Химия пәнінен қызықты тапсырмалар мен есептер

«Балқаш қаласы жалпы білім беретін № 5 орта мектеп» КММ

Химия пәнінен қызықты тапсырмалар мен есептер

Құрастырған: химия пәнінің мұғалімі

Торебекова Сания Сырлыбековна

Кіріспе

Бұл жұмыс дәптері орта білім беретін мектептің 8 сыныбына арналған «Химия» оқу-әдістемелік кешенінің құрамдас бөлігі болып табылады. Жұмыс дәптері 8 сыныптың білімі беру стандартына негізделіп дайындалған. Жұмыс дәптеріндегі түрлі тапсырмалар мен жұмыс түрлері оқушылардың белгілі практикалық қабілеттерін қалыптастыруға, үйреніп отырған пәнге деген қызығушылықтарын арттыруға және ғылыми жаратылыстану бойынша білімдерін тереңдетуге мүмкіндік береді. Тапсырмалар танымдық сипатта берілген, ол білім алушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес келеді, оқушылардың өздігінен жұмыс істеуіне ғана емес, сонымен қатар сабақ барысында мұғалімнің басшылығымен жұмыс істеуге де арналған. Материалдардың берілуі мен көрнекілігі оны көзбен көру арқылы қабылдауды жақсартады, үйреніп жатқан пәннің негізгі бағдарламаларын оқушылардың сапалы меңгеруіне көмектеседі, ғылыми терминдер мен түсініктерді есте сақтауға мүмкіндік береді.

Жұмыс дәптерін оқушылардың алған білімдерін бекітуге, сонымен қатар білімді тексеруге қолдануға болады.

Жұмыс дәптері мұғалімдерге оқушылармен химия пәнінен жеке жұмыс жасауға ыңғайлы.

Мазмұны

1. Д.И.Менделеевтің периодтық жүйесі бойынша тапсырмалар мен есептер________________________________________________4
2. Химиялық элементтердің валенттілігі______________________9
3. «Бой сергіту» сұрақтары_________________________________11
4. Атомдағы электрондардың қозғалысы_____________________13
5. Авогадро заңы. Зат мөлшері_____________________________ 17
6. Заттардың формулалары және химиялық реакция теңдеулері__19
7. Химиялық формулалар мен реакция теңдеулері бойынша есептеулер_____________________________________________23
8. Қызықты есептер_______________________________________ 30
9. Шығармашылық тапсырма_______________________________ 32
10. Газдардың қасиеттері___________________________________ 38
11. Нәтиже сабақ__________________________________________ 40
12. Пайдаланылған әдебиеттер______________________________ 43

Д.И.Менделеевтің периодтық жүйесі бойынша

тапсырмалар мен есептер

1-тапсырма

Реттік нөмірі №35 болатын элемент периодтық жүйеде:

а) қай периодта, қатарда;

ә) қай топта, топшада орналасқан;

б) сыртқы энергетикалық деңгейінде неше электроны бар;

_____________________________________________________________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________________________________________________________

2-тапсырма

Н₂СO₃ көмір қышқылының салыстырмалы молекулалық массасын табыңдар.

_____________________________________________________________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________

3-тапсырма

2 моль фосфор (Ү) оксидінің массасы қандай?

_____________________________________________________________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________

4-тапсырма
«Артық затты тап».

Тапсырма: химиялық формулалар берілген, әр қатарға мұқият қарап артық затты сызыңыз және қатардан сызған химиялық формуланың негізгі қасиеті мен белгілерін жазыңыз.

1. KOH, NaOH, Mg(OH)₂, Ba(OH)₂, Zn(OH)₂.
2. MnO, CrO₃, CO₂, Mn₂O₇, Cl₂O₇.
3. H₂CO₃, H₂SO₃, H₂S, H₂SO₄, H₂SiO₃.
4. Na₂SO₄, CaCO₃, BaS, Al(NO₃)₃, K₂SiO₃.
5. Cu(OH)₂, Al(OH)₃, Mn(OH)₂, Ba(OH)₂, Cr(OH)₃.
6. K₂O, CaO, Ag₂O, Li₂O, MgO.
7. K₂SO₃, NaNO₂, KClO₄, NaClO₂.

__________________________________________________________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________

5-тапсырма

АI ( NO₃)₃ алюминий нитратының салыстырмалы молекулалық массасын есептеңдер.

_____________________________________________________________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________

6-тапсырма
Электродық конфигурациясы мынадай элементтерді анықтаңдар:

1s² 2s² 2p⁴ және 1s² 2s² 2p⁶ екі элементтердің қайсысының электр терістігі жоғары болатынын айтыңдар.

_____________________________________________________________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________

7- тапсырма Сөз жұмбақты химиялық элементтермен толтыр:

А Р Г О Н

 

8-тапсырма

Химиялық элементтердің таңбалары берілген:

Al, K, Cl, Na, Mg, Li, S, Si, Rb, Ag, P, Ar, Cs, Cu, Fr, Fe, H, Au, Ca, Zn

Табу керек: 

1)     химиялық элементтерді алфавиттік ретпен орналастыру;

2)     тұрақты валенттілік көрсететін элементтерді теріп жазу;

3) ауыспалы валенттілік көрсететін элементтерді теріп жазу

_____________________________________________________________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________

9-тапсырма.

