МАЗМҰНЫ\r\n\r\nКіріспе………………………………………………………………………………………..\r\n\r\n \r\n\r\n1–бөлім. Жеңілдіктер негізіндегі әлеуметтік салықтың экономикалық мәні 1.1 Әлеуметтік салықтың экономикалық мәні ………………………………………….\r\n
- \r\n
- Салықтың мәні, қызметтері…………………………………………………………
\r\n
\r\n2-бөлім. Жеңілдіктер негізіндегі әлеуметтік салықты есептеу және төлеу тәртібі\r\n\r\n2.1 Әлеуметтік салық төлеушілері…………………………………………………………\r\n\r\n2.2 Әлеуметтік салық салу объектісі …………………………………………………….\r\n\r\n2.3 Әлеуметтік салық ставкалары………………………………………………………….\r\n\r\n2.4 Құрылымдық бөлімшелер бойынша әлеуметтік салықты есептеу және төлеу тәртібі………………………………………………………………………………………………..\r\n\r\n 2.5 Әлеуметтік салық бойынша рәсімдеу әдісі ………………………………….\r\n\r\n \r\n\r\nҚорытынды………………………………………………………………………………..\r\n\r\nПайдаланылған әдебиеттер………………………………………………………………….\r\n\r\n \r\n\r\nКіріспе\r\n\r\nӘлеуметтік салық Қазақстан Республикасының Салық жүйесінде 1999 жылы пайда болғаннан бері елеулі өзгерістер әкелді. Оньң ставкалары да және қолданылатын тәсілі де өзгеріске көп ұшырады. Соңғы әлеуметтік салық бойынша байқаулы өзгерістер 2002 жылдың 23 қараша «Заң шығарушы актілердегі салық салу бойынша өзгерістер мен толықтырулар туралы» Қазақстан Республикасының заңымен енгізілді.\r\n\r\nӘлеуметтік салық өзімен салық салудьң маңызды түрін керсетеді. Ол өзімен бюджеттен тысқары 3 төлемді:\r\n
- \r\n
- Әлеуметтік сақтандыру;
- Медициналық мідетті сақтандыру;
- Елдімекен жұмыс бастылығын айырбастап, бухгалтерлерге салыкты есептеуге және осыған орай келісілген есепттілікті есептеуді жеңілдетіп, салық орган қызметтерінің салықты дұрыс және уақытылы төлеудің бақылауын жеңілдетті.
\r\n
\r\n
\r\n
\r\nҚазақстан Республикасындағы әлеуметтік салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті салықтар мен төлемдер Салық кодексінде және басқа да басылымдарда айқын жазылу тиіс. Салық салу айқындығы салық төлеушінің салық міндеттемелері туындаудьң, орындалуының және тоқтатылуының барлық негіздері мен тәртібін салық заңдарында белгілеу мүмкіндігін білдіреді.\r\n\r\nСалық — қазіргі уақытта барлық мемлекеттерге тірек, яғни ең негізгі бюджетке түсетін, бюджетті, мемлекетті ұстап тұратын басты кездері болып табылады. Оның қандай түрінен болмасын жалтаруға жол бермеу — бугінгі күннің басты назарында.\r\n\r\nСалық салынатын база жасау жөінндегі қорытынды жұмыстарға әзірлік проблемасы жетіп артылады. Казіргі колданып журген Салык кодексі тікелей ықпал ететін заң күшіне әлі де толық ие емес.\r\n\r\n \r\n\r\nӘлеуметтік салықты енгізген кезеннен бастап, оны баскару салық органдарының қолына өтті. Төлем төлеу жұмыс берушілердің 3 мемлекеттік бюджеттен тысқары фондысы қосылып, бір әлеуметтік салыққа айналуы мемлекеттік бақылаушылардың, санын азайтып, жұмыс берушілердің осыған байланысты төлемді есептеу және төлеу кұжаттары кеміді.\r\n\r\nӘлеуметтік салық өзінің қарапайымды болғанымен осы салықты есептеу кезінде көптеген қиыншылықтарға кез боламыз. Осы қиыншылықтар әлеуметтік салық салу обьектсін анықтаған кезде бухгалтерлер әр тоқсан сайын кай жерден болмасын қателіктерге ұшырайды. Іс жүзінде әр түрлі пікірге тап боламыз, яғни салық кодексіндегі әлеуметтік салық салу обьекттері ережесінің негізінде әлеуметтік салық салу обьектсіне жұмыс берушінің қызметкерлерге төлейтін шығындары жатады. Осы курстық жұмысымда әр тоқсан сайын бухгалтерлер тоқсан тапсыратын әлеуметтік салықтағы кай жерден, кай себептермен, неге деген сұрақтарға жауап табу, осы сұрақтарды қарастыруға, сұрақтарды шешуге тырысамын.\r\n\r\n 1–бөлім. Жеңілдіктер негізіндегі әлеуметтік салықтың экономикалық мәні 1.1 Әлеуметтік салықтың экономикалық мәні\r\n\r\nСалықтың қандай түрінен болмасын жалтаруға жол бермеу — бүгінгі күннің басты назарында. Салықтан жалтарғаның, халықтан жалтарғаның болып шығатынын да түсіну киын емес.\r\n\r\nСалықтардың, толық көлемде, уақытылы аударылуы және алынуы бюджет қорының толығуын айқындайтын фактор болып табылады.\r\n\r\nБүгін Қазақстан Республикасы нарық жолында жүргенде, салықтың мәні өте зор. Салық төлемдерінің бюджетке толық көлемде түсуінің алуан әдістерін қолданып, қадағаланбайынша енді — енді құқықтық мемлекет болуға бағдар ұстап отырған еліміздің бұл бағытта табысты қадамын қамтамасыз ету мүмкін емес. Демек, әлеуметтік — экономикалық дамуға әр кез дем беріп, кан жүгіртіп отыратын бюджеттің тізілімінде ірілі – кішілігіне қарамастан, барлық салық төлеушілердің мән — маңызы мен рөлі өте үлкен.\r\n\r\nҚазақстан Республикасының, Салық Кодексі: Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы, осы Кодекс салықты және бюджетке төленетін басқа да міндеттері төлемдерді белгілеу, енгізу және есептеу мен төлеу тәртібі жөніндегі билік қатынастарын, сондай-ақ мемлекет пен салық төлеуші арасындағы салық міндеттемелерін орындауға байланысты қатынастары реттейді. Сонымен салық, дегеніміз ол — мемлекет бір жақты тәртіппен заң жүзінде белгіленген белгілі бір мөлшерде жүргізілетін қайтарымсыз және өтеусіз сипатта болатын бюджетке төленетін міндетті ақшалай төлемдер.\r\n
- \r\n
- Салықтың мәні, қызметтері
\r\n
