Қ.Мәліковтың Солтүстік Американың халқы және саяси картасы, АҚШ тақырыбында 7 б\r\n\r\nсыныбында өткізген сабақ жоспары \r\n
| Сабақтың тақырыбы: Солтүстік Американың халқы және саяси картасы, АҚШ | |||||||||||||||||||||||||||||
| Сабақтың мақсат-міндеттері: | А) білімділік: | Оқушыларға Солтүстік Американың елдерімен халқын және Америка Құрама Штатының тарихы, құрылуы жайлы ұғымды қалыптастыру; | |||||||||||||||||||||||||||
| Ә) дамытушылық: | Карта, атластар бойынша оқушылардың отын өнеркәсібінің дамуын, халықтың даму маңызын талдау, анықтау, Америка Құрама Штатының қалыптасу тарихын, картамен жұмыс істей білу қабілетін дамыту; | ||||||||||||||||||||||||||||
| Б) тәрбиелік: | Солтүстік Америка материгіндегі ел экономикасын дамытудағы рөлін, маңызын түсіндіру арқылы оқушының патриоттық сезімін ояту, пәнге деген қызығушылығын арттыру және экологиялық проблемаларды шешуге тәрбиелеу; | ||||||||||||||||||||||||||||
| Сабақтың типі: | Аралас | ||||||||||||||||||||||||||||
| Сабақтың түрі: | Дәстүрлі | ||||||||||||||||||||||||||||
| Сабақтың әдістері: | Түсіндіру, баяндау, сұрақ – жауап | ||||||||||||||||||||||||||||
| Сабақтың оқыту құралдары және көрнекілігі: | Оқулық, Дүние жүзінің физикалық картасы, атлас, интерактивті тақта мүмкіндіктері | ||||||||||||||||||||||||||||
| Сабақтың пәнаралық байланысы: | Тарих | ||||||||||||||||||||||||||||
| Сабақ барысы: | Мұғалімнің қызметі | Оқушының қызметі | |||||||||||||||||||||||||||
| І. Ұйымдастыру бөлімі | -амандасу;-түгелдеу;\r\n\r\n-оқушының \r\n\r\n назарын сабаққа \r\n\r\n аудару;\r\n\r\n-оқу\r\n\r\n құралдарының \r\n\r\n дайындығын\r\n\r\n тексеру | -амандасу;-кезекшілік\r\n\r\n міндеттерін\r\n\r\n атқару;\r\n\r\n-сабаққа\r\n\r\n дайындалу;\r\n\r\n | |||||||||||||||||||||||||||
| ІІ. Үй тапсырмасын тексеру | Электронды оқулықпен жұмысСәйкесін тап:\r\n
\r\n \r\n\r\n \r\n\r\nСұрақ – жауап\r\n\r\n1.“Су атасы” – деп қай өзенді атаған?\r\n\r\n2.Маккензи қай алабқа жатады?\r\n\r\n3.Кордильераның шығыс жоталарынан басталып, биік таулы \r\n\r\nүстірттер арқылы ағып өтетін өзендерді ата? \r\n\r\n4.Солтүстік Америкада орналасқан жер шарындағы ең ірі тұзды көлдердің бірі? \r\n
\r\n \r\n \r\n \r\nарасында нешінші орынды алады?\r\n
\r\n \r\n \r\n \r\nлай өзенді ата?\r\n\r\n \r\n\r\n |
\r\n\r\n \r\n\r\nСәйкесін тап:\r\n
\r\n \r\n\r\n \r\n\r\n \r\n\r\n1.Миссисипи\r\n\r\n \r\n\r\n2.Солтүстік Мұзды мұхиты\r\n\r\n3.Колорадо, Колумбия\r\n\r\n \r\n\r\n \r\n\r\n \r\n\r\n \r\n\r\n4.Ұлы тұзды көлі\r\n\r\n \r\n\r\n \r\n\r\n5.Мичиган көлі, Жоғарғы көлі, Эри көлі, Онтарио көлі, Гурон көлі\r\n\r\n6.Ниагара сарқырамасы ені 1200 м, би3кт3г3 51 м\r\n
\r\n \r\n \r\n\r\n \r\n\r\n \r\n
\r\n \r\n \r\n \r\n\r\n10.Миссури\r\n\r\n |
|||||||||||||||||||||||||||
| ІІІ. Жаңа сабақ | Солтүстік Американың халқы және саяси картасы, АҚШ | ||||||||||||||||||||||||||||
| ІV. Жаңа материалды түсіндіру | Жаңа ұғымға байланысты жұмыс | Қазіргі АҚШ жерінде ежелден үнділер өмір сүрді. Христофор Колумб Американы ашқаннан кейін (1492—1503) 16 ғасырда Англия, Испания, Нидерланды, Франция, Швеция Солтүстік Американы отарлауға кірісті. 18 ғасырдың 60-жылдарына қарай Англия Солтүстік Американы түгел дерлік басып алды. 17 ғасырдың басында Америкаға ауыр жұмыстарға пайдалану үшін Африкадан құлдар әкелу басталды. Отарлық қанаудың күшеюі тәуелсіздік жолындағы соғысты туғызды (1775 – 83). 1776 ж. 4-шілдеде Тәуелсіздік декларациясы қабылданды, онда АҚШ-тың құрылғандығы жарияланды. 13 ағылшын отары бірігіп, дербес мемлекетке айналды, 1-Америка — буржуазиялық революциясы деп аталған тәуелсіздік соғысында Англия жеңіліс тапты. 1783 ж. бітім шарты бойынша Англия АҚШ-тың тәуелсіздігін мойындады. 1787 ж. АҚШ Конституциясы қабылданып, елдің бірінші президенті болып Джордж Вашингтон сайланды. 1776 ж. құрлық аралық конгресс қабылдаған Тәуелсіздік декларациясы жобасының авторы, қоғам құрылысын демократияландыруға үлкен үлес қосқан Томас Джефферсон 1800, 1804 ж. АҚШ президенті болып сайланды. Ол түрлі әлеуметтік топтардың арасында мәмілеге келтіру саясатын жүргізді. Кейбір реакциялық заңдарды жойып, армияны, флотты, мемлекеттік аппаратты қысқартты. Ресеймен дипломатиялық қатынас орнатты. 19 ғасырдың 1-жартысында АҚШ жері әжептәуір ұлғайды. 1803 ж. АҚШ Батыс Луизиананы, 1819 ж. Флориданы, 1867 ж. Алясканы қосып алды. 1823 ж. Монро доктринасы жарияланып, мұнда Америка және Еуропа бір-бірінің ішкі істеріне араласпауға тиісті деп көрсетілді. 1809 ж. елге құл әкелуге тыйым салынды. Алайда бұл іс жасырын түрде жалғаса берді. 1790 ж. АҚШ-та 760 мың зәңгі құл болса, 1860 ж. олар 4 млн-ға жетті. Ауыр езгіге және қорлауға шыдамаған құлдар көтерілістер жасады, солтүстікке қашты. Солтүстікте бірқатар штаттарда құлдық жойылды.Қазіргі кезде Солтүстік Америка халқының саны 450 млн-ға жуық.\r\n\r\nМатериктің байырғы халқын моңғол нәсіліне жататын үндістер мен эскимостар құрайды . Бұл халықтар Азиядан Солтүстік Америкаға шамамен осыдан 25-40 мыңдай жыл бұрын материкті Еуразиямен жалғастырып тұрған Берингия құрлығы арқылы қоныс аударған. » Америка үндістері» деген атаудың өзі Х. Колумбтың тарихи қатесімен (қандай?) байланысты пайда болды. Қазіргі кезде Солтүстік Американың негізгі халқын Еуропадан , әсіресе Ұлыбритания мен Франциядан қоныс аударғандар құрайды. Олар негізінен материктегі ірі мемлекеттер АҚШ- пен Канадада тұрады. Халықтың басым көпшілігі ағылшын тілінде сөйлесетіндіктен , материктің бұл елдер орналасқан бөлігін Ағылшындық Америка деп атайды. АҚШ-тың халқы нәсілдік және ұлттық айырмашылықтарына қарамастан америкалықтар деген жалпы атпен аталады.\r\n\r\n \r\n\r\nЕуропалықтар мен негрлер арасындағы некеден тараған аралас нәсіл өкілдері. “Мулаттар” термині Америка елдерінде Африкадан жаппай құлдар әкеле бастаған уақытта пайда болды. Мулаттар, негізінен, құл иеленушілер мен қара нәсілділді күндердің некелерінен тарады. Нәсілдік араласудың нәтижесінде Американың барлық елдерінде мулаттардың елеулі топтары пайда болып, жергілікті ұлттардың қалыптасуына біршама әсер етті\r\n\r\nНәсіларалық және ұлтаралық некелерден пайда болған ұрпақтар.\r\n Метистер антропологиялық жағынан нәсілдер арасындағы аралық топқа жатады. Америкада көбіне еуропалықтар мен үндістердің некелесуінен туған ұрпақтарды метистер деп атайды. \r\n\r\nЛатын Америка елдері мен АҚШ-та халықтың үлкен пайызын метистер құрайды.\r\n\r\n \r\n\r\n \r\n\r\n \r\n\r\nАмерика Құрама Штаты – Солтүстік Америкадағы мемлекет, Федеративтік республика. Аумағы 9363,2 мың км². Халқы 302 млн. \r\n\r\nАстанасы – Вашингтон қаласы. Тұрғын халқының саны жағынан ірі қалалары: Нью-Йорк, Чикаго, Лос-Анджелес, Сан-Франциско, Филадельфия, Детройт, Бостон, Хьюстон, Вашингтон, Даллас, Питсбург, Балтимор, Сиэтл, т.б. \r\n\r\n50 штат пен 1 федералдық (астаналық) округке бөлінеді. Бірімен-бірі шектесіп жатқан 48 штаттан және құрлықтың солтүстік-батысындағы Аляска, \r\n\r\nТынық мұхиттың орталығындағы Гавай аралдарынан құрылған Гавай штаттарынан тұрады. Мемлекеттік тілі – ағылшын тілі. Халықтың 66%-ы протестанттар, 26%-ға жуығы католиктер. Үкімет пен мемлекет басшысы – президент. Заң шығарушы орган – палата мен сенат өкілдерінен тұратын екі палаталы парламент (конгресс).\r\n\r\n \r\n\r\n \r\n\r\n \r\n\r\nАҚШ үкіметі үш тармаққа бөлінеді: \r\n
\r\n \r\n \r\n \r\nАҚШ-да екі негізгі бас партия бар:\r\n\r\nДемократиялық партия— 1824 ж. құрылған. Джон Кеннеди, Билл Клинтон, Барак Обама осы партияның мүшелері. \r\n\r\nРеспубликалық партия— 1854 ж. құрылған. Джордж Буш, Рональд Рейган осы партияның мүшелері.\r\n\r\n \r\n\r\n \r\n\r\nАҚШ өнеркәсібі – бүкіл экономиканың жетекші саласы. Оның энергиялық балансында мұнай мен газ маңызды орын алады, ауыр және жеңіл өнеркәсібі өркендеген. Машина жасау өнеркәсібі автомобиль, авиация электр техникасы салаларына түрлі жабдықтар өндіреді. Атом өнеркәсібі, тоқыма және тігін өнеркәсібі айрықша дамыған. АҚШ-тың ауыл шаруашылығында механикаландырылған фермерлік шаруашылықтар жетекші рөл атқарады. Онда өндірілетін негізгі дақылдарға бидай, арпа, сұлы, қара бидай, жүгері, соя бұршақтар, картоп, қант қызылшасы, мақта жатады. Мал шаруашылығында сиыр, шошқа, қой өсіріледі, тауық пен күрке тауық өсіру жаппай дамыған. АҚШ-тың бір жылғы ұлттық табысы жан басына шаққанда 25 мың долларға жуық. Негізгі сауда серіктестіктері – Батыс Еуропа елдері, Канада, Мексика, Жапония. АҚШ-пен Қазақстанның экономикалық байланысы 20 ғасырдың 90-жылдарында дами бастады. Ондаған американ фирмалары мен кәсіпкерлері және белгілі банкілер Қазақстанда түрлі салалар бойынша жұмыс істейді (мысалы, мұнай өндірумен айналысатын «Шеврон», «Shell», «Мобиль» компаниялары мен «Prіse Waterhause» есеп аудит консалингтік компаниясы, т.б.).\r\n\r\n \r\n\r\nРашмор тауы Америка Құрама Штатындағы төрт президенттің бейнесі. Американың төрт атақты президенттері: Джордж Вашингтонның, Томас Джефферсонның, Теодар Рузвельттің және Авраам Линкольннің бейнесі пайда болды. Бұл монументте Америка Құрама Штаттарының пайда болуы, үлкеюі және дамуы бейнеленуі. |
|||||||||||||||||||||||||||
| V.Жаңа білімді бекіту | 1.ТапсырмаКескін картаға Солтүстік Америка материгіндегі елдерді салу.\r\n\r\n2.Тапсырма\r\n\r\nҰлттық нәсілдерге\r\n\r\nсипаттама беру\r\n
\r\n \r\n\r\n \r\n\r\n3.Тапсырма\r\n\r\nЭлектронды оқулықпен жұмыс\r\n\r\n \r\n\r\n \r\n\r\n |
||||||||||||||||||||||||||||
| VІ. Үйге тапсырма. Қорытындылау | Солтүстік Американың халқы және саяси картасы, АҚШ тақырыпшаны оқып келу және Америка Құрама Штатының кескін картаға шекарасымен астанасын түсіріп келу. | ||||||||||||||||||||||||||||
| VІІ.Бағалау | Сабаққа жақсы араласып отырған оқушыларды бағалау | ||||||||||||||||||||||||||||
\r\n