Алхимиктерден тапсырма

Тапсырма: алхимиктердің көзқарасы бойынша жеті планетаға ежелден белгілі болған жеті металл және апта күндері сәйкес келген. Сіздің міндетіңіз –дұрыс сәйкестікті табу.

СЫНАП КҮН ЖЕКСЕНБІ

МЫС АЙ СӘРСЕНБІ

ҚОРҒАСЫН ЮПИТЕР ЖҰМА

ҚАЛАЙЫ МЕРКУРИЙ БЕЙСЕНБІ

ТЕМІР САТУРН ДҮЙСЕНБІ

АЛТЫН МАРС СЕНБІ

КҮМІС ВЕНЕРА СӘРСЕНБІ

10-тапсырма.

Берілген кестеде қанша зат бірнеше рет кездеседі:

1) химиялық элемент (оттек, кремний)

2) жай зат (сынап)

3) күрделі зат (күміс хлориді)

4) қышқыл (тұз қышқылы)

5) еритін тұз (калий нитраты)

6) оксид (кальций оксиді)

 

HCl	Mg	CaO	KNO3	Hg	Si	NaOH	CO2	O2	CuO
Si	O2	HCl	NaOH	CaO	Mg	HCl	Hg	KNO3	AgCl
CuO	CO2	Mg	O2	KNO3	CO2	NaOH	HCl	CaO	Si
Mg	HCl	NaOH	Hg	HCl	CaO	KNO3	CO2	Mg	O2
AgCl	O2	KNO3	Mg	Si	Hg	HCl	NaOH	CuO	HCl
CaO	CO2	HCl	Hg	O2	CuO	Mg	KNO3	Si	O2
KNO3	NaOH	AgCl	CaO	CO2	HCl	CuO	Hg	NaOH	AgCl
NaOH	HCl	Si	Mg	O2	KNO3	AgCl	CaO	O2	CO2
CuO	O2	Hg	NaOH	CaO	CO2	HCl	Si	KNO3	AgCl
Hg	KNO3	Si	HCl	CaO	O2	Mg	NaOH	HCl	Hg

 

Бүгінгі сабақты түйінде: _______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Рефлексия

Тапсырманы орындау ______________________________ болды.

Себебі__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Химиялық элементтердің валенттілігі

1-тапсырма

Қажетті элементтердің валенттілігін біле отырып, натрий мен фтордан тұратын қосылыстың формуласын анықтаңыз.

Натрийдің валенттілігі_____________ . Фтордың валентттілігі ___________.

Қосылыстың құрылымы: Na________{__}F_{__}_______{_.}

2- тапсырма

Қажетті элементтердің валенттілігін біле отырып, сутек пен күкірттен тұратын қосылыстың формуласын анықтаңыз.

Сутектің валенттілігі_______ . Күкірттің валенттілігі_______ .

Қосылыстың құрылымы: H_S__

3-тапсырма

Қажетті элементтердің валенттілігін біле отырып, азот пен сутектен тұратын қосылыстың формуласын анықтаңыз.

Азоттың валенттілігі_______ . Сутектің валенттілігі_______ .

Қосылыстың құрылымы: N__H__

4-тапсырма

Келесі қосылыстардың молекулалық формулаларын анықтаңыздар.

А)

1. Темір(ІІІ) оксидінің молекулалық формуласы
2. Барий хлоридінің молекулалық формуласы
3. Натрий оксидінің молекулалық формуласы

Ә)

1. Азот (V) оксидінің молекулалық формуласы – NxOy,

онда x =___ , және y = ____.

1. Алюминий(III) оксидінің молекулалық формуласы – AlxOy,

онда x = ___, және y =____.

3. Марганец(VII) оксидінің молекулалық формуласы – MnxOy,

онда x =____, және y =____.

4. Темір(III) оксидінің молекулалық формуласы – FexOy,

онда x =____, және y =____.

5-тапсырма

Сөйлемдердің қайсысы дұрыс, қайсысы бұрыс екендігін анықтаңыз. 

	Дұрыс	Бұрыс
Коваленттік қосылыстарда элементтің валенттілігі оның атомы түзген байланыс санына тең.
Иондық қосылыстарда металдың валенттілігі оның атомы жоғалтқан электрондар санына тең.
Иондық қосылыстарда бейметалдың валенттілігі оның атомы жоғалтқан электрондар санына тең.

6-тапсырма
Молекулалық формуланы анықтау

Темір(ІІІ) оксидінің молекулалық формуласы________________________

Барий хлоридінің молекулалық формуласы__________________________

Натрий оксидінің молекулалық формуласы__________________________

«Бой сергіту» сұрақтары

1. Бұл элементтің ең көп концентрациясы көздің қарашығында жинақталған. Рет саны 56, валенттілігі ІІ. Осы элементтің атын, таңбасын, салыстырмалы атомдық массасын, валенттігін ата.