\r\nСалықтар нарықты экономиканы реттеудің ең тиімді нысаны болып табылады. Салық негізінде кұрылатын мемлекет бюджеттің кірісіне қарай, мелекеттің кәсіпкерлікпен айналасуының және әлеуметтік — кепілдік қызметінің мүмкіндігі белгілі болады. Салық мөлшелерін заңды құқы бар мекемелер мен жеке адамдардың, кәсіпкерлік белсенділігі, төлем кабілеті бар сұраным көлемі реттеледі.\r\n\r\nСалық саясаты аса нәзік және күрделі аспап, ол жеңілдіктер мен жазалау шаралары арқылы шаруашылық қызметтің барлық жақтарына нысаналы түрде әсер етеді. Нарықтық экономикасы дамыған елдерде салықтардың, тізімі бірнеше бетке сыйып кете алады, ал жеңілдіктер мен томдарды алып жатады.\r\n\r\nӘкімшілік — әміршілік жүйе жағдайындағы экономикада салық адам мүддесі үшін қызмет көрсетеді. Ол халақты үкімет алдында тұқыртып ұстаудың, құралына айналды. Ал нарық қатынастары дамыған елдерде салық мемлекет қазынасын толтыруға кызмет ете түседі. Содан да болар, Америкада іскер адамның екі туған күні бар деп есептеледі біріншісі — өзнің туған күні және екіншісі — оның салық инспекторымен есеп айырысқан күні.\r\n\r\nЭкономикалық мазмұны жағынан салықтар — бұл заңды белгіленген ретпен тұрғындардан, кәсіпорындар мен мекемелерден алынатын міндетті төлемдер жүйесі. Табыстардың әртүрлі нысандарының салық көздері мыналар болып табылады: пайда, процент, жалақы, дивиденд, рента, т.б. Салықтардың мәжбүр ету сипатынан баска ерекше қасиеті — олардың алым-салықты өндіріп алу ретімен төленген сомасының мөлшелері мен салық төлеушілердің мемлекеттен алатын кызметтерінің құнының арасындағы сәйкессіздік болып табылады. Салық салудың мынандай негізгі принциптері бар:\r\n\r\nСалықтардың Фискальдық кызметі — мемлекеттің салық саясаты тұтқаларының көмегімен нарық, конъюнктурасының жағдайына әсер етуде, экономикалық, өсуді тұрақтандыру және ынталандыруға тырысуында тұр. Бір сөзбен айтқанда, салық, түсімі арқылы алынатын қаражаттар, мемлекеттің саяси-шаруашылық, қызметін атқарудың қаржы негізі болып табылады.\r\n\r\nСалық, қаражаттары ең алдымен ғылыми — техникалық прогресті ынтыландыру, прогрессивті технология мен өнім түрлерін игеру, экономикада құрымдылық өзгерістер жасау, табиғат қорғау шараларын жүзеге асыру, әлеуметтік саланың объектілерін ұстау үшін белсенді түрде пайдаланылады. Мысалы, 1981 жылы рейгандық, әкімшілік жаңа өндіріс салаларын инвестициядан (өндіріске ұзақ мерзімді капитал жұмасу) түскен табыстарға салынатын салықтарды азайтты. Ол кәсіпкерлердің өндіріске қаржы бөлуді ұлғайтуына, еңбек өнімділігін арттыруына және потенциалды жалпы ұлттық өнімді көбейтуге түрткі болды.\r\n\r\nСалықтың қайта бөлу қызметі — салық механизмі арқылы мемлекеттік бюджетке жалпы ұлттық өнімнің едәуір бөлігін жұмылдыруда тұр. Батыста және біздің мемлекеттік бюджет арқылы жалпы ұлттық өнімнің 30%-тен 50%-ке дейінгісі кайта белгіленеді. Салық түсімі есебінен мемлекет әскери бағдарламаларды қаржыландырады. Бұдан басқа, айтарлықтай қаржы ағарту саласына, зейнетақымен камтуға жұмсалады. Қаржының бұндай мақсаттарға жұмсалуы, әлеуметтік саладағы мезгіл — мезгіл шиеленісп тұратын қайшылықтарда басуға, азаматтардың барынша біркелкі бөлуге мүмкіндік береді. Сонымен бірге салықтар экономиканы жанама түрде реттейтін маңызды құралдардың бірі болып табылады. Осы максатта салықтар көбінесе дағдарыстық құбылыстарды тезірек жоюға, нарық клнъюнктурасын әсер, экономика тұрақтандыруда пайдаланылады.\r\n\r\n 2-бөлім. Жеңілдіктер негізіндегі әлеуметтік салықты есептеу және төлеу тәртібі\r\n\r\n2.1 Әлеуметтік салық төлеушілері\r\n\r\n \r\n\r\nКірспеде айтып кеткендей әлеуметтік салық өзінің карапайымды болғанымен осы салықты есептеу кезінде көптеген киыншылыктарга кез боламыз. Осы қиыншылыктар әлеуметтік салық салу обьектісін аныктаған кезде іс жүзінде әр түрлі пікірге тап боламыз, ягни салык кодексіндегі элеуметтік салык салу обьектілері ережесінің негзінде әлеуметтік салық салу обьектісіне жұмыс берушінің қызметкерлерге төлейтін шығындары жатады.\r\n\r\nОсы ереженің негізінде әлеуметтік салық салу объектсіне жұмыс берушінің қызметкерлерге төлейтін шығындары жатады. «Қазақстан Республикасындағы еңбек туралы» Заңға сәйкес «қызметкер — жумыс берушімен еңбек қатынастарында тұратын және жеке еңбек шарты бойынша тікелей жұмыс атқаратын жеке тұлга». Демек, жумыс берушінің шығындарына әлеуметтік салық салуға арналған біріші белгі — олар сонымен еңбек қатынастарында тұрған және жеке еңбек шарты бойынша жұмыс атқаратын жеке тұлғаға, яғни қызметкерге төленуге, ал төлемдер қызметкер болып табылмайтын, осы салықты салу объектісіне жатпайтын жеке тұлғаларға төленуге тиіс. Бұл орайда жұмыс берушінің кызметкерге жұмсалған кез келген шығындары «қызметкердің табысы» болып табылады: есептелген жалақы, әлеуметтік немесе материалдық игіліктер беру, материалдық пайда түрінде алынған сомалар, яғни қызметкер үшін тікелей немесе жанама еңбекке ақы төлеу түріндегі табыстар болып табылатын жұмыс берушінің барлық шығындары. Мұндай төлемдер немесе шығындар үшін негіз — салық агент — жұмыс беруші мен жеке тұлғаның, қызметкердің арасындағы еңбек шартының болуы.\r\n\r\nЖеке еңбек шарты — бұл қызметкер мен жұмыс берушінің, арасында жазбаша түрде жасалатын екіжақты келісім, ол бойынша қызметкер белгілі бір мамандық, біліктілік немесе қызмет бойынша жұмысты орындауға, ал жұмыс беруші жалақыны және заңнама мен талаптардьң келісімінде көзделген өзге де ақшалай төлемдерді дер кезінде және толық, көлемінде төлеуге, еңбек туралы заңдарда және ұжымдық шартта көзделген еңбек жағдайларын қамтамасыз етуге міндеттенеді. Еңбек келісімі нысанындағы жеке еңбек шарты еңбек келісімі бойынша төлемдер де «қызметкердің табысына» жататынын дәлелдейді.\r\n\r\nӘлеуметтік салық, салу объектісін айқындаған кезде «қызметкердің табысы» және «Жеке тұлғалардьң табысы» деген ұғымдардағы өзгеше-ліктерді есте сақтау қажет. «Жеке тұлғаның табысы» жеке тұлғаның әртүрлі көздерден алатын барлық табыстарының жалпы атауын айқындайды. Ал оның бер жағында «Қызметкердің табысы» — бұл жұмыс берушінің төлемдері түріндегі жеке тұлға табысының нақты түрі, жұмыс беруші үшін ол қызметкер болып табылады.\r\n\r\nДемек, «біржолғы төлемдерден алынатын табыс» және т.б. «қызметкердің табысына» жата алмайды, өйткені бұл жеке тұға табыстарының әртүрлі нысандары.\r\n\r\nСөйтіп, жеке тұлғаның табыстарын әлеуметтік салық салу объектісіне жатқызудың екінші белгісі анықталды: біржолғы төлемдер немесе табыстардың басқа түрлері емес, «қызметкердң табысы» ғана салық салу объектісі болуы мүмкін.\r\n\r\nҚазақстан Республикасының резидент заңды тұлғалары, сондай-ақ Қазақстан Республикасында қызметін тұрақты мекемелер арқылы жүзеге асыратын резидент еместер, шетелдік заңды тұлғалардың, филиалдары мен өкілдіктері, қызметтің жекелеген түрлері үшін арнаулы салық режимінен басқа арнаулы салық режимінен қолданатындарды қоспағанда жеке кәсіпкерлер, жеке нотариустар, адвокаттар әлеуметтік салық, төлеушілер болып табылады.\r\n\r\nӘлеуметтік салық төлеушілер салық төлеуді өздерінің тұрған жері бойынша жүзеге асырады. Заңды тұлғалар өздерінің филиалдары, өкілдіктері мен өзге де ерекшеленген құрылымдық бөлімшелері үшін әлеуметтік салық төлеуді олардың, орналасқан жері бойынша тиісті бюджеттерге немесе облыстық бюджеттерге белгіленген тәртіп бойынша жүзеге асырады.\r\n\r\n2.2 Әлеуметтік салық салу объектісі \r\n\r\nӘлеуметтік салық салу объектісі :\r\n\r\n \r\n
- \r\n
- Төленген дивиденттерге;
- гранттар қаражаты есебінен төленетін төлемдерге ;
- зейнетақы төлемдеріне;
- міндетті зейнетақы жарналарына;
- ерікті зейнетақы жарналарына;
- шетелдік жеке тұлғалардың ҚР азаматтары болып табылатын, ҚР-ның шетелдердегі дипломатиялық өкілдіктерінде қызметте жүрген жеке тұлғалардың мемлекеттік бюджет каражаты есебінен төленетін ресми табыстарына;
- Ұлы отан соғысына қатысушылардың табысына әлеуметтік салық салына ма?
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\nЖұмыс беруші материалдық, әлеуметтік игіліктер немесе өзге де материалдық пайда түрінде берген табыстарды қоса алғанда, жұмыс беруші төлейтін ақшалай немесе заттай нысандағы кез келген табыстар төлеушілер (ҚР резидент заңды тұлғалары, сондай-ақ ҚР-да қызметін тұрақты мекемелер арқылы жүзеге асыратын резидент еместер) үшін салық салу объектісі болып табылатынын ескере кетейік.\r\n\r\nТағы да айтып кетейін жұмыс берушілер қызметкерлерге төлейтін шығыстар әлеуметтік салықты салу объектісі болып табылады, яғни екі тарап: қызметкерге табыс төлейтін жұмыс беруші және орындалған жұмыс үшін кез-келген нысанда табыс алатын қызметкер болуы кажет.\r\n\r\nЖоғарыда көрсетілген төлемдер әлеуметтік салықты салу объектісі болып табылама әлде жоқ па, соны қарастырайық\r\n
- \r\n
- Дивиденттер төлеу. Бұл төлемдерді төлеу бойынша практикада екі жағдай кездеседі, біріншісі — дивиденттер кәсіпорынның қызметкері болып табылатын тұлғаға төленеді, екіншісі — аталған табысты алушы тұлға дивидент төлеуші кәсіпорынның қызметкері болып табылмайды. Бұл мәселеде дивидентті кім алады: кәсіпорынның қызметкері ме әлде қызметкер емес тұлға ала ма деп қарау дұрыс емес. Аталған мәселе азаматтық заңнама тұрғысынан қарастырылады. Дивиденттер төленген кезде екі тарап қатысады, бірақ бұлар жұмыс беруші мен қызметкерлер емес. Аталған жағдайда бұл кәсіпорынның құрылтайшылары мен жарғыға және құрылтай шарттарына сәйкес алынған табыстан кәсіпорынның дамуына үлесін қосқан құрылтайшыларға дивиденттер төлеуге міндетті кәсіпорынның өзі. Демек жеке тұлғаның бұл табысына әлеуметтік салық, салынбайды.
- Гранттар қаражаты есебімен төленетін төлемдер (еңбекақы түріндегі төлемдерден басқа). Жеке тұлғалар алған гранттарды бұл тұлғалар қызметкері болып табылмайтын ұйымдар береді. Оның үстіне қызметкерге жалақы төлеу үшін емес, белплі бір жобаны (ізденіс, ғылыми әзірлемелер, қазақстандық мамандардың біліктілігін арттыру және т.с.с.) орындау мақсаты үшін беріледі, демек гранттар сомасы әлеуметтік салықты салу объектіс болып табылмайды.
- Зейнетақы төлеу жөніндегі мемлекеттік орталықтан төленеттін зейнетақы төлемдері: ерікті зейнетақы жарналары есебінен жүзеге асырылатын зейнетақы және сақтандыру төлемдері; жинактаушы зейнетақы корлары салымшыларының жинақтаушы сақтандыру шарты бойынша жасаскан сақтандыру сыйақыларын (аннуитет) төлеу үшін өмірді сақтандыру жөніндегі сақтандыру ұйымдарына жіберген зейнетақы жинағының сомалары. Бұл төлемдерді зейнетақы қорлары төлейді. Әрине ол осы қорлардың қызметкерлеріне төленбейді. Сондықтан бұл төлемдерге әлеуметтік салық салынбайды.
- Қызметкерлер жинақтаушы зейнетақы қорларына енгізетін міндетті зейнетақы жарналарына келсек, бұл төлемдер әлеуметтік салықты салудан босатылады.
- Қызметкер ерікті зейнетақы жарналарын зейнетақы қорларына өз ыкыласы бойынша енгізеді, жұмыс беруші бұл жағдайда аталған жарнаны жинактаушы зейнтақы қорына аударуға құқылы сенімгерлік тұлға қызметін атқарады, сондықтан бұл төлемдер әлеуметтік салық салынатын базаға кірмейді.
- Шетелдік жеке тұлғалардың (соның ішінде дипломатиялық және консулдық қызметкерлер); Қазақстан Республикасының азаматтары болып табылатын, Қазақстан Республикасының шетелдердегі дипломатиялық және оларға теңестірілген өкілдіктерінде қызметте жүрген жеке тұлғалардың мемлекеттік бюджет қаражаты есебінен шетелдік валютамен төленетін ресми табыстары. Ресми табыстар — аталған тұлғалардың еңбекақысы түріндегі табыс, сондықтан да оларға әлеуметтік салық салынады.
- Ұлы отан соғысына қатысушылардың табысы. Егер бұл жұмыс беруші материалдық, элеуметтік игіліктер немесе өзге де материалдық пайда түрінде берген табыстарды қоса алғанда, қызметкерлерге (УОС-на қатысушыларға) ақшалай немесе заттай нысандағы кез — келген табыстар түрінде төленген жұмыс берушінің шығыстары болса, онда УОС-на қатысушылардың бұл табысына әлеуметтік салық алынады.
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\nСонымен, төлем жасаитын және табысты алатын тараптарды дұрыс анықтау қажет екенін, жұмыс берушінің қызметкерлерге табыс түрінде төлейтін шығыстары ғана әлеуметтік салықты салу объектісі болып табылатынын тағы да айта кетейік.\r\n\r\n \r\n\r\n2.3 Әлеуметтік салық ставкалары\r\n\r\nЕңбекке ақы төлеу қоры — әлеуметтік салық объектсі болып табылады.\r\n\r\nЕңбекке ақы төлеу корының құрамына жалақының түрлі сыйақылардың төлемақылардың үстеме ақылардың, төлемдердің, ақшалай немесе нақты нысанда есептелген, заңдарда жұмыс істемеген уақыт үшін қызметкерлерге есептелген ақшалай қаржыларды қоса жалақының барлық түрлері қосылады.\r\n\r\nБасқаша айтқанда, жұмыс беруші материалдық, әлеуметтік игілктер немесе өзге де материалдық пайда түрінде берген табыстарды қоса алғанда, жұмыс беруші төлейтін ақшалай немесе заттай нысандағы кез-келген табыстар қызметкердің табыстарына жатады және ол әлеуметтік салық салу объекта болып табылады.\r\n\r\nСалық төлеушілер мынадай төлем түрлеріне әлеуметтік салық есептелмейді:\r\n
- \r\n
- Қазақстан Республикасының зейнетақы заңдарына сәйкес заңды тұлғалар және заңды тұлға құрмай кәсіпкерлік қызметпен айналысатын жеке тұлғалар ұстап қалатын зейнетақы жинақтаушы қорларына жеке адамдардың міндетті зейнетақы жарналары;
- Екбек демалысынан шақырту кезінде және қызметкердің босауы кезінде пайдаланылмаған демалыс үшін өтем;
- ұйым тоқтаған және жұмыс берушінің қызмет тоқтаған, жұмысшылардың саны және штаты қысқарған жағдайда, жеке еңбек шартын бұзу кезінде, Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес әскери қызметке қызметкерді шақыру кезінде орта айлық жалақы мөлшерінде төленетін өтемақы;
- Геологиялық барлау, топографиялық, геодезиялық және іздестру жұмыстарымен айналысатын жұмысшыларға Қазакстан Республикасының заңдарында белгіленген мөлшерде далалық төлемдер;
- Кезекшілік әдісті жұмыстарды немесе жылжымалы сипатпен байланысты жұмыстарды атқаратын жұмысшылардың жалақысына Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген мөлшерде қосымша;
- Берілген арнайы киімің, арнайы аяқ, киім мен басқа да жеке корғану құралдарының, сабынның, май кетіретін құралдардың, сүт пен емдік — профилактикалық тамақтың құны;
- Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес өзінің еңбек міндеттемесін орындауға байланысты мертігуінен болмаса өзгедей денсаулығының зақымдануынан жұмысшыға келтірілген залалды өтеу;
- Спорт жарысында, байқауларда, конкурстарда және тағы сол сияқтыларда жүлделі орындарға берілетін ақшалай сыйлықтар;
- әскери қызметшілер мен ішкі істер органдары қызметкерлерінің ақшалай ақылары;
- қызметкерлерге бала туғанда, ақылы медициналық операция жасату үшін, жерлеуге арнап көрсетілетін материалдық көмек;
- ұйыммен бірге басқа орынға жұмысқа аудару кезінде болмаса өту кезінде жүру, мүлікті тасымалдау және үй жайды жалдау бойынша құжатты расталған шығыстардың өтемақысы;
- жүктілігі мен босануы бойынша жалпы ауруларға байланысты уақытша еңбек етуге жарамсыздығы бойынша әлеумегтік жәрдемақы және бала асырап алған адамға әлеуметтік жәрдемакы;
- экологиялық апат және ядролық сынақ полигонындағы ядролық сынақтар салдарынан зардап шеккен азаматтарға берілген өтемақы;
- табыс салығы салынған еңбек ақыдан, аурулардан құралған кәсіподақ бюджеттік қаражатынан кәсіподақ мүшелері үшін материалдық көмек;
- мемлекеттер, мемлекеттер үкіметтері және халықаралық ұйымдар желісі бойынша берілетін гранттар қаражаттары есебінен жүргізілетін төлемдер;
- Қазақстан Республикасының Президенті Қазақстан Республикасы Үкімет тағайындаған мемлекеттік сыйақылар, стипендиялар;
- өз жұмысшыларына жеке жинақтаушы емес сақтандыру шарты бойынша жұмыс беруші төлейтін сактандыру сыйақылары.
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n Жоғарыда аталған тізбеге кірмеген, бірақ жеке тұлғалардың қалған барлық төлемдеріне келсек, онда бұл төлемдердің қандай екенін нақты айқындап алу қажет. Тағы да айтып кетейін, — жұмыс берушілер қызметкерлерге төлейтін шығыстар елеуметтік салықты салу объектісі болып табылады, яғни екі тарап: қызметкерге табыс төлейтін жұмыс беруші және орындалған жұмыс үшін кез-келген нысанда табыс алатын қызметкер болуы қажет.\r\n\r\n Қазақстан Республикасының резидент заңды тұлғалары, сондай-ақ Қазақстан Республикасында қызметін тұрақты мекеме арқылы жүзеге асыратын резидент еместер 21 процент ставка бойынша әлеуметтік салық төлейді. Қазақстан Республикасының резидент заңды тұлғалары, сондай-ақ Қазақстан Республикасында қызметін тұрақты мекеме арқылы жүзеге асыратын резидент еместер шетелдік әкімшілік — басқарушы, инженер — техник қызметкер мамандар үшін 11 процент ставка бойынша әлеуметтік салық төлейді.\r\n\r\nЖеке кәсіпкерлер, арнаулы салық режимі колданатындарды қоспағанда, қызметті жекелеген түрлері үшін арнаулы салық режимінен басқа, жеке нотариустар, адвокаттар өзі үшін үш айлық есептік көрсеткіш және әрбір қызметкер үшін екі айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде әлеуметтік салық төлейді.\r\n\r\nТірек — қимыл мүшесі бұзылған, есту, сөйлеу, көру кабілетінен айрылған мүгедектер жұмыс істейтін мамандандырылған ұйымдар 6,5 процент ставка бойынша әлеуметтік салық төлейді. Арнаулы салық режимдерін қолданатын жеке кәсіпкерлер мен заңды тұлғалар үшін әлеуметтік салық ставкалары берілген процентпен белгіленген.\r\n\r\n \r\n\r\n2.4 Құрылымдық бөлімшелер бойынша әлеуметтік салықты есептеу және төлеу тәртібі\r\n\r\nӘлеуметтік салықты мыналар төлейді:\r\n\r\n1) заңды тұлғалар, Қазақстан Республикасы азаматтарының, сондай-ақ Қазақстан Республикасында қызметін тұрақты мекеме арқылы жүзеге асыратын резидент еместер еңбегіне ақы төлеу қорынан 21\r\n процент ставка бойынша;\r\n\r\nЖеке еңбек келісім шарттары мердігерлік, жалдау шарттары немесе өзгедей азаматтық – құқықтық, сипаттағы шарт негізінде қызметті жүзеге асырған кезде, сондай-ақ шетел азаматы және азаматтығы жоқ тұлғалар әлеуметтік салық төлеушілер мүддесіне Қазақстан Республикасына жұмысқа іссапарға жіберілген жағдайларда, шетел азаматтары мен азаматтығы жоқ тұлғалардың, емес заңды тұлға құрмай кәсіпкерлік қызметпен айналысатын жеке тұлғалардың жұмысшылары деп танылады. Әлеуметтік салық Қазақстандық көзден төленетін жалақы түріндегі өзгерістерге орай есептеледі.\r\n
- \r\n
- Ақыл-ой және дене дамуы бұзылган балалар мен жасөспірімдерді әлеуметтік бейімдеу мен еңбекке оңалту орталығы, еңбекке ақы төлеу қорынан 20,5 процент ставка бойынша;
\r\n
\r\n«Ардагер» Республикалық зейнеткерлер кәсіпорындары бірлестігі, сондай-ақ сол бірлестіктің меншігі болып табылатын және соның қаржылары есебінен құрылған, тек зейнеткер жұмыс істейтін өндірістік, оқу — өндірістік ұйымдар, «805 — Қазақстанның балалар туралы» Балалар қайырымдылық қоры, Қызыл Жарты Ай және Қызыл Крест қоғамы, Ауғанстандағы соғыс ардагерлері Қазақ республикалық ұйымының Республикалық кәсіпорындар бірлестігі, Ауғанстадағы соғыс мүгедектерінің Ерікті қоғамы, енбекке ақы төлеу қорынан 7,5 процент ставка бойынша. Олар сауда –делдалдық қызметтен, акциздеуге жататын тауарлар өндіруден және сатудан кіріс тапқан жағдайда, салық 8 процент ставка бойынша төленеді.\r\n
- \r\n
- Қазақстан республикасы Мүгедектерінің ерікті коғамы, Қазақ саңыраулар қоғамы, Қазақ соқырлар қоғамы, сондай-ақ осы қоғамдардың меншігі болып табылатын және солардың қаржылары есебінен құрылған, мүгедектер жұмыс істейтіндердің жалпы санының кемінде 50 процентін құрайтын өндірістік, оқу — өндірістік ұйымдар, сырауында балалары бар Республикалық «Бибі — Ана» мүгедек әйелдер қоғамы, балаларға қамқорлық жасау жөніндегі «Ақ бота» Лигасы қоғамдық бірлестігі, еңбекке ақы төлеу қорынан 6,5 процент ставка бойынша. Олар сауда — делдалдық қызметтен, акциздеуге жататын тауарлар өндіруден және сатудан кіріс тапқан жағдайда, салык 7 процент ставка бойынша төленеді;
- Шаруа қожалықтарынан басқа заңды тұлға құрмай кәсіпткерлік қызметпен айналысатын жеке тұлғалар, сондай-ақ. патент непізінде заңды тұлға құрмай кәсіпкерлік қызметпен айналысатын жеке тұлғалар әрбір қызметкер үшін АЕК-тен 60 процент мөлшерінде, сондай-ақ салық салынатын кірісті айқындау кезінде ұстап қалуға жатқызылмайтын шығыстардан баска оны алумен байланысты шығыстар шегерілген айлық кірістен қосымша 10 процент.
\r\n
\r\n
\r\nПатент негізінде заңды тұлға құрмай кәсіпкерлік қызметпен айналысатын жеке тұлғалар әрбір қызметкер үшін АЕК-тен 49 процент мөлшерінде, сондай-ақ патент құнын айқындау кезінде мәлімделген болжамды салық салынатын айлық кірістен қосымша 5 процент.\r\n\r\n6) АЕК-тен 20 процент мөлшерінде шаруа қожалықтары әрбір\r\n қызметкер, шаруа қожалығының басшысы және шаруа\r\n қожалығыньң әрбір мүшесі үшін. Мемлекеттік әлеуметтік\r\n сақтандыру қорынан төленіп, уақытша еңбекке жарамсыздығы,\r\n жүктілігі мен босануы, бала тууы кезінде, жерлеу жөніндегі жұмыс\r\n берушілер есептеген сомалардың аталған қорға есептелген сомадан асуы нәтижесінде 1998 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай\r\n бойынша құрылған теріс сальдо ай сайын еңбекақы қорының 1,5\r\n проценті шегінде әлеуметтікк салық, төлеу есебіне есептеледі.\r\n Мемлекеттік мекемелердің есепті кезендегі әлеуметтік салыққа\r\n есептелген сомасы еңбекақы қорының 1,5 проценті шегінде\r\n уақытша еңбекке жарамсыздығы, жүктілігі мен босануы жөніндегі\r\n Қазақстан Республикасының, заңдарына сәйкес белгіленген сомаға\r\n азайтылады. Есепті кезендеп еңбекақы қорынан 1,5 проценттен\r\n асатын жүктілігі мен босануы бойынша, уақытша еңбекке\r\n жарамсыздығы бойынша жәрдемақылар Қазақстан\r\n\r\nРеспубликасының заңдарына сәйкес белгіленген сома келесі есепті кезекке көшіріледі және осы тармақпен белгіленген тәртіпте мемлекеттік органдар есептеген салық сомасын азайтады.\r\n\r\n7) Әлеуметтік салық бойынша декларация аумақтық салық\r\n органдарына:\r\n
- \r\n
- Кәсіпкерлік қызметпен айналысатын жеке тұлғалар есепті кезеннен кейінгі айдың 15 күнінен кешіктірмей тоқсан сайын:
- шаруа қожалықтары бірынғай жер салығы бойынша декларацияны тапсыру үшін көзделген мерзімдерде ұсынылады. Осы тармақта көрсетілген талап құны әлеуметтік салықты енгізетін патент негізінде өз қызметін жүзеге асыратын тұлғаларға таралмайды. Заңды тұлғаның, шешімі бойынша оның филиалдары, өкілі!ктері және өзге де оқшауланған құрылымдық бөлімшелері өзінің орналасқан жері бойынша аумақтық салық органына декларацяны ұсына және салықты дербес төлеуді жүргізе алады.
- Әлеуметтік салық әрбір есепті кезең үшін, айдың екінші\r\n жарытындысындағы жылақыны төлеуге берілген мерзімде, бірақ\r\n жалақыны төлеуге қарамастан, келесі айдың 15-і күнінен\r\n кешіктірмей бюджетке төлеуге жатады. Әлеуметтік салық бойынша\r\n нақты есеп айрысу бойынша есепті кезең күнтізбелік ай болып табылады. Бірыңғай жер салығын төлеушілер бірыңғай жер салығын төлеу үшін белгіленген мерзімдегі есепті кезеңнің әрбір ай үшін әлеуметтік салықты төлеуді жүргізеді.
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n9) Салық салынатын кірісті анықтаған кезде төленген әлеуметтік\r\n салық соммасын есептелген сомма шегінде шығысқа жатқызылады\r\n\r\n10) Зейнет ақыларды төлеу жөнінднегі мемлекеттік орталыққа\r\n 1998 жыл үшін еңбекке ақы төлеу жөнінде төленбеген соммалар\r\n бөігінде міндетті зейнеткерлік жарналар бойынша берешегі бар\r\n салық ай сайын берешекті өтеуіне қарай салық органына\r\n әлеуметтік салық бойынша декларациямен бірге анықтама\r\n тапсырылады.\r\n\r\nЗаңды тұлғалар өз филиалдары, өкілдіктері және өзге де оқшауланған құрылымдық бөлімшелері үшін олардың орналасқан жері бойынша тиісті бюджеттерге, болмаса Астана, Алматы қалаларының, тиісті бюджеттеріне немесе облыстық бюджеттерге әлеуметтік салық төлеуді жүзеге асырады. Орналасқан жері бойынша оның функцияларының бір бөлігін атқаратын тұрақты жұмыс орны жабдықталған заңды тұлғадан кез — келген аумақтық оқшауланған бөлімше заңды тұлғаның өзгелей оқшауланған құрылымдық бөлімшесі болып тусініледі.\r\n\r\nЕгер ол бір айдан артық мерзімге құрылса, жұмыс орны тұракты болып есептеледі. Заңды тұлғалардың көз құрылымдык бөлімшелері үшін төлеуге тиісті салық сомасы әлеуметтік салық есептелмейтін телемді алып жұмысшылардың жалақысын төлеу қорының есепті кезеңінде құрылымдық бөлімшелерге есептелген сома ретінде айқындалатын көрсеткіштің үлес салмағын ескере отырып есептеледі. Әлеуметтік салық сомасын телеуді заңды тұлғаның бас ұйымы тікелей өз банктік шотынан жүргізеді немесе өз құрылымдық бөлімшелеріне жүктеледі. Заңды тұлғаньң шешімі бойынша өзінің орналасқан орны және салықты дербес төлеуі бойынша аумақтық салық органдарында әлеуметтік салық жөнінде декларация беруді жузеге асыратын құрылымдық бөлімшелерге таралмайды.\r\n\r\nҚұрылымдық бөлімшелер бөлігінде әлеуметтік салық сомасының есебі әлеуметтік салық бойынша декларациямен бір уақытта келтірілген нысан бойынша заңды тұлға бас ұйымның тіркелген жері бойынша салық органына беріледі. Жеке балансы бойынша және банктік шоты бар өзге де оқшауланған құрылымдық бөлімшелер, филиалдар және өкілдіктер үшін әлеуметтік салық олардың орналасқан жері бойынша тиісті бюджеттерге төлеуге жатады. Бұл ретте бас ұйым көрсетілген құрылымдық бөлімшелердің орналасқан жері бойынша тиісті аумақтық салық комитеттерінде әлеуметтік салық бойынша есеп айырысулар жургізу үшін дербес шоттар ашады. Бас ұйымның тіркелген жері бойынша салық органнының мерімен және басшысыньң қолымен расталған есебі көшрмесі салық заңдарында белгіленген мерзімдерде әлеуметтік салық бойынша декларация тапсыру ушін жеке балансы және банктік шоты бар езге де оқшауланған құрылымдық бөлімшелер, филиалдар жэне өктдктер үшін әлеуметтік салық олардың орналасқан жері бойынша тиісті аумақтық салық комитеттеріне беруге жатады.\r\n\r\nӨзге де оқшауланған құрылымдық бөлімшелерде жеке баланс және банкт1к шот болмаган кезде, әлеуметтік салык Астана, Алматы калаларынын, тиісті бюджеттеріне немесе облыстықбюджеттерге төлеуге жатады. Бас ұйым Астана, Алматы қалаларының немесе облыстардың аумағында орналасқан аталған өзге де оқшауланған құрылымдық бөл1імшелер үшін әлеуметтік салық бойынша есеп айырысу жургізу үшін Астана, Алматы қалалары бойынша тиісті салық комитеттерінде немесе облыстық салық комитетерінде дербес шот ашады. Әлеуметтік салықты телеуді Астана, Алматы қалаларының немесе облыстардың аумағында орналасқан жеке балансы және банктік шоты жоқ өзге де оқшауланған құрылымдық бөлімшелер үшін есептелген жалпы сомада бас ұйым жүзеге асырады. Бас ұйымды тіркеу орны бойынша салық органының мөрі және басшысының расталған есеп көшірмесі салык заңдарында белпленген мерзімдерде элеуметтік салык бойынша декларация тапсыру үшін Астана, Алматы қалалары бойынша тиісті салык комитеттеріне немесе облыстық салық комитеттеріне беруге жатады.\r\n\r\n \r\n\r\n2.5 Әлеуметтік салық бойынша рәсімдеу әдісі \r\n\r\n \r\n\r\nӘлеуметтік салық есептеудің дұрыстығы мен оны бюджетке уақытты төлеу үшін жауапкершілік салық төлеушілерге жүктеледі. Әлеуметтік салықты есептеудің тәртібін және оны телеудің уақыттылығын бұзған үшін салық төлеушілерге Қазақстан Республикасының салық заңдарында белгіленген санкциялар мен Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген айыппұлдар қолданылады.\r\n\r\nӨз уақытында төленбеген әлеуметтік салық сомасы мерзімі өткен берешектің әрбір күні үшін осы сомаларды төлеу күнінде Қазақстан Республикасыньң Ұлттық Банкі белгілеген қайта қаржыландырудың 1,5 есе ресми ставкасы мөлшерінде өсімді қоса есептеумен бюджетке өндіріп алынады. Әлеуметтік салықтьң дұрыс есептелуі мен уақытылы төленуіне бақылауды Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес салық органдары жүзеге асырады.\r\n\r\n2004 жылғы арналған әлеуметтік салық бойынша салық есептілігі мен оны толтыру женіндегі Ереже Қазақстан Республикасының Қаржы министірлігінің 10.12.2003. №1608 бұйрығымен бекітілген 600.00 -нысан бойынша әлеуметтік салық жөніндегі декларация алты бөлімнен тұрады:\r\n
- \r\n
- салық төлеуші туралы жалпы аппарат;
- қызметкерлер үшін әлеуметтік салық;
- шетелдік маман — қызметкерлер үшін әлеуметтік салық;
- келісім — шарттарға сәйкес есептелген әлеуметтік салық;
- әлеуметтік салықты төлеу есебіне есептелген әлеуметтік жәрдем ақы;
- әлеуметтік салық — барлығы.
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\nӘлеуметтік салық бойынша декларацияны толтыру жөніндегі ережеде 600.00 — нысандағы декларацияға 4 қосымша кезделген.\r\n
- \r\n
- 01 — нысан бойынша «Жұмыс берушінің шығыстары» атты 1-ші Қосымша;
- 02 — нысан бойынша «Жұмыс берушінің әлеуметтік салық салынбайтын шығыстарының тзбесі атты 2-ші қосымша;
- 03 — нысан бойынша «Мүгедек кызметкерлердің саны және еңбек ақы жөніндегі шығыстары» атты 3-ші қосымша;
- 04 — нысан бойынша «Келісім шарт бойынша жұмыс ітейтн салық төлеуштердің әлеуметтік салық есептеуі” атты 4-ші қосымша
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\nкөзделген көрсеткіштер болмаған жағдайда, декларацияныц тиісті тор көздері толтырылмайды және косымшаларда керсеттілген керсеткіштер болмағанда, аталған қосымшалар тапсыралмайды. Мысалы, егер декларацияны мүгедектердің еңбегін пайдаланатын мамандандырылган ұйым болып табылмайтын салық төлеуші тапсырса, онда «Мүгедек кызметкерлердің саны және еңбек ақы жөніндегі шығыстары» атты 600.03 — нысан бойынша қосымшаны тапсыру талап етілмейді.\r\n\r\nДекларацияны жасау кезінде:\r\n
- \r\n
- қағаз тасығышта — қалам немесе қаламұшпен, қара немесе көк сиямен, баспа белплерімен немесе баспа құрылғысын пайдалана отырып толтырады;
- электрондык, тасығышта — белгілі ережелерге сәйкес толтырылады;
- декларацияны толтыру кезінде тузетуге, өшіруге және тазалауға жол бертмейд!,»+, /, %, Z.» белгілері пайдаланбайды.
\r\n
\r\n
\r\n
\r\nДекларацияны тапсырған кезде жұмыс берушінің қызметкерлерге төлейтін шығындары, яғни қызметкердің табысы әлеуметтік салықты салу обьектісі болып табылады. Қызметкерлердің санында, олардың қолданыс мерзіміне қарамастан, жеке енбек немесе ұжымдык, шарттар немесе өзге нормативті құқыктық акттер бойынша жұмыса қабылданған жеке тұлғалар ескертуі тиіс.\r\n\r\nӘлеуметтік салықты есептеуге арналған декларацияда салық төеушінің қызыметкерлері болып табылатын жеке тұлғаларға есептелген табыстың сомасы керсетулі тиіс. Жұмыс берурушінің шығысына әлеуметтік саықты есептеудің негізгі белгісі — бұл шығыстар қызметкердің табысы сияқты жеке тұлға — қызметкердің табыс түрін тәлеуге жумсалуы тиіс. Қызметкерлер құрамында шетелдк жұмысшылар бар болса, онда олардың табыстары 600.00.001 — жол бойынша ескертуі керек, өйткені олардың табысына әлеуметтік салық 21 пайыз ставка боынша есептелетн болады. Декларацияны мүгедек қызметкерлерді табыстарына әлеуметтік салық есептеу жөніндегі бөлігін, ол; 600.00.011, 600.00.012, 600.00.013, 600.00.014, 600.00.015 — жолдары толтырылады. Бұл ұйымдарда салық кезеңінде мүгедектердің саны қызметкерлердің жалпы санының кемінде 51 пайыз болуға тиіс, ал салық кезеңінде мүгедектердің еңбегіне ақы телеу жөніндегі шығыстар еңбекке ақы төлеу бойынша жалпы шығыстардың кемнде 51 пайыз құрайды.\r\n\r\nӘлеуметтік салық бойынша декларацияда 600.00.016, 600.00.017, 600.00.018 және 600.00.019 — жолдар мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорының әлеуметтік салықты төлеуші — заңды тұлғаның алдында 1998 жылғы 31 желтоқсанындағы жағдый бойынша қалыптасқан және 2002 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша өтелмеген берешегі болған жағдайда ғана толтырылады. Әлеуметтік салық бойынша декларацияны тапсырған кезде алдымен кезделеген қосымшалар толтырылады, ал содан кейін деректер декларацияға көшіріледі.\r\n\r\n6ОО.ОО-нысанындағы әлеуметтік салық бойынша декларацияны және оған 1 және 2-қосымшаларды толтыру кезінде 2004 жылға арналған кестені қолда отырып әлеуметтік сальғын табамыз, соның арқасында әлеуметтік салығынынң декларациясын толтырамыз.\r\n\r\nҚұрылымдық бөлімшелер бойынша әлеуметтік салық, есебін жасау ережесі «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндеттер туралы» Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 01 қаңтарындағы салық кодексіне сәйкес әзірленген және құрылымдық бөлімшелері бар заңды тұлғалардың құрылымдық бөлімшелері бойынша әлеуметтік салықтың есептеу тәртібін айқындайды. Есеп 601.00-нысан және әлеуметтік салық салу туралы акпаратты ашу бойынша оған қосымшаларды:\r\n
- \r\n
- 01-нысан. Бас ұйым бойынша салық есебі (Есепке 1 қосымша)
- 02-нысан. Филиал бойынша салық есебі. (Есепке 2 қосымша)
- 601.03-нысан. Оқшауланған құрылымдық бөлімше бойынша әлеуметтік салық есебінен тұрады.
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n«Салық төлеуші туралы жалпы ақпарат» бөлімінде салық төлеуші мынадай деректерді көрсетеді\r\n
- \r\n
- салық төлеушінің нөмірі
- есеп берілетін салық кезеңі
- құрылтай құжаттарына сәйкес толық атауы
- салық телеушінің орналасқан жері
- филиалдар және оқшауланган кқұрылымдық бөлімшелер бойынша берілген қосымшалардың саны.
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n«Есепті керсеткіштер» бөлімінде:\r\n
- \r\n
- 00.001-жолына 600.00.020-жолында керсетілген сомалар к|.
- 00.002-жолына 601.01.005-жолында керсеттген сомалар көшіріледі.
- 00.003-жолына 601.02.005-жолында керсеттген сомалар көшіріледі.
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n 4 ) 601.00.004-жолына 601.03.005-жолында керсеттген сомалар көшіріледі. 601. 01. — нысан (есепке қосымша)\r\n\r\nОсы нысан салық төлеушінің бас ұйым бойынша әлеуметтік салықты есептеуне арналған. «Салық төлеуші туралы жалпы ақпарат» бөлімінің 5-тармағында Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес әлеуметтік салықты төлеу жүргізілетін аудан, қала немесе облыс бюджеті көрсетіледі.\r\n\r\n«Есептік көрсеткіштер» бөлімінде салық салынатын кірістерді жинактау жолымен айқындалатын, заңды тұлға бойынша барлық қызметкерлердің салық салынатын кірістері көрсетілінеді. Сонымен қатар, есепті салық кезеңінің 1, 2 және 3 — айлары үшін бас ұйым қызметкерлерінің салық салынатын кірістері көрсетілінеді, үлес сағамы көрсетілінеді. Ең соңында бюджетке төленетін салық сомасының графасы көрсетілініп, сол графаға сәйкес салық агенттері декларацияны «лицевой счеттағы» сбмманы салыстырады, ол екі сома сәйкес келген жағдайда салық агенті декларациядағы белгіленген соманы дұрыс енгізгөн болады. Көбінесе бюджетке төленетін сома мен салық агенттеріне тапсырған сома арасындағы әлеуметтік салықта және басқа да салықтарда ең басты қателіктер ол бухгалтерлер декларацияда көрсетілген жолдарды дүрыс толтыра алмағандықтан болады. Яғни бюджетке төленетін соманы басқа бір жолда көрсетеді, ал салық агенттері белгіленген жолды «лицевой счетқа» салық комитеттеріндегі бағдарламаға (ИНИС) енгізеді. Кейбір жағдайларда бағдарлама (ИНИС) жұмыс істемей қалғанда, ол қате енгізуі мүмкін, сондай жағдайларда салық агенті бағдарламаның қателігін төлеушінің түзеті декларациясынсыз қатені түзейді, ал қате салық төлеуші жіберсе, онда бухгалтер түзету декларациясынсыз салық агенті қатені түзетуге құқығы жоқ.\r\n\r\n \r\n\r\nҚорытынды\r\n\r\nМенің ойымша, салықтар нарықты экономиканы реттеудің ең тиімді нысаны болып табылады. Салық негізінде құрылатын мемлекет бюджөттің кірісіне қарай, мелекеттің кәсіпкерлікпен айналасуының және әлеуметтік — кепілдік қызметінің мүмкіндігі белгілі болады. Салық мөлшелерін заңды құқы бар мекемелер мен жеке адамдардың кәсіпкерлік белсенділігі, төлем қабілеті бар сұраным көлемі реттеледі\r\n\r\nҚазақстан Республикасының салықтары және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлөмдері айқын болуға тиіс. Салық салу айқындығы салық төлеушінің салық міндеттемелері туындаудың, орындалуының және тоқтатылуының барлық негіздері мен тәртібін салық заңдарында белгілеу мүмкіндігін білдіреді.\r\n\r\nСонымен, әлеуметтік салық төлеушілер деген сұраққа мен Қазақстан Республикасының резидент заңды тұлғалары, сондай-ақ Қазақстан Республикасында қызметін тұрақты мекемелер арқылы жүзеге асыратын резидент еместер, шетелдік заңды тұлғалардың филиалдары мен өкілдіктері, қызметтің жекелеген түрлері үшін арнаулы салық режимінен басқа арнаулы салық режимін қолданатындарды қоспағанда жеке кәсіпкерлер, жеке нотариустар, адвокаттар әлеуметтік салық төлеушілер деп жауап беремін. Әлеуметтік салық бойынша салық ставкалары ол көбінесе бухгалтер жүмыскерге еңбек ақысын есептеп жатқанда, әр жүмыскерге жеке әлеуметтік салығын есептейді. 2003 жылымен 2004 жылды салыстырәанда әлеуметтік салықта біршама өзгерістер болды. Олар: 2003 біз әлеуметтік салықты 21 пайызбен есептесек, 2004 жылы Қазақстан Республикасының Үкіметінде белгіленген Кодекске байланысты белгілі бір кесте бойынша әлеуметтік салықты есептейміз.\r\n\r\nСалық төлеуші салық заңдарына сәйкес салық міндеттемелерін толық көлемінде және белгіленген мерзімдерде орындауға міндетті. Қазіргі нарықтық экономика жағдайында болып жатқан және мейлінше табиғи құбылысқа сәйкес халықтың әлеуметтік және экономикалық негізде бір- бірінен мүліктік жағынан алшақтай түскен ауқатты топтарына прогресшіл салықтар жүйесін енгізу болып табылады. Ондай ауқатты адамдар қазіргі күрделі өтпелі кезеңде салықтың негізгі ауыртпалығын салықтың нөгізгі ауыртпалығын өз мойындарына арулары тиіс екендігін жете түсетін болуы қажет.\r\n\r\nСалықтар нарықты экономиканы реттеудің ең тиімді нысаны болып табылады. Салық негізінде құрылатын мемлекет бюджеттің кірісіне қарай, мелекеттің кәсіпкерлікпен айналасуының және әлеуметтік-кепілдік қызметінің мүмкіндігі белгілі болады. Салық мөлшелерін заңды хұқы бар мекемелер мен жеке адамдардың кәсіпкерлік белсенділігі, төлем қабілеті бар сұраным көлемі реттеледі.\r\n\r\nСалық саясаты аса нәзік және күрделі аспап, ол жеңілдіктер мен жазалау шаралары арқылы шаруашылық қызметтің барлық жақтарына нысаналы түрде әсер етеді. Нарықтық экономикасы дамыған елдерде салықтардың тізімі бірнеше бетке сыйып кете алады, ал жеңілдіктер мен томдарды алып жатады.\r\n\r\n \r\n\r\n \r\n
Пайдаланылған әдебиеттер
\r\n
- \r\n
- Салық Кодексі, «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті\r\n төлемдер туралы» — Алматы, 2004ж.
- Әлімжанов. К. А. -//»Налоги в Казахстане»
- Рустемов К. Салық реформасы.//Қаржы-Қаражат.-2000.-№2
- Бухгалтер Бюллетені- 2004-01-01
- Жүнісов Б. Нарықтық экономика негіздері.- Алматы,1999
- Назарбаев Н. Қазақстанның егеменді мемлекет ретінде\r\n қалыптасуы мен дамуының стратегиясы.- Алматы,1999
- Мамыров М. Государство и бизнес.-Алматы,2002
- Шеденов Ө. Жалпы экономикалық теория.- Алматы,2003
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
