей білу, ойды анық жеткізудің маңызы қандай?

Жазылым бойынша ұсыныстар: сөз мәдениеті жайлы өз білетіндерін ортаға салады, бірлесіп және өз бетінше тапсырмалар орындайды, сұрақтар қояды және жауап береді.

Сабақтың басы

(6 минут)

2 минут

4 минут

Ұйымдастыру кезеңі:

1.Оқушылармен сәлемдесу.

2. Оқушылардың сабаққа қатысуын қадағалау.

3. Түстер арқылы топтарға біріктіру.

Конфеттер

Үй тапсырмасын сұрау

а) Өтілген тақырып бойынша оқушылардың білімін тексеретін кесте беремін.

— Әр топтан бір оқушы шығып қорғайды.

ә) «Ашық сұрақтар» арқылы әр топқа өткен тақырыпты еске түсіртетін, жинақтайтын сұрақтар қоямын:

1. Ауызша және жазбаша тілдік қарым-қатынасқа тән ерекшеліктерді атаңдар?

2. Жазу не үшін қажет?

3. Дауысты дыбыстардың жасалуы туралы не білесіңдер? 4. Дауысты дыбыстар қалай жіктеледі?

Бағалау. «Өзін-өзі бағалау» әдісі

Жұмыс дәптері

Сызба-кесте

Сабақтың ортасы

(28 мин)

10 минут

3 минут

6 минут

9 минут

1-тапсырма. Оқылым. ТТ

— Мәтінді топта оқиды.

— Түсіндірме сөздік бойынша жұмыс жасалады.

І топқа 1А тапсырмасын беремін. Мәтін мазмұны бойынша берілген тапсырманы орындайды. Сөйлеу мәдениетінің негізгі қағидаларын атайды;

ІІ топ: Сөйлеу мәдениетін жетілдіру үшін не қажет екенін баяндайды;

ІІІ топқа 1Ә тапсырмасын беремін. Мәтінді қайта оқып, әр азатжолдың мазмұнын бір сөйлеммен айтады.

ІҮ топқа 1Б тапсырмасын беремін: «Өнер алды – қызыл тіл» деген мәтелдің мазмұнын түсіндіреді.

— Топ басшылары ортаға шығып берілген тапсырма бойынша қорғайды.

Бағалау. «Не жақсы?» әдісі бойынша топтардың бірін-бірі бағалауы.

Грамматикалық мағынаны ажырату. Дауыссыз дыбыстардың жасалуы мен жіктелуі туралы түсіндіремін.

— А.Байтұрсынов үнді дауыссыздарды жартылай дауыстылар деп атаған.

— Жұп дауыссыздар туралы түсіндіру: п-б, т-д, қ-ғ, к-г, с-з, ш-ж. Мысалы: теп-тебу, қақ-қағу, төк-төгу, т.б.

2-тапсырма. Жазылым. ТТ

— Дыбыстарға фонетикалық талдау жасайды.

— Берілген сөйлемді 4 қатарға бөліп беріп, әр қатардан бір оқушыға орындату.

— қалған оқушы дәптерге орындайды.

Бағалау. «Бутерброд» әдісі. Жұпта өзара бағалау.

3-тапсырма. Айтылым.

— Метаграмманы шешу және жауап сөзге дыбыстық талдау жасау.

1) сыр, қыр, жыр; 2) ауа, науа; 3) алау, жалау, палау; 4) үлгі, сүлгі.

— 4 топ берілген жауаптарға талдау жасайды.

4-тапсырма. Жазылым.

— Көп нүктенің орнына тиісті әріпті қойып жазу.

— Өзара тексеру.

Бағалау. «Бармақпен бағалау». Топтар өзара бағалау жасайды.

Оқулық

Үлестірмелі кесте

Жұмыс дәптері

Бейнеролик, презентация

Оқылым

Жұмыс дәптері

Сабақтың соңы (6 мин)

3 минут

2 минут

1. Жаңа тақырып бойынша үлестірме қағаздарын беру

2. Сұрақ-жауап

1. Сөйлеу мәдениетінің негізгі қағидалары қандай?

2. Дауыссыз дыбыстар қалай жіктеледі?