_____________________________________________________________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________
2. Солтүстік орхидеясы осы элементке бай топырақта өседі. Салыстырмалы атомдық массасы 40 — қа тең. Элементтің атын, таңбасын, рет санын, валенттігін көрсет.

_____________________________________________________________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________
3. Бұл элемент жетіспеген жағдайда өсімдіктің бойы өспейді, жемісінің жетілуі тежеледі. Рет саны 15 тең. Элементтің атын, таңбасын, салыстырмалы атомдық массасын, валенттігін көрсет.

_____________________________________________________________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________
4. Райхан гүлінің қызғылт гүл күлтешесі бұл элемент көп болған жағдайда көкке, тіпті қара түске боялуы мүмкін. Салыстырмалы атомдық массасы 63, 5 — ке тең. Элементтің атын, рет санын, таңбасын, валенттігін көрсет.

_____________________________________________________________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________

5. Бұл элемент тілдің сілекей безінде жинақталған. Салыстырмалы атомдық массасы 119 — ға тең. Элементтің атын, таңбасын, рет санын, валенттігін көрсет.

_____________________________________________________________________________________________________________________________________

6. Ағзадағы қанға қызыл түс береді, гемоглобиннің құрамына кіреді. Рет саны 26 — ға тең. Элементтің атын, таңбасын, салыстырмалы атомдық массасы, валенттігін көрсет.

_____________________________________________________________________________________________________________________________________

Бүгінгі сабақты түйінде: ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Рефлексия

Тапсырманы орындау ______________________________ болды.

Себебі______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Авогадро заңы. Зат мөлшері

1-тапсырма. Бос нүктелердің орнына тиісті сөздерді қойыңдар.

1. Зат мөлшері …….. өрнектеледі. Бірліктердің халықаралық жүйесінде зат мөлшерінің өлшем бірлігіне ……… қабылданған. Формуласы…………
2. Авогадро саны , белгісі …….., өлшемі……… Ол кез келген заттың 1молінде ………бөлшектер болатынын көрсетеді.
3. Химияда заттың әрбір молінің массасы ……. деп аталады, өлшемі………, белгісі….., формуласы………..
4. …………… – химиялық реакцияны химиялық таңбалар және формулалар арқылы шартты түрде жазу.
5. ………… – химиялық элемент атомының басқа ………..атомдарының белгілі бір санын қосып алу қабілеті.

2-тапсырма. Сәйкестендіру

Химиялық әрекеттесуге кіріскен заттардың массасы одан түзілетін заттардың массасына тең	индекс
Әрбір күрделі заттың алыну тәсіліне қарамастан тұрақты болады	Қосылу реакциясы
Элемент таңбасының оң жағынан төменіректе атомдардың санын көрсетеді	Алмасу реакциясы
Заттың формуласының алдында қойылады, молекулалардың санын көрсетеді	Заттар массасының сақталу заңы
Екі немесе бірнеше заттың бірігіп, бір күрделі затқа айналуы	Айырылу реакциясы
Бір заттың бірнеше затқа айналып ыдырауы	Орынбасу реакциясы
Екі күрделі заттың құрамындағы атомдар бірінің орнын бірі басуы арқылы жүретін реакция	Құрам тұрақтылық заңы
Күрделі заттың құрамындағы бір элемент атомының орнын басқа жай заттың атомы басатын, күрделі зат пен жай зат арасындағы реакция	Коэффициент

Заттардың формулалары және химиялық реакция теңдеулері

1-тапсырма:

Төмендегі реакция теңдеулерін теңестіріңдер, қай реакция типіне кіретінін анықтаңыздар?

Ca + CI₂ = CaCI₂  _______________________________

Na₂O = Na + O₂  _______________________________

Ғе + СuCl₂ = ҒеCl₂ + Cu _______________________________

AI + CI₂ = AICI₃  _______________________________

K ₂ S + Na = Na ₂S + K  _______________________________

Zn O + HCl = ZnCl₂ + H₂ O _______________________________

2- тапсырма: «Ұзақ ұмытып кеткен күндердің сөздері».

Химияда көптеген заттардың номенклатуралы мен тривиальды атаулары бар. Сіз сол заттардың әртүрлі «атаулармен» берілген формуланы тауып, сәйкестендіріңіз.

• 1. Иіс газы а) K₂CO₃
  2. Ізбестас б) NaHCO₃
  3. Батпақты газ в) Н₂О₂
  4. Поташ г) NO₂
  5. Ас содасы д) CH₄
  6. Теңіз қышқылы е) CO
  7. Гидроперит ж) СаСО₃
  8. Ку порос майы з) NO
  9. Күлдіргіш газ и) AgNO₃
  10. Ляпис к) HCl
  11. Мүсәтір спирті л)  FeSO₄
  12. Қоңыр газ м) NH₄OH

3-тапсырма:

Кальций мен оттек әрекеттескенде 56 г кальций оксиді түзіледі. Реакцияға қатынасқан оттектің массасы мен зат мөлшері қанша?

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

4-тапсырма:

Әрбір жолда «артық» дегенді келесі белгілері бойынша ажыратыңыз:

Металл	Na	K	O	He	Cu	Ba
Бейметалл	Cl	N	Ag	Si	Br	Mