Бір немесе бірнеше дұрыс жауабы бар тапсырмалар
Көп нүкте және тырнақшалар, сандар, ғасырлар
……..мемлекетінде ұлы ханның қамқорлығындағы жер иелеріне арнаулы
“Хұсрау мсн Шырын” шығармасының авторы: Кутб
«Абылай Қазақ даласына ұлы істер тындыру үшін жіберілген құдіретті билеуші болды» деп айтты: Ш. Уәлиханов
«Адам суреттің көмегімен дүниені таниды. Тәжірибе-дүниетанудың бірден-бір қайнар көзі» деген тұжырым жасаған итальяндык ұлы суретші: Леонардо да Винчи
«Азияның патшасы» атанған билеуші: Александр Македонский
«Айнымалы шамалар» ұғымын енгізген ғалым, математик: Р.Декарт
«Ақ жалды жүйрік атгардың иелері» сөзінің латын тіліндегі атауы: аргиппей
«Ақжол» ұранын………қолданды: Орта жүз
«Әмірің қатты ер Есім» жырын жазған: Жиембет
«Бүйі» деген қосымша атқа ие болған Франция королі: XI Людовик
«Бүкіл Қазақ даласы ән салып тұрғандай көрінеді» деп жазған: Потанин
«Даналық сөздер» («Хикмет») еңбегінің авторы: Қожа Ахмет Йассауи
«Епті адам» табылды: Кениядан
«Жеті жарғы» бойынша ханның атқаратын қызметі: барлық ру бірлестігінің басшысы, хандықтың басшысы, бас қолбасшысы
«Жеті Жарғыны» жасағандардың бірі, Әнет бабаның батасын алған би: Төле би
«Казақстан -2030» стратегиясындағы басымдылықтың үшінші бағыты: экономикалық өрлеу
«Казақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасы» қабылданды: 2004 ж
«КСРО-ның Халық әртісі» атағын алған қазақтың алғашқы өнер қайраткері: К.Байсейітова
«Қазақ» сөзінің қыпшақтар арасынан шыққандығына ешбір күмән жоқ» дейді зерттеуші: Б.Көмеков
«Қырғыз» поэмасының авторы, поляк азаттық қозғалысы өкілдерінің бірі: Г. Зелинский
«Қытай адамы» деп аталған алғашқы адамның түрі: Синантроп
«Қыш құмыралар заманы» деп атайды: Неолит
«Майордом» сөзінің латынша мағынасы: үйдің үлкені
«Мәдени мұра» мемлекеттік бағдарламасы қабылданды: 2004 ж
«Номад» сөзінің мағынасы: көшпенді
«Париж ана құдайы ғибадатханасы» мен «Күлекеш адам» атты романдардыц авторы: В.Гюго
«Саналы адам» қалыптасқан уақыт: 40-35 мың жыл бұрын
«Тарих» атты еңбектің авторы: Геродот
«Төңкеріс және қазақтар» мақаласының авторы: А.Байтұрсынұлы
«Феод» сөзінің мағынасы: Сыйға берілген жер үлесі
«Энеида» дастанының авторы: Вергилий
1147 жылы Ресейдің астанасы Мәскеу қаласының негізін қалаған: Юрий Долгорукий
1185 жылы жазылған Киев Русінің әдеби мұрасы: “Игорь жорығы туралы жыр”
1185 жылы Киевте поэтикалық тілмен жазылған авторы белгісіз шығарма: “Игорь жорығы туралы жыр”
1201 жылы өзін гурхан жариялап, таққа отырған: Жамұқа
1217-1218 жылдары Хорезм шахы Мұхамед Текеш теңге соқтырған қала: Отырар
1485-1603 жж. аралығында Англияны билеген әулет: Тюдорлар
1611 жылы Есім хан… басқарган бұхар әскерін жеңді: Имамқұли
1611-1612 жж. Ресейде поляк басқыншыларына қарсы жасақты басқарғандар: К.Минин,Д.Пожарский
1635, 1643, 1652 жылдары қазақтарға қарсы жорықты басқарған қонтайшы: Батыр
1643 жылы Жәңгір ханның азғана жасағымен жоңғардың 50 мың әскерін жеңген жер: Орбұлақ
1660 жылы Англияда король билігі қайта қалпына келтіріліп, таққа отырды: II Карл
1684 жылы османдарға қарсы құрылған «Қасиетті лига» коалициясының құрамына енген ел (-дер): Ресей, Польша, Мальта, Австрия
1745-1759 жылдары қазақ даласы арқылы Орынборға жеткізілген мал басының жалпы құны: 1 млн сом
1755 жылғы башқұрттардың Ресейге қарсы көтерілісін бастады: Батырша
1756 ж Абылай хан Қытай тарапынан жасалатын агрессияға жол бермеуіне мүмкіндік туғызатын қадам жасады: Қытаймен дипломатиялық қатынас орната бастады
1789-1807 жылдардағы Осман империясының сұлтаны: IIIСелим
1822 жылғы «Жарғы» бойынша дворян атағы берілді: аға сұлтанға
1828 жылы Туркманчай бітімінде Ресей пайдасына қабылданған шешім: Каспий теңізінде әскери флот ұстау құқы бекітілді
1840-1842 жж. Англияның Қытайға соғыс жариялауының себебі: Пекиннің ағылшындарға апиын сатуына тыйым салуы
1856 жылы басталған Сыр бойы қазақтары көтерілісінің орталығы: Жаңақала
1858 жьтлгы Айгунь келісімі бойынша Ресей меншігі деп танылды: Амур өзеннің сол жақ жағалауы
1860 жылы полковник Циммерман бастаған әскер басып алған бекініс: Пішпек, Тоқмақ
1861-1865 жылдарды қамтыған Азамат соғысы болған ел: АҚШ
1862 жылы Германияда бірінші министр болып тағайындалған қайраткер: Отто фон Бисмарк
1865 жылы құрылған «Жаңа османдар» жасырын ұйымының жетекшісі: Намык Кемал
1867-1868 жж. реформаға сәйкес полицияның және тыңшылардың міндетін қоса атқарды: ауыл старшындары және болыстар
1867-1868 жылдардағы реформаларға сәйкес өмірлік зейнетақы тағайындалды: сұлтандарға
1868 жылы енгізілген «түтін салығының» Орынбор жэне Батыс-Сібір генерал- губернаторлығындағы қазақтар үшін мөлшері: 3 сом
1870 жылғы Маңғыстаудағы көтеріліс басшылары: Досан Тәжіұлы және Иса Тіленбайұлы
1871 жылгы Герман империясының үкімет басшысының лауазымы: Канцлер
1876 жылы Ресей мемлекеттік банк бөлімшесі ашылған қала: Орал
1884-1885 жылдары Камерун, Того және Шығыс Африканы отарлаған мемлекет: Германия
1898 жылы наурызда РСДРП-нің I съезі өткен қала: Минск
1899 жылы Африканы бөлісу туралы келісім жасаған мемлекеттер: Англия мен Франция
1904 жылы сәуірде Африканы бөлісу туралы Антанта келісіміне қол қойған елдер: Англия мен Франция
1905 жылы Успен кенішіндегі ереуілге шыққын жүмысшылардың талабы: Жалақыны көбейту, Тұрмыс жағдайды жақсарту, Орыс-қазақ училищесін ашу
1905-1907 жж. Успен кенішіндегі жұмысшылар саны: 300-400
1906 жылғы I Мемлекеттік Думаға сайланған кайраткерлер: Шәймерден Қосшығұлов, Сәлімгерей Жантөрин, Ахмет Бірімжанов, Әлихан Бөкейханов
1906 жылы Семей қаласында өткен қазақтардың съезінде қаралған мәселелер: Ресейден шаруалардың қоныс аударту үрдісін шектеу, Медреселер мен университеттер ашу, Дін бостандығы, Қазақ тілінің қолданыс аясын кеңейту
1914 жылы тамызда Жапония кімге соғыс жариялады: Германияға
1916 жылғы ұлт-азаттық қозғалыстың тарихи маңызы: отаршылдыққа қарсы саяси сана қалыптасты
1917 жылы қыркүйекте құрылған тұңғыш мұсылман партиясы: Түркістан федералистер партиясы
1918 жылғы Жапониядағы «күріш бүліншілігі» қамтыған қалалар саны: 144
1918 жылы маусымда Орынборды басып алып, Қазақстанды Ресеймен байланыстыратын темір жолды кесіп тастаған: Дутов
1920 жылы дүние жүзінде өндірілетін шойын мен болаттың 35% -ін шығарған ел: АҚШ
1921 жылы сәуірде Қытай Республикасының Президенті болып сайланған: Сунь Ятсен
1923 жыл 22 қарашада: Қазақстан Орталық Атқару Комитеті «Қырғыз (қазақ) тілінде іс жүргізуді еңгізу туралы» Декрет қабылданды
1924 жылы Түркияның аумактык бүтіндігі мен мемлекетгік тәуелсіздігін мойындаған халықаралық келісім: Лозанна
1930-1932 жылдары аштықтан, түрлі індеттерден халықтың … пайызы қырылды: 40
1933 жылдары дүннежүзілік экономикалық дағдарыс басталды: АҚШ- та
1933-1935 жж. Германияның алдына қойған басты міндеті: Версаль шарттарының баптарын жойып, қарулануға жол ашу
1934 жылы Францияда халықтық майдан құрамына кірген партиялар: Социалистік және коммунистік
1936 жылы 5 желтоқсанда КСРО-да қабылданған құжат: Жаңа Конституция
1936 жылы Эфиопияны отарына айналдырған мемлекет: Италия
1938 ж. 30 қыркүйекте Мюнхен келісімінде бөліске салынған ел: Чехословакия
1939 жылғы құпия хаттама негізінде КСРО-ның «ықпалды аймақтары» ретінде аталған өңірлер: Финляндия, Латвия, Эстония, Бессарабия
1939 жылы сәуір айында Албанияны басып алған мемлекет: Италия
1944 жылы Вашингтон маңындағы Думбартон-Окста өткен конференцияға қатысушы мелекеттер: Ұлыбритания, Қытай, КСРО, АҚШ
1945 жылдың 26 маусымында құрылған ұйым: БҰҰ
1949-1963 жылдары ГФР-ын басқарды: К. Аденауэр
1951 ж. сәуірде Францияда көмір мен шойынның еуропалық бірлестігін құру шартына келіскен мемлекеттер: Франция, Италия, Бельгия, Голландия, Люксембург, ГФР
1959 жылы «Мектептің өмірімен байланысын нығайту және Қазақ КСР- інде халыққа білім беру жүйесін одан әрі дамыту туралы» қабылданған заң бойынша қаралған міндет: 8 жылдық білім беруге көшу, 11 жылдық еңбек-политехникалық мектептер құру, Мектеп-интернаттар жүйесін кеңейту, Жұмысшы жастар мектептерін көбейту
1960 жылдары іске қосылған өнеркәсіптер: Лениногор мырыш зауыты, Өскеменде титан-магний комбинаты
1960-1970 жылдары өндірістік мәні бар салаларда жетістіктерге қол жеткізген ғалымдар: А.И. Бараев, М.А.Айтхожин, У.М.Ахметсафин, Д.В.Сокольский
1960-жылдары КСРО-ның беделін көтерген жетістіктер: Адамы бар ғарыш кемелерінін аспан әлеміне шығарылуы, Атом мұзжарғыш кемесінің жасалуы, Жердің жасанды серігінің ұшырылуы, Атом және сутек бомбыларының сынақтан өтуі
1980- жылдары қазақ театрының бетке ұстар қойылымы: Ш.Айтматов«Құс жолы», Ә.Нүрпейсов «Қан мен тер»
1992 ж. қаңтарда Президент бағаны босатуға шешім қабылдауына әсер еткен жағдай: Ресейде тұтынушылық бағаның босатылуы
1993 жылдың 9 желтоқсанында Қазақстан Республикасының президенті қол қойған Жарлық: Қазақстан Республикасының Сайлау туралы кодексі туралы
1998-1999 жылдары Берел кезеңінің №11 — обасын ашқан археолог: 3. Самашев
2000 жылғы АҚШ президент сайлауында жеңіп шыққан республикалық партия өкілі: Дж.Буш
2000 жылы «Еуроазиялық экономикалық қоғамдастық» ұйымын құрған мемлекеттер: Беларусь, Қазақстан, Қырғызстан, Ресей, Тәжікстан
2004 жылы Еуропалық одаққа мүше болған елдер саны: 25
2009 жылғы санақ бойынша қазақтардың үлесі: 67%
2009 жылғы санақ бойынша республика тұрғындарының арасындағы қазақ халқының үлесі: 67%
475 жылы Батыс Рим империясының императоры болып жарияланды: Ромул
568 ж. жасалған сауда келісімі: Түрік мемлекеті мен Византия арасында
800 ж. Римде Карл иеленген лауазым: Император
83 жорыққа қатысқан орыс князі: Владимир Мономах
965 жылы оғыздар Киев Русі кінәздарымен бірігіп…..қарсы одақ құрды: хазарларға
II дүниежүзілік соғыс болған кезең: 1939 ж. 1 қыркүйек — 1945 ж. 2 қыркүйек
II дүниежүзілік соғыс жылдарында «Азат Франция» қозғалысын басқарған генерал: Ф. Гуэн
IV Иван патшаның түсында Ресейде боярлар думасының орнына құрылды: Зем соборы
IV Мемлекеттік Думада 1916 жылғы көтеріліс жазалаушыларын әшкерелеп, патша өкіметін сынаған: А.Ф.Керенский
VII ғ. II жартысында Болгар мемлекетінің негізін қалаған: Аспарух
VII ғ. жартысында Болгар мемлекетінің негізін қалаған: Аспарух
X ғасырдан бастап Қазақстанда әдеби және ғылыми шығармалар жазылған: араб
X ғасырдан бастап Қазақстанда әдеби және ғылыми шығармалар жазылған тіл: араб
XII-XIV ғғ. басында Еуропа елдерінде қалыптасқан билік түрі: Сословиелік-өкілдік монархия
XIX ғ. 50-жылдарындағы Англиядағы кәсіподақ ұйымдары: тред-юниондар
XIX ғ. америкалық экономиканың «королі» ретінде шетке шығарылған басты тауар: мақта
XIX ғ. ортасында Қоқандық діни қайраткерлер ғазауат соғысын жариялау қажеттігі туралы идеяны насихаттады: Ресейге қарсы
XIX ғасырдың 50-60 жылдарында Шыңжаң мен саудаға тартыла бастаған елді мекендер: Қапал, Верный, Аягоз
XIX ғасырдың 80 жылдары 70-тен астам жәрмеңкелер ашылған аймақ: Шығыс
XIX ғасырдың аяғында Омбыда ашылған Қазақстан үшін маман кадрлар даярлайтын оқу орны: Мал-дәрігерлік фельдшерлік мектебі, Мұғалімдер семинариясы, Техникалық училище
XIX ғасырдың аяғындағы Қазақстан жерінде құрылған кешенді зерттеу орындары: Орынбор ғылыми мұрағат комиссиясы, Орыс географиялық қоғамы, Статистикалық комитеттер
XIX ғасырдың аяқ кезінде көпке танымал болған қазақ саудагері: Жандыбайұлы
XV ғасырдың соңында Шайбани ұрпағы мен Қазах хандығы………үшінкүресті: Сырдария қалалары
XVII ғасырдағы Англиядағы жаңа жер иелері: джентрилер
XVII ғасырдың алғашқы жартысында Ташкентгі билеген Тұрсын ханды өз атынан таққа отырғызған: Өзбек ханы Имамқұл
XVII ғасырдың аяғында Англияда каталицизмді орнықтыру үшін шаралар қолданған король: ІІ Яков
XVII-XVІII ғасырларда сауда факториалары мықты бекініспен қоршалған үнді қаласы (-лары): Бомбей, Калькутта, Мадрас
XV-XVII ғғ. хан үшін міндеткерлік атқарудан босатылды: сұлтандар
XX ғасырдың 60 жылдарында тәуелсіздік алған Африкадағы француз отары (-лары): Нигер, Чад, Камерун, Мали, Габон, Сенегал
XX ғасырдың 80- жылдарында Қазақстанда жергілікті халықтың үлесі басым болған облыс: Қызылорда, Атырау
XX ғасырдың басында «қазақ ұлтының өмір сүруінің өзі проблемаға айналғанын» жазған: А.Байтұрсынов
XX ғасырдың басында Ресей жеңіліс тапқан мемлекет: Жапония
А
А.Байтұрсынов Орынборда тұрған жылдар: 1910-1917 жылдар
Абылай хан кезіндегі феодалдық мемлекетті қалпына келтіруді мақсат еткен ұлт-азаттық қозғалыс басшысы: Кенесары Қасымұлы
Ағылшындардың жергілікті үнділерден құрылған армиясы: Сипайлар
Адамзат дамуының «епті адамнан» кейінгі кезеңдегі даму сатысы: Гомо адамы
Азамат соғысы …. болады: мемлекет ішіндегі билік үшін
Азамат соғысы жылдары: 1918-1920 жж
Айша бибі кесенесі салынды: ХІ-ХІІ ғғ.
Ақ Орданың этникалык негізін кұраған тайпалар: Керей, Үйсін, Арғын, Қоңырат, Қыпшақ
Ақмола қаласында XX ғасырдың басында құрылған ұйым: «Жас қазақ»
АҚШ-тың бірінші дүниежүзілік соғысқа кірген жылы: 1917 жыл
Алашорда автономиясын теріске шығарған қарар қабылданды: 1918 ж наурыз
Алғаш христиан шіркеуін басқарған: Рим епископы
Алғашқы адамдарда ру бірлестіктерін басқарды: Көсемдер
Алғашқы адамдардың бастапқы кезеңдегі топтасу жүйесі: тобыр
Алғашқы адамдардың еңбек құралдары: үшкір тас, қазғыш таяқ, шоқпар
Алғашқы зайырлы сипаттағы мектептер Қазақстанда ашыла бастады: II Екатеринаның тұсында
Алғашқы неандерталь адамы табылған ел: Германия
Александр Македонский әскерінің Кіші Азияға басып кірген жылы: Б.з.б. 334 ж
Александр Македонскийдің өмір сүрген жылдары: Б.з.б. 356-323 жж
Александр Македонскийдің сақтарға шабуылы туралы жазды: Арриан
Алтайдан Еділге дейінгі жерді Дешті Қыпшақ, яғни «Қыпшақ даласы» деп атаған: парсылық ақын, жиһангез Насыр Хұсроу
Алтын Орда беделінің өскендігін көрсететін ерекше жағдай: Берке ханның бүкіл монғолдық құрылтайға қатысудан бас тартуы
Алтын Орда мемлекетінде мыңдықтар бағынған: нояндарға
Алтын Орда мемлекетінде түрік әулетінен шыққан жергілікті әкімдер: мәлік
Алтын орда ханы Тоқтамыстың өз беделін шығару үшін Мәскеу қаласын өртеп, басып алған жылы: 1382 жылы
Америка халықтарының ішінде алғаш нөл сандық белгісін енгізген тайпа: Майя
Англия бірлестігі Данияның үстемдігінен құтылды: XI ғасырда
Англия мен Қытай арасындағы екінші апиын соғысының жылдары: 1856-1860 жылдар
Англия мен Франция арасындағы жүз жылдық соғыс: 1337-1453 жылдар
Англия мен Франция арасындағы тарихтағы ең ұзақ соғыс болған мерзім: XIV-XV ғғ
Англиядағы король билігін жақтаушы монархияшыл топ: роялистер
Аң аулау үшін жасалған найзалар пайда болды: кейінгі палеолит
Аңызға сәйкес Ұрыс ханның қызыл туы осы ханның қолында қалған деседі: Есім
Арабтapоны Фараб деп атады: Отырар
Атақты Орбұлақ шайқасына қатысқан арғынның батыры: Ағынтай
Ауғанстанның тәуелсіздігі жарияланған жыл: 1919 ж
Африкадағы ең ежелгі мемлекет: Египет
Ә
Әлемдегі ең таза алтын теңге: дарик
Әмір Темір мен Тоқтамыстың арасындағы шайқас болған жыл: 1391 жылы, 1395 жылы
Әміршіл-әкімшіл басқару жүйесінің көрінісі: Халықтың құкығын аяққа басу, Азаматтардың бостандықтарын шектеу, Халықты саясаттан, мемлекеттік басқарудан шеттету, Өндіріс құралдары мен жерден ажыратып тастау
Б
Б.з.б. 5-3 мыңжылдықтарды қамтыған дәуір: неолит
Б.з.б. 594 жылы архонт етіп сайланған Афины қайраткері: Солон
Батыс Еуропа елдерінде феодалдық құрылыстың негізгі белгілері қалыптасқан кезең: ІХ-Х ғасырларда
Батыс және Оңтүстік славяндардың негізгі шаруашылығы: егіншілік
Беғазы-Дәндібай мәдениетін зерттеді: Ә.Марғұлан
Биліктің ауысуына байланысты «Қызыл қалампыр революциясы» болған мемлекет: Португалияда
Будда сөзінің мағынасы: жарық сәулелі
Бұхараны араб холбасшысы Кутейба ибн Муслим соғыссыз алған жыл: 709 ж
Біріккен Ла-Плата провинциялары мемлекеті 1826 жылдан бастап аталды:Аргентина
Біріккен Ұлттар Ұйымы құрылған уақыты: 1945 ж
Бірінші дүниежүзілік соғыс аяқталған жыл: 1918ж
Бірінші дүниежүзілік соғыс жылдарында тарихта тұңғыш рет танк қолданылған шайқасты атаңыз: ……шайқасында: Сомма
Бірінші дүниежүзілік соғыс жылдарында тарихта тұңғыш рет танк қолданылған шайқастың атауы: Сомма
Бірінші дүниежүзілік соғыста жеңіске жеткен Францияның Германиядан қайтарып алған өңірлері: Эльзас, Лотарингия
Бірінші Пуни соғысы неше жылға созылды: 23 жылға
Бірінші рет Орынборда Жалпықазақ съезі өткен уақыт: 1917 жылы шілдеде
В
Вавилон сөзінің мағынасы: құдайға барар қақпа
Варшава Шарты Ұйымы құрылған жыл: 1955 ж
Византияның алтынақшасы: номисма
Г
Генерал-губернатор Куропаткиннің құпия бұйрығы шықты: 1916 ж. 23 тамыз
Германия Парсы бұғазындағы соғыстан бас тартты: 1991 ж
Германияда «Алтын булла» жарлығы жарияланды:1356 ж
Германиядағы реформация қозғалысын бастаған: Мартин Лютер
грамота тапсырылды: Қарақытай
Ғ
Ғабиден Мұстафиннің еңбектері: «Қарағанды», «Миллионер», «Шығанақ», «Дауылдан кейін»
Ғимараттарды өрнектеп, сәндеу ісінде оюланған кірпіштер (терракота) кеңінен қолданыла бастады: ХІ-ХІІ ғ
Ғұн державасының негізін қалады: Мөде
Ғұн мемлекетінің оңтүстік және солтүстік болып бөлінген уақыты: б.з.б. 55 жылы
Д
Дуние жүзі қазақтарының тұңғыш құрылтайы өткен уақыт: 1992 жылдың қыркүйек, қазан айларында
Дүние жүзі қазақтарының тұңғыш құрылтайында сөз сөйледі: Халифа Алтай
Е
Египет перғауындары жаулап алған елдер: Палестина, Нубия, Сирия
Егіншіліктің пайда болған уақыты: Бұдан 10 мың жыл бұрын
Еділ (Атгила) жөніндегі құнды деректер қалдырған көне шежірешілердің бірі: Прииск
Ежелгі грек жазушысы Эсхилдің ірі трагедиялық шығармаларының бірі: «Бұғауланған Прометей»
Ежелгі Грекиядағы ұлдар үшін қосымша спорт мектебі: палестра
Ежелгі Египет жазуында қолданылған иероглифтер саны: 750
Ежелгі Египеттегі Hiл өзенінің құдайы: Хапи
Ежелгі заманда Сарыарқаның шығысында тұрды: аримаспылар
Ежелгі Римдегі патшалық дәуір қамтыған кезең: Б.з.б. 753-509 жж
Екі жағынан да өңделген карапайым шапқыш тас құрал: Бифас
Екі Корей мемлекеттері арасында соғыс болған жылдар: 1950-1953 жж
Ел астанасы Ақмолаға көшетіндігі туралы Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығы шыққан жыл: 1995 ж
Елек өзені бойындағы жерлерді қайтарып алу үшін күрескен Жоламан Тіленішұлы … батырдың немересі еді. Бөгенбай
Ең бірінші қолданылған металл: мыс
Ең бірінші салынған пирамида: Жосер
Ең мықты кеме жасаушылар: финикиялықтар
Ерзен ханның кезінде Ақ Орданың қалалық мәдениеті дамып, мешіт, медреселер салынған қалалар: Жент, Баршынкент, Отырар, Сауран
Ерте орта ғасырдағы «Азаматтық құқықтар жинағын» қабылдады: Византияда
Ертедегі Итальян қайта өркендеу дәуірінің мүсіншісі: Донателло
Есім ханның әскербасы қызметінде кеңесшісі болған жырау: Жиембет
Ж
Жамбыл Жабаев жылы деп жарияланды: 1996 жыл
Жапонияның дүниежүзілік ірі державалары қатарына қосылу уақыты: XX ғ. Басында
Жәңгір хан қайтыс болғаннан кейін Ішкі Ордада кұрылған Уақытша кеңесті басқарды: Әділ сұлтан
Жәңгір хан өзінің қол астындағы халықтың сауатын ашу, Еуропа мәдениеті мен білімін енгізу, өлкеде ислам дінін дамыту мақсатында ашқан мекемелер: Дәріханалар, Ауруханалар, Мешіттер, Зайырлы мектептер
Желтоқсан құрбаны, жас демократ, жалынды ақын: Қ.Рысқұлбеков
Желтоқсан оқиғаларына қатысқаны үшін ұсталып, жаза тартқан адамдардың саны: 8500-ге жуық
Жер беті бұдан … жыл бұрын күрт суый бастады: 100 мың
Жер бетінің күрт суый бастаған уақыты: 100 мың жыл бұрын
Жетісу жерін мекендеген ежелгі үйсіндердің бас мүсінін жасады: М.Герасимов
Жетісу жерінде әлі күнге дейін сақталып келе жатқан ежелгі қыстау аты: Малайсары
Жетісу жеріне енген қалмақтарға қарсы Есім хан……….жылы жорыққа шықты: 1627 ж
Жетісу казактарының әскерлері құрылды: 1867 ж
Жетісу өңіріндегі үйсін мәдениетінің хронологиялық шеңбері: б.з.д. IІІ ғ.-б.з. IV ғ
Жоңғар хандығының аса қуатты кезеңінде қазақ хандығын … басқарды: Жәңгір
Жоңғар хандығының билеушісі иеленген атақ: Қонтайшы
Жоңғарларға қарсы күресте қол бастаған қазақ батыры: Бөгенбай
Жүсіп Баласағұнидың еңбегі: «Құтадғу білік»
жылғы Маңғыстау көтерілісшілерінің рухын көтеріп, жігерлендірді: Рукиннің өзін-өзі өлтіруі
Жібек өндіруді дамытып, Қытаймен бәсекеге түскен ел: Соғды
И
И.Тайманұлы мен М. Өтемісұлы басқарған көтеріліске сылтау болған: Қ. Бабажанұлының Каспий теңізі өңіріне билеуші болып тағайындалуы
Императорға 1927 ж. құпия меморандум жолдаған Жапонияның премьер- министр!:Г.Танака
Исатай батыр қаза тапқан шайқас: Ақбұлақ
Италияда фашистік ұйымдардың құрыла бастаған уақыты: 1919 жылдың көктемі
К
Кадеттер партиясының «Свободная речь» газеті шығарылған қала:Семей
Кардинал Ришелье билік еткен жылдар: 1624-1642 жылдар
Карфаген әскерінің қолбасшысы: Ганнибал
Кенесары Қасымұлы бастаған ұлт-азаттық көтерілістің мерзімі: 1837-1847
Кенесары Қасымұлы көтерілісі болған жылдары: 1837-1847 жж
Кенесары Қасымұлы хандық билікті қалпына келтірді: 1841 жылы
Кенесары хандықты … арқылы басқарды: жасауылдар
Кеңес өкіметі Брест бітіміне қол қойған уақыт: 1918 ж
Кеңестік дәуірде Қазақстанда жұмыс істеп келген атом полигоны: Семей өңірі, Батыс Қазақстан
Ким Ир Сен: 1945 жылдан бастап партиялық жұмыста болды, 1931 жылы Коммунистік партияның қатарына кірді, Хабаровск әскери-жаяу әскер училищесі жанындағы курстардың тыңдаушысы болды, 1972 жылы КХДР-дың президенті болды, Хабаровск облысында орналастырылған атқыштар бригадасында қызмет етті, Пхеньянға жақын жердегі Мангендэ елді мекеніндегі мұғалім отбасында дүниеге келді
Кир бастаған парсы әскерлері сақ жеріне басып кірді: б.з.б. 530 жыл
Кирге қарсы шыққан сақ патшайымы: Томирис
Көзе құмыралар жасау өнері өрістеді: қола дәуірінде
Көне түрік әліпбиіндегі әріп саны: 35
КСРО-ның құрылған жылы: 1922 ж
Куба дағдарысына қатысты елдер: АҚШ, КСРО және Куба
Куликове шайқасында жеңіске жеткен орыс кінәзі: Дмитрий Донской
Қ
Қ.Жалайыридың орыс тұтқынында отырып жазған шығармасы: «Жылнамалар жинағы»
Қазақ жерінде кездесетін неолит тұрақтарының саны: 500
Қазақ жерінде төлқұжаттық тіркеу тәртібі енгізілді: 1867-1868 ж. реформалардан кейін
Қазақ жеріне қоныс аударған дүнгендердің саны: 5000
Қазақ хандығында салықтың бір түрі -зекет төленді: мал басынан ханға
Қазақ хандығында халық жасағын басқарды: батырлар
Қазақстан аумағынан табылған неолиттік тұрақтар саны: 500-ден астам
Қазақстан БҰҰ мүше болды: 1992 ж
Қазақстан мен Қарақалпақстан шекарасында орналасқан ғимарат: Білеулі
Қазақстан мен Ресей арасында достық, ынтымақтастық және өзара көмек туралы шартқа қол қойылды: 1992 ж.25 мамырда
Қазақстанда ең ежелгі адамдардың өмір сүрген аймағы: Оңтүстік Қазақстан
Қазақстанда жекешелендірудің I кезеңі аяқталды: 1993 ж. соңы
Қазақстанда қола дәуір ескерткіштерін жоспарлы зерттеу басталталған жыл: 1946 ж
Қазақстанда эсер ұйымдары пайда болды: 1917 жылдың көктемі
Қазақстанның алғашқы Конституциясында қазақ тіліне мәртебе берілді: мемлекеттік
Қазақстанның ЕҚЫ-на төрағалыққа ұсынылуы жөніндегі шешім аталған ұйымға мүше … мемлекеттің 100 пайыздық келісімімен қабылданды: 56
Қазақстанның солтүстік және солтүстік батыс аудандарындағы жайлау мен көктеудің ара қашықтығы: 500-1000 км
Қазақтардың қонақжайлығын танытатын әдет-ғұрып түрлері: Ерулік, Дәм-ауыз тию, Қонақасы, Қалау
Қазақтардың қыста тұратын баспанасы салынды: Шикі кесек, Тас, Ағаш, Шым
Қазақтың тарихи білімінің негізін салушы, сталиндік жазалау шараларының құрбаны: С.Асфендияров
Қазревкомның баспасөз органы: «Ұшқын»
Қазіргі Түркия жерінде ерте замандарда өмір сүрген мемлекет: Хетт патшалығы
Қайып хан Сібір губернаторы князь М.П.Гагаринге елші жіберген жыл: 1716 ж
Қайып хан Сібір губернаторы князь М.П.Гагаринге……..жылы елші жіберді: 1716ж
Қалмақтардың 1771 жылғы «Шаңды жорық» көшінің қазақ даласы арқылы бағытын бастады: Убаши
Қаңлы Сарпың батырдың ерлігі танылған шайқас: Орбұлақ
Қаңлылар туралы «Вэсаканың ер жүрек ұлдары… Канха қамалының алдында құрбандық берді» деп жазылған кітап: «Авеста»
Қаңлылардағы металл өңдеудің ірі орталығы: Құлата
Қаңлылардың Жетіасар мәдениеті таралған аймағы: Қуаңдария, Жаңадария аңғарлары
Қаңлылардың өмірі мен тұрмысын сипаттап жазған тарихшы: Сыма Цянь
Қарақұм құрылтайындағы шешім: Жоңғарларға қарсы күресу
Қарақытай мемлекетінде … гурханның тұсында халық санағы жүргізілді: Иле
Қарақытайлардың Ауғанстан жеріндегі гурид тайпаларымен соғысы: 1198-1204 ж
Қарахан мемлекетіндегі Шығыс хандыхтың орталығы: Орда
Қарлұқ қағанаты тұсында басталып, бітпей қалған ғимарат: Ақыртас
Қарлұқтардың құрамында 9 тайпа бар екендігі айтылады: әл-Марвазидің еңбектерінде
Қасым ханның Жетісудағы билігінің нығая түсуіне себеп болды: Саид ханның Шығыс Түркістанға көшуі
Қасым ханның сыртқы саясаттағы басты бағыты: Сыр бойындағы қалаларды қаратып алу
Қидандарды қазақ жеріне бастап әкелді: Даши
Қимақтардың қысқа қарай мал етін сүрлеп алатынын жазды: Гардизи
Қола дәуірінің алғашқы ескерткіші табылды: Андроново селосынан
Қос палаталы парламент өз жұмысын бастаған жыл: 1996 ж
Қостанай аймағын Қазақстан құрамына қосу қажеттігін жан-жақты дәлелдеген қазақ зиялылары: А.Байтұрсынов, М.Сералин
Қыпшақ тілін үйренуде сөздік ретінде пайдалануға болатын шығарма: «Кодекс Куманикус»
Қытайда 267 жыл бойы билік құрған маньчжурлардың империясы: Цин
Қытайдағы Синьхай революциясы жылдары: 1911-1913 жылдар
Қытайдағы тайпин көтерілісі болған кезең: 1850-1864 жылдар.
М
Македония жерінде өмір сүрген тайпалардың шыққан тегі: Фракиялық
Мал бағудың көшпелі түрі қалыптасты: қола дәуірінде
Мао Цзэдун: 1918 жылы педагогикалық училище бітірді, 1966-1976 жж. «мәдеии революцияны» ұйымдастырып, жүзеге асырды, 1935 жылы ҚКП ОК Хатшылығының құрамына кірді, 1954 жылдан бастап ҚХР-ның торағасы болды, Шаоминъ ауылындағы ауқатты шаруа отбасында дүниеге келді, Пекин университетінің кітапханасында жұмыс істеді
Махмуд Қашғари өмір сүрген жылдар: 1030-1090 жж
Механика, физика, астрономия салаларында көптеген жаңалықтар ашқан ортағасырлық ғалым: Галилео Галилей
Мұздықтың ери бастау уақыты: бұдан 13 мың жыл бұрын
Мұсылман дінінің енуіне байланысты пайда болған ғимарат: мешіт
Н
Найман, керей, жалайырлардың негізгі мекендері: Монғолияның орта және батысында
Наймандарды қарақытайлардың үстемдігінен құтқарды: Инанч-Білге
Нидерландының Испанияға бағынған уақыты: 1556ж
О
Оғыздардың құрамы 12 тайпадан тұратындығын жазды: әл-Марвази
Он бес мың көтерілісшісімен Торғайды қоршады: А.Иманов
Оңтүстік — батыс Жетісудың орталығы болған қала: Тараз
Оңтүстік Американың батысындағы Перу елін мекендеген халық: Инктер
Орта ғасырда Франциядағы екінші сословие өкілдері: дворяндар
Орта жүзде хан билігі жойылды: 1822 ж
Орта тас ғасыры қамтитын кезең: б.з.б. 12-5 мыңжылдықтар
Орталық Қазақстандағы кейінгі палеолит ескерткіші: Батпақ
Орыс елшілері Семен Мальцев пен Третьяк Чебуков Казак хандығында болып қайтқан жылдар: 1569-1573
Орыс елшісі Третьяк Чебуковты Түркістан қаласының маңында қабылдаған қазақ ханы: Хақназар
Орыс жерінде монғол-татар үстемдігі орнаған жылдар: 1240-1480 жж
Орыс шаруаларын Жетісуға қоныстандыру туралы жаңа ереже…….. ұсынысымен қабылданды: Колпаковскийдің
Орыс шаруаларын ішкі Ресейден Қазақстанға қоныс аудару жөнінде алғаш бастама көтерді: Г.Колпаковский
Ө
Өзбекстанның Тесіктас үңгірінен табылған адам: неандерталь
П
Парсы жазбаларындағы «сақ» сөзінің мағынасы: Құдіретті еркектер
Парсы патшасы Кирдің жорығын тойтарған Орта Азиядағы тайпа: Сақ
Патшалық Ресейдің I мемлекеттік, Думасында аграрлық мәселені көтерген депутат: Бірімжанов
Петербургте болып, II Александр патшаның таққа отыру сатанатына қатысқан күйші: Тәттімбет
Подполковник Лерхенің әскери тобы 1864 жылы қаласын басып алды: Шымкент
Польша азаттық күресінің өкілі, Абаймен шынайы дос болған тұлға: С.Гросс
Польша королі Ресейге басып кірген жыл: 1609 ж
Поляк басқыншыларына қарсы Ресейдегі азаттық күресті ұйымдастырушылар: К .Минин мен Д.Пожарский
Р
Ресей Қытайдан Уссури аймағын толық қайтарып алды: 1860 жылы
Ресейде ашылған халықтық мектептер жүйесі: XVIII ғасырдың бірінші ширегі
Ресейде бірінші күміс балқыту зауыты пайда болған қала: Нерчинск
Ресейде Мемлекеттік кітапхана құрылды: 1714 ж
Ресейде Романовтардың монархиялық билігі кұлатылды: 1917 ж. 27 ақпанда
Ресейде Романовтардың монархиялық билігі құлатылды: 1917 ж. 27 ақпанда
Республика астанасын Алматыдан Ақмолаға көшіру туралы президент Жарлығы шықты: 1995 ж. қыркүйек
Республика Президентінің жарлығымен 1997 жыл … деп жарияланды: «Жалпы ұлттық татулық және қуғын-сүргін құрбандарын еске алу жылы»
С
С.Датұлы бастаған көтеріліс кезінде өлтірілген Кіші жүз ханы: Есім
Садақ пен жебенің пайда болған дәуірі: мезолит
Саид ханның Шығыс Түркістанға көшіп кетуі……ханның Жетісудағы билігін нығайтты: Қасым
Сақ жауынгерлері киімінің түсі: қызыл
Сақ, сармат, үйсін тайпаларының келбеттері андрондықтарға ұқсас екендігін айтты: О.Смағұлов
Сақтарға «өмір ағашы» дейтін арыстан бейнесі тарады: Алдыңғы Азиядан
Сақтардың өнеріне тән стиль: аңдық
Салықтың тек ақшалай түрі енгізілді: 1924 ж. қаңтар
Самарқан өлкесінен Африкент аймағын сыйға алған қазақханы: Тәуекел
Сармат мәдениетінің дамыған өңірі: Батыс Қазақстан
Сәулет өнері өркендей бастады: Қарахан мемлекетінде
Семей қаласында кадеттер партиясы шығарып тұрған газет: «Свободная речь»
Семей қаласының негізі қаланған жыл: 1718ж
Соғыс жылдары Қазақстанға көшіріліп әкелінген зауыт-фабрикалардың саны: 220
Соғысқа дейінгі бесжылдықтар кезінде салынған зауыт: Шымкент қорғасын зауыты
Соғыстан кейін су және жылу электр стансылары салынған қалалар: Өскемен, Құлсары, Алматы,Жезғазған
Сыртқы саясатта көршілес мемлекеттермен бейбіт қатынас жасауды басты міндет санаған хан: Хақназар
Сырым Датұлы бастаған көтерілістің мерзімі: 1783-1797 жж
Т
Танзимат реформасының кезеңдері: 1839-1870 жж
Тастөбе шайқасы өтті: 1837 жылы қарашада
Ташкент қаласының түбінде Абдаллах ханның әскерін ойсырата жеңген: Тәуекел
Тәуекел хан .. қаласының түбінде 1582 жылғы ұрыста Баба сұлтанның әскерін талқандады: Түркістан
Тәуекел хан 1598 жылы……баса көктеп кірді: Мәуераннахрға
Тәуелсіз Қазақстанның Елтаңбасы мен Туының жаңа үлгілері қабылданды: 1992 жылдың маусымында
Тәуке хан Оңтүстік Қазақстандағы қалаларда өзінің билігін бекіту үшін келіссөз жүргізді: Бұхар ханы Субханқұлмен
Тәуке хан тұсындағы билік жөнінде қалыптасқан атау: «Алтын ғасыр»
Тәуке ханнан кейін оның мұрагері Қайып хан қазақ мемлекетінің бұрынғы ұлылығын берік ұстап тұра алмады. Осы кезде әр жүздің өз ішінде жеке билік құрған хандар: Кіші жүзде-Әбілқайыр, Ұлы жүзде-Жолбарыс, Орта жүзде-Болат, Сәмеке, Күшік
Тәуке ханның орнатқан тәртібі бойынша соттық мансапты атқаруға тиіс болды: хан мен рубасы билер
Темучиннің бүкіл моңғол ханы Шыңғысхан болып жарияланған жылы: 1206 ж
Төрттік одақ құрамына кірген мемлекеттер: Германия, Австро-Венгрия, Түркия, Болгария
Тұңғыш мұсылман партиясы құрылды: 1917ж
Түркия Республикасы жарияланған жыл: 1923 ж
Түркия Республикасының бірінші президенті: М.Кемал
Түркістан үкіметі Уақытша Кеңесінің Премьер-министрі және ішкі істер министрі болып сайланды: М.Тынышпаев
Түріктердің тарихи дастандары: «Күлтегін», «Тоныкөк»
У
Урарту мемлекеті қалыптасты б.з.б……ғасырда: IX
Урарту мемлекетінің астанасы Тушпа қаласы орналасты: Ван көлінің жағасында
Ұ
Ұлттар Лигасы Кеңесінің тұрақты мүшелері — бірінші дүниежүзілік соғыстағы жеңімпаз державалар: АҚШ, Англия, Франция, Италия, Жапония
Ұлы хас хажип атағы бар, орта ғасырлық белгілі ақын: Жүсіп Баласағұни
Ү
Үйсін атауы қытай жазба деректерінде … бастап кездеседі: б.з.б.2 ғ
Үйсін атауының Қытай жазбаларында кездесе бастаған уақыты: Б.з.б. II ғ
Үнді оқымыстылары жердің шар тәрізді домалақ екенін білді: б.з. V-VI ғғ
Үндістанда Р.Ганди үкіметі кезінде «Неру бағытына» енгізілген жаңалықтар: ерікті нарықтық қатынастарға бетбұрыс басталды, шетел капиталына қосымша жеңілдіктер берілді, Пенджаб пен Ассамдағы ереуілшілермен келісімдер жасалынды, экспортқа жарамды өнім шығаратын өндірістерді дамыту көзделді
Ф
Феодалдық құрылыстың басты белгісі: жердің негізгі табыс пен байлық көзіне айналуы
Феодалдық сатыға кірмеген топ: шаруалар
Франк империясының өмір сүрген жылдары: 800-843 жж
Франция республика болып жарияланды: 1792 ж. 22 қыркүйек
Франциядағы Шілде монархиясының жылдары: 1830-1848 жж
Х
Хан алдында шешілген дауда жауапкерден ханға тиесілі болатын мал — мүліктің … пайызы: 10
Хантаудың солтүстік-шығысын мекендеді: Жәнібек
Х-ХІІ ғасырлардағы көлемі жағынан ірі қалалар: Испиджаб, Отырар
Х-ХІІғасырлардағы қала құрылысының ерекше жүйесі: мешіттердің пайда болуы
ХІХ-ХХ ғғ. бас кезінде Қазақстанда халыққа білім беру бағыты: зайырлы, діни
ХІ-ХІІ ғғ. Тараз қаласының маңында тұрғызылған әйгілі кесене: Айша бибі
Цин империясы билеушісінің титулы: Боғдыхан
Ш
Шамамен X-XІ ғасырларға жататын, күйдірілген кірпіштен шаршылап салынған кесене: Бабаджа-қатын
Шамамен бұдан 1 млн. жыл бұрын өмір сүрген адам: питекантроп
Шотландық экономист Адам Смиттің экономикалық теориясының мәні: Адам жеке мүддені ойлай отырып, қоғамды байытады
Шырақ есімді сақ жауынгерінің ерлігі туралы жазған грек тарихшысы: Полиэн
Шірік-Рабат қаласының орналасқан жері: Қызылорда маңы
І
Ірбіт жәрмеңкесінің негізгі тауары: Құл
Ішкі Орданы құру туралы жарлыққа қол қойған орыс патшасы: I Павел
Э
Экономика саласына елеулі өзгеріс енгізген ғалым зерттеуші: М.Фридмен
Ю
Юкатан түбегін мекендеген халық: Майялар
ЮНЕСКО Астана қаласын «Бейбітшілік қаласы» деп атаған жыл: 1999 ж
Я
Ява аралынан табылған ежелгі адамның түрі: Питекантроп
Мәнмәтіндік тапсырмалар
Қазақстандағы отаршылдық саясаттың ауыр мұрасы — өлкенің жекелеген әкімшілік-аумақтық бөліктердің арасында бөлшектеніп кетуі еді. Қазақ АКСР-інің кұрылуы қазақтар мекендеген барлық жерлерді біріктіру проблемасын қойды.
Сан мен ғасыр
1920-шы жж. басында солтүстік облыстармен бірігіп бір республиканың құрамында болу тілегін білдірді: оңтүстік және оңтүстік-шығыс Қазақстандағы қазақтар
1920-шы жж. Қазақстанның экономикалық күш-куаты артты себебі: қазақ жерлерін біртұтас қазақ мемлекетіне біріктіру аяқталды
Қ
Қазақ АКСР-да қазақтардың үлесі болды: 61,3%
Қазақстанның батысы мен солтүстігінде жэне Батыс Сібірде шекаралық межелеу болып өтті: 1921 ж
Т
Түркістанның құрамына кірген Жетісу мен Сырдария облыстарын Қазақстанға қосу жөніндегі идея пайда болды: 1918-1920 жж
Мәнмәтіндік тапсырмалар
XX ғ. басында Қытай капитализмі әлсіздігіне қарамай, өзінің даму кезеңіне көшті. Ал маньчжур әулеті бұл ілгерілеуде ұлттық капитализмнің дамуына жағдай жасай алған жоқ. Қытай капитализмінің дамуына шетелдіктердің Қытайдағы отарлау саясаты да кедергі болды. XX ғ. бас кезінде Қытай кәсіпкерлері шетел тауарларына бойкот жариялап, көтеріліс ұйымдастырды. Ауылдарда салық төлеуден бас тартқан «ашаршылық бүліктері» де өсе түсті. Сунь Ятсен басқарған революциялық ұйымдардың әрекеті жандана түсті.
Сан жәнеғасыр
1912 жылы 12 каңтарда Қытайда: Цин империясының соңғы императоры Пу И тақтан түсірілді
Қ
Қытай Республикасы ресми жарияланды: 1912 ж
Қытайда манчьжурлардың билік еткен уақыты: 267
С
Синьхай революциясының тарихи маңызы: монархиялық билік жойылды
Сунь Ятсен тұжырымдаған халықтық принцип: ұлтшылдық
Мәнмәтіндік тапсырмалар
Бүгінде жас қазақ мемлекетінің астанасы ретінде әлемді тамсандырып отырған қала — Астана. Ол Есіл өзенінің оң жағасындағы жазық жерге орналасқан және Есіл өзенінің көшкен ел аттылы-жаяу өте беретін бұл тайыздау жерін Сарыарқа қазақтары Қараөткел деп атаған. XIX ғасырдың соңы мен XX ғасырдың басында өмір сүрген орыстың көрнекті ғалымы Қараөткелде қазақтардың астанасы болатынын, онда дербес жоғары оқу орны ашылатын күнді кездейсоқ армандамаған болуы керек.
Астана — Еуразия жүрегі:
Сан және ғасыр
1999 жылы ЮНЕСКО-ның шешімі бойынша Астана: «Бейбітшілік қаласы» деп атады
А
Ақмолаға ресми түрде округтік қала мәртебесі берілген уақыт: 1862 жыл
Астанадағы биіктігі 91 метр көкке ұмтылып түрған құрылыстың атауы: «Қазақ елі»
Қ
Қараөткелде қазақтардың астанасы болатынын болжаған, XIX ғасырдың соңы мен ХХғасырдың басында өмір сүрген орыстың көрнекті ғалымы: Г.Потанин
Р
Республика президентінің Жарлығы бойынша ел астанасы Алматыдан Ақмолаға көшетіндігі хабарланған уақыт: 1995 жыл қыркүйек
Мәнмәтіндік тапсырмалар
Ортағасырлық Италияда өзіндік өшпес із қалдырған қалалардың бірі Флоренция болды. Сауда жолдарының тоғысқан торабында орналасқан Флоренция XI ғасырдан бастап банк ісінің, сауда мен қолөнер кәсібінің маңызды орталығына айналды.
Флоренция XIV ғ. соңы
Сан мен ғасыр
1293 жылы Еуропада бірінші рет қабылданған әділеттік ережелері деген конституция бағытталды: дворяндыққа қарсы
1378 жылы Флоренцияда: жалдамалы жұмысшылардың көтерілісі болды
Т
Тарихтағы бірінші жұмысшы ереуілі болды: 1345 ж
Ч
Чомпилер: жалдамалы жұмысшылар
Ф
Флоренцияда алтын флоринақшасы шығарыла бастады: 1252 ж
Мәнмәтіндік тапсырмалар
XIX ғасыр Қазақстан үшін Ресей империясына тұтастай бодан болуымен ерекшеленеді. XX ғасырдың басында ол шикізат өңдейтін әрі сауда рыноғы болып танылған отарлы өлке санатында жалпыресейлік шаруашылық кешенінің құрамды бөлігіне айналды.
Қазақ халқы отаршылдық езгіге мойынсұнып отыра бермеді, үнемі қарсы әрекеттер жасаумен болды. Азаматтық қарсыласудың жалпылама сипат алу көрінісі патшаның 1916 жылғы маусым Жарлығына байланысты туындады.Бұл қозғалыстың негізгі себебі- ұлттық және әлеуметтік езгінің халықтың кегін қайнататын деңгейге жетуінде еді.
Қазақ халқының 1916 жылғы ұлт-азаттық қозғалысы басылып тасталды. Бірақ ол тарихтан ізсіз кеткен жоқ: халық бұқарасының ұлтгық санасын оятты, отаршылдыққа қарсы күрес тәжірибесін молайтты, саяси аренаға қазақ зиялыларының демократиялық бағыттағы күрескер тобының өсіп шығуына тікелей ықпал етті.
1916 жылғы ұлт-азаттық көтеріліс:
Д
Дала ақсүйектерінің 9 өкілі хан көтерілген жер: Ырғыз, Торғай уездерінде
Ж
«Жұрт сеңдей соғылды, түнде ұйқыдан, күндіз күлкіден айырылды» деп жазған: М.Дулатұлы
Жазалаушыларды әшкерелеп, патша үкіметін және Түркістан мен Дала өлкесінің отаршыл әкімшілігін сынға алған: А.Керенский
Қ
Қазақстанға Ресейден 2млн 400 мың адам әкеліп қоныстандырылды: 1907-1912 жылдары
Т
Түркістан өлкесінде атылған адам саны:347
Мәнмәтіндік тапсырмалар
Католик діні адамды күнәдан шіркеу ғана құтқара алады деп уағыздады. Шіркеу күнэні кешіру грамоталарын сатты, халықган салық жинады. Католиктік шіркеудің озбырлығы халықтың наразылығьін тудырды. Католикшіркеуіне қарсы қозғалыс Германия тарихына реформация деген атпен енді.
А
«Аугсбергтік дін ұстану» деген құжат бойынша: шіркеудің бастығы жергілікті кінәз деп есептелінді
К
Кінәздер мен императордың арасындағы Аугсбург бітім жасалынды: 1555 жылы
М
Мартин Лютер: «Адамдар күнәдан шіркеу қаулыларының, папа үкімдері мен нұсқауларының күшімен құтылмайды, күнәдан құтылудың басты жолы……», — деді: киелі кітапты оқу, оған толық сену
Т
Томас Мюнцер: дворяндар мен кінәздерді қамалдарымен қоса күл-талқан етуге шақырды
Ш
Шіркеудің әлеуметтік-саяси құрылымына өзгерістер енгізуді талап еткен қозғалысты бастаған университет профессору: Мартин Лютер
Мәнмәтіндік тапсырмалар
Ежелгі Иранның бағзы заманында жазылған «Авеста» деп аталатын қасиетті кітабында «Вэсаканың ержүрек ұлдары ең биік, бәрінен жоғары тұрған Канха қамалының алдында құрбандық берді» деп жазылыпты. Бұл ел Қытаймен және Үйсіндермен көршілес жатқан қаңлы елі туралы екен. Қытай елінің елшілерінің бірі: «Қаңлылар өркөкірек, өжет келеді. Бізге басын имейді. Орталық билік атынан келген өкілдерімізді үйсін елшілерінен тө.мен отырғызады. Олардың билеушілері мен ақсақалдарына тамакты алдымен береді, ал содан соң бізге таратады» деп баға берген екен.
Қаңлылардың қоғамдық құрылысы мен шаруашылығы:
Қ
Қаңлылар бөлінген иеліктер саны: 5
Қаңлылар егіс алқаптарын суару үшін Шыршық өзенінің оң жағалауынан тартылған арық: Зax
Қаңлыларда қайтыс болған адамды киімімен жерлеген аймақ: Қауыншы мәдениетіне жататын аймақ
Қаңлылардың астанасы: Битянь
Қаңлылардың орналаскан аумағы арқылы Ұлы Жібек жолы өтті б.з. 3-4 ғасырларында табылған теңгелер саны: 1300
Мәнмәтіндік тапсырмалар
Венецияның күшеюі
Орта ғасырлардағы қала-мемлекеттердің ең куаттысы Солтүстік-Шығыс Италиядағы Венеция болды. Ол Еуропа мен Шығыстың арасьшдағы сауданың ірі делдалдық орталығына айналып, ХІ-ХІІ ғасырларда тенізде үстемдігін орнатқан бай мемлекет дәрежесіне жетті.
Сан және ғасыр
ХІІІ ғ. аяғынан бастап Венециядағы үкімет билігі бай көпестердің қолына көшті. Олар «үлкен кеңесті» сайлады. Кеңестің басында бүкіл өмір бойы сайланатын…………отырды: дож
В
Венецияның қуаттылығы жағынан ең жоғары сатыға көтерілген кезі: XIV-XV ғғ.
Венецияның саудадағы басты бәсекелесі: Генуя
Венецияның саяси және экономикалық құлдырауының басты себебі: ұзаққа созылған Венеция-түрік соғысы
Ұ
Ұлы жазушы У. Шекспирдің шығармасындағы венециялық басты кейіпкер: Отелло
Мәнмәтіндік тапсырмалар
Тыңды қып- қызыл зиян санап, қазаққа жасаған қиянаг деп білетіндер баршылық. Тың игеру жылдарында жыртылмай қалған жерлер, ата қонысынан айырылмаған ел қалмады. Жерді тоздырды, елді бұзды. Малдың өрісін тарылтты. Орысты қаптатып, қазақ өз жеріне өзі кірме болып қалды.
Пайдасымен бірге зияны да болды. Соның қайсысы басым түскенін уақыт өткен соң таразылап, талдап байқасақ бір ғана мақтауға немесе даттауға келмейді. Тың игеру — шындығында, заманның күрделі құбылысы. Кең аймақта жүргізілген осы бір ұлы қозғалысқа сол кезде бүкіл ел, барлық халық араласты. Бір ғана ұлттың мүддесі, тіршілік қалпы ескеріліп жатпады. Онымен санасқан да жоқ. Осы кезде саясатта, экономика да осы талаптарға бағындырылғаны мәлім. Сөйтіп, қазақ жері «жүз тілді планетаға», «халықтар достығының лабораториясына» айналды. Жергілікті тұрғындар мен жаңадан көшіп келгендердің бастапқыда өзара тіресуі — табиғи нәрсе. Алайда, алғашқы тың игерушілер Қазақстан жеріне жас шағында келіп, олардың алдарында қандай қиындықтар тұрғындарын, осы қиындықтарды ингерноционалдық достық, қиялға берілген сезімдері, бірлігі және еңбекке деген жігерлі қарым-қагынасы арқылы қиындыктарды жеңді десе болады.
Тың игерудің жетістіктері мен зардаптары.
Сан және ғасыр
1954 жылы Қазақстанда жоспар артығымен орындалып, жыртылған жер көлемі: 6,5 млн га
А
Астық өндіруде сақталған әдіс: Экстенсивті әдіс
Т
Тың игеру жүргізілген облыстар: Ақмола, Көкшетау, Павлодар, Қостанай, Торғай, Солтүстік Қазақстан
Тың игеру кезінде астықтың өзге түрлерін де көгеру жоспарланды. Күріштен рекордты өнім алған: Ы. Жақаев
Тың игеру экономиканың өзге салаларының дамуына да оңды ықпал етті. Қазақстанда жаңадан пайда болған қалалар мен қала тұрпатты поселкелер саны: 15 қала, 86 қала тұрпатты поселке
Мәнмәтіндік тапсырмалар
Шіркеу және дін қызметшілері
Алғаш христиан шіркеуін Рим епископы (V ғасырдан бастап «папа») басқарды. 395 жылы Империя Батыс және Шығыс болып бөлініп кеткеннен кейін, Византиядағы шіркеу басшысы императорға тэуелді Константинополь патриархы болды. Бірақ XI ғасырдың ортасына дейін христиан шіркеуі біртұтас деп саналды. Дегенмен екі шіркеу арасындағы айырмашылықтар ұлғая түсті.
Сан және ғасыр
IX ғ. ортасынан бастап екі ғасыр жуық уақытқа созылған папа билігінің әлсіреу себептерінің бірі: Франк империясының ыдырауы
Б
«Біз барлық халықтар мен патшалықтарға үстемдік етуге жаралғанбыз», деген Рим папасы: III Инокентий
Батыс пен Шығыс шіркеулері біржолата бөлінді: 1054 ж
Қ
Қасиетті Рим империясы құрылғаннан кейін папалар тағайындалды: тек герман императорларының қалауы бойынша
Ш
Шығыс шіркеуі: рәсімдерді әр ұлттың өз тілінде аткаруына рұқсат берді
Мәнмәтіндік тапсырмалар
XIX ғасырдың 20-30 жж. реформалардың кемшілігін Осман империясының билеушілері арасындағы терең ойлы, көреген қайраткерлер жақсы түсінді. Олардың арасында еуропалық қоғам құрылымымен жете таныс, білімді мемлекет қайраткерлері де болды. Сондай қайраткерлердің бірі II Махмұдтың сеніміне ие болған Мұстафа Решид паша (1800-1858) еді. Мұстафа Решидтің жетекшілігімен жаңа реформаның жоспары жасалынды.
Сан және ғасыр
1865 жылы кұрылған «Жаңа османдар» жасырын ұйымының жетекшісі: Намык Кемал
1876 ж. оқиғаның белгісі ретінде 1895 ж. шығарылған түрік ашық хаты. Ортада сұлтан II Абдул-Хамид, Ұлы уәзір және ичперияның жоғарғы дәрежелі шенеуніктері. Ортадағы әйел адам шыншыр буғаулардан босанып, құлдықтан құтылған Түркияны бір белгісі ретінде берідген. Аспанда ұшып жүрген періште Француз революциясына меңзеп тұр. Оның ұраны: «Бостандық, теңдік, бауырластық». Бұл оқиға Стамбул қаласында болып жатыр.
Танзимат реформаларының бірінші кезеңі: 1839-1853 жж
М
Мустафа Решид паша Мустафа Решидтің мақсаты: түрік өкіметінің еуропалық державаларға тәуелділігіне тежеу қою
Т
Танзимат реформаларына дейін мұсылман емес халықтар: мемлекеттік қызметке алынбады
Танзимат реформаларының кейбір идеяларына мұсылмандардың наразы болу себебі: діні басқа халықтардың мұсылман түріктермен теңестірілуі
Мәнмәтіндік тапсырмалар
- Ата, біздің қазақ тіліміз қалай қалыптасқан?
- Балам, Қазақ тілі Қазақстан жерін мекен еткен, тегі жағынан бір-біріне жақын қаңлы, үйсін, қыпшақ, арғын, найман, керей, алшын т.б. тайпалардың тілдері негізінде қалыптасқан. Бұл кездегі тайпалардың ауызекі сөйлеу тілімен қатар әдеби жазба тілі де болған. Қазақтың тілі қогамдық өмірге байланысты туған жаңа сөздердің есебінен байи түсті. ХҮ ғасырда қазақ тілі өзіне тән ерекше белгілері бар, дербес тілге айналды. Осы ғасырларда қазақ даласында өмір сүрген тайпалар әдеби туындыларды өздерінің тілдерінде де жазып таратыпты. Бірақ, басты рөл атқарған «көне қыпшақ тілі» болған екен.
Тегі жағынан бір-біріне жақын тайпалардан қалған жазба шығармалар:
Е
«Ер Көкше», «Базар батыр» поэмалары казак халкынын арасына тарады: Керей тілінде
К
«Кодекс куманикус»: Қыпшақ тілінде тараған
Н
«Наһжи эл Фарадис» қазақ халқының арасына тарады: Кердері тілінде
Т
«Талас ескерткіштері»қазақ халқының арасына тарады: Дулат-үйсін тілінде
Тіл ғылымын зерттеуінілердің пікіріне қарағанда ,«Едіге», «Ерсайын» жырлары қазақ халқының арасына тарады: Алшындар арқылы
Мәнмәтіндік тапсырмалар
Табиғи шаруашылықтың үстемдік жасауы, феодалдық Киев Русі мемлемлекетінде ішкі байланыстың әлсіреуі орыс жерінің бірнеше кінәздіктерге бөлінуіне жеткізгені белгілі. Сөйтіп, XII ғасырдың 30-жылдарынан бастап ежелгі Киев Русі мемлекеті Киев, Владимир-Суздаль, Чернигов-Смоленс » т.б. кінәздіктерге бөлініп кетті.
Киев Русінің ыдырауы
Сан және ғасыр
1147 жылы бүгінгі Ресейдің астанасы Мәскеу қаласын салдырған кінәз: Юрий Долгорукий
А
А. Васнецов. «Двор удельного князя. Кінәз ауласы». Всеволод Юрьевич Большое Гнездо (1176-1212) тұсында орыс жерініңсаяси дамуына әсерін тигізген кінәздік: Владимир-Суздаль
Г
Галич-Волынь кінәздігінің оңтүстік-батысында орналасқан ел: Литва кәніздігі
Ұ
Ұлы Новгород кінәздігі жерінде орналасқан қала: Псков
Я
Ярослав Осмомысл (1153-1187). Галич-Волынь кінәздігі ЯрославОсмомысл дүниеден өткеннен кейін: Галич және Волынь болып екіге бөлінді
Мәнмәтіндік тапсырмалар
Қортық Пипин
Пипин Короткий (плод художественного воображения Нового времени).
Қортық Пипин франктер мемлекетіндегі жаңа әулеттің негізін қалады. Бірақ ол Пипиннің емес, оның әкесі Карл Мартелдің атымен Каролингтер (Карлдың латынша аты Карлоус болатын) әулеті деп аталды.
Ж
Жан Фуке. «Үлкен француз хроникасынан» миниатюра. Шамамен 1460 ж. Каролингтер әулетінің ең атақты королі: Ұлы Карл
Қ
Қортық Пипин король атағына қол жеткізді: Құдай атымен сөйлеуге құқы бар Рим папасын пайдалану арқылы
П
«Пипин сыйлығының» жұрнағы болып табылатын мемлекет: Ватикан
Ұ
Ұлы Карл. Франк империясы. 843 жылы Карлдың кіші ұлына тиесілі болтан империя бөлігі: батыс
Ф
Франк империясының астанасы: Ахен
Мәнмәтіндік тапсырмалар
XII ғасырда Сайрамнан шыққан діндар, шайқы Қожа Ахмет Йассауи Түркістан өңіріндегі кішкене ғана шаһарға қоныс тепті. Йассауи мекендеген шаһарда қылует мешіт ашылғаннан бастап мұсылман дінінің сопылық ағымының орталығына айналды. Қожа Ахмет бүкіл мұсылман халқын ынтымақ пен бірлікке шақырған тамаша діни шығармаларын сонда жазды. Йассауй қайтыс болғаннан кейін оның денесі қойылған қабірдің басына кішігірім кесене салып, шаһарға Иассы аты берілді. ХІҮғасырда Тоқтамыс Йассыны шауып, Ахмет Йассауидің кесенесін талқандап, ішіндегі құнды да, қасиетті мұраларын тонап кетеді. Бірақ көп ұзамай оның ізімен қуып барған Әмір Темір Алтын Орданың астанасы Сарайды талқандап, тонаудан жиналған қазынаға Қожа Ахметтің басына зәулім кесене тұрғызады. Кесененің жалпы құрылысы:
А
Ахмет Йасауи кесенесі бөлмелерінің ішіндегі негізгісі: Кітапхана
Ахмет Йасауи кесенесінің биіктігі: 37,5 м
Ахмет Йасауи кесенесінің ішіндегі үлкенді-кішілі бөлмелер саны: 35
З
Залдың ортасында тұрған тайқазанның жасалған мерзімі: 1399 жылы
К
Көрхананың үстіне қатпарлы күмбез орнатылған. Күнбездің барабандарында салынған өрнек: Араб жазуымен өрнектелген
Мәнмәтіндік тапсырмалар
Леонардо да Винчи (1452-1519 жж. немесе 1456-1519 жж.) – Италияның қайта өркендеу дәуірінің аса ірі қайраткері және оның негізін қалаушылардың бірі. Оның жан-жақты ғылыми және көркем шығармашылық қызметінің маңызы кейін оның қолжазбаларын жинақтап, үңіле түскенде ашыла түсті. Леонардо да Винчи тек ұлы суретші ғана емес, ұлы математик, физик, астраном, архитектор және инженер болған.
А
Аждаһа қалқаны
Ұлы суретшінің алғашқы қарымы туралы мынандай аңыз бар. Әлдебір шаруашылықтың қожайыны Леонардонын әкесіне інжір ағашынан жасалған қалқанын табыстап тұрып, тәуірлеу суретші тауып, қалқанның бетіне өрнек салдырып беруге өтініш қылады-мыс. Ал басы артық жұмысқа бола бас қатырғысы келмеген Пьеро бұл шаруаны ұлына тапсырады. Содан, қалқанға көзі түскен кісінің зәресі зәр түбіне кетсе деген ой иектеп, Леонардо, жылан мен құбыжық кейіпті құрт-құмырысқаларға қарай отырып қалқанның бетіне қиял ғажайып аждаһаның суретін салған екен. Ертесіне расында баласының қолынан шыққан дүниені көріп, қайран қалған әкесі………….: оны бейнелеу өнеріндегі кватроченто тәжрибесін ұстанушы Андрео дель Верроккьоға жетектетіп қоя береді. Сөйтіп бозбала жігіт сол замандағы мен деген суретшінің шеберханасынан бір-ақ шығыпты
Қ
Қайта өркендеу дәуірінің суретшілері мен олардың туындыларын сәйкестендіріңіз: 1-С, 2-В, 3-А
А — Леонардо да Винчи
В — Микеланджело Буонаротти
С — Рафаэль Санти
Л
Леонардо да Винчидің туындысына қатысты берілген мәтінді оқи отырып, ұлы суретшінің шығармасын белгілеңіз.
Суретте екі кейіпкер — Ана мен бала. Күн сәулесі түскен қос терезеден тау жоталары мен аспан әлемін торлаған бұлттар көрінеді. Суреттегі кейіпкер — жас ана. Оның албырт жүзі сабырлы, екі көзін баладан алмай, бізге белгісіз ой дариясына шомылғандай. Оймақ ауыз, қыр мұрынды әйел жүзінде сәл ғана күлкі ізі бар. Бірақ өзін-өзі тоқтатып, ұстамдылық пен сабырлылық көрсетіп отырған ананың ішкі дүние сыры бізге жұмбақ сияқты: «Мадонна Литта»
Т
Төменде ұлы суреішінің қылқаламынан туған туындысы берілген. Туындының аты: «Өлім»
Ұ
Ұрланып, үш жылдан кейін кездейсоқ жағдайлардын әсерінен музейге қайта оралған Леонардо да Винчидің көркем суреті: «Мона Лиза»
Мәнмәтіндік тапсырмалар
Ертеде Алтайдан бастап, батыста Каспий теңізіне дейінгі жерлерді алып жатқан Түрік қағаны Бумын Қытай елімен бейбіт қарым-қатынас орнатады. Алайда ұзақ уақыт бойы Жужандардың қол астында тәуелді болады. Жужандардың тепкісін көрген түріктер енді оларға қарсы бой көтере бастауға бел буады.
Түрік қағаны Бумын мен Жужан билеушісінің арасындағы әрекет.
Ж
Жужан қағанаты билеушісінің түріктермен соғыстан кейінгі тағдыры: Қол астындағы құлдарынан жеңілген масқараға шыдамай, өз-өзіне қол жұмсайды
Жужан мемлекетінің билеушісі: Анағұй
Т
Түрік қағанаты мен жужандардың арасындағы соғыс болған жыл: 552 жыл
Түріктердің жужандарға қарсы соғысудың амалын табу үшін Бумынның жужан билеушісіне елші жіберудегі мақсаты: Қызын әйелдікке беруін талап етуі
Түріктердің жужандарға қарсы соғысудың амалын табу үшін жіберген елшісіне Жужан билеушісінің берген жауабы: «Менің есігімде темір балқытып жүрген құлдың қызымды сұрауға қалай дәті барды»
Мәнмәтіндік тапсырмалар
VII ғасыр ислам дінінің өрлеп, христиан дінінің дағдарысқа ұшырау кезеңі болды. Келесі екі жүзжылдықта Батыстағы өмірдің барлық саласына Рим папасының жоғарғы билігі орнады. Мұндай тоталитарлық билік христиан әлемінің дағдарысын онан сайын күшейтті. Ислам беделінің өсуі христиандықтың көзіне шыққан сүйелдей болды.
Сан және ғасыр
1095 жылы II Урбан папа дінбасылар мен халықтың алдында сөйлеген сөзінде: Иса табыты жатқан Иерусалимді мұсылмандардан азат етуге шақырды
1270 ж. сегізінші крест жорығынан кейін Батыс Еуропа басқыншылары: Мұсылман елдеріндегі барлық иеліктерінен айырылды
К
| Крест жорықтары | жылдары | |
| Бірінші | 1096 | 1099 |
| Екінші | 1147 | 1149 |
| Үшінші | 1189 | 1192 |
| Төртінші | 1202 | 1204 |
| Бесінші | 1217 | 1221 |
| Алтыншы | 1228 | 1229 |
| Жетінші | 1248 | 1254 |
| Сегізінші | 1270 | |
Кресшілердің құдайдың мүрдесін азат ету үшін күресушілер емес, өздерінің баюын ғана ойлайтын тонаушы басқыншылар екенін анық көрсеткен крест жорығы:төртінші
Крест жорықтарының Батыс Еуропа елдеріне тигізген пайдалы жақтарының бірі: ауық-ауық моншаға түсіп тұруды үйренді
Т
Төртінші крест жорығын ұйымдастырған Рим папасы: III Иннокентий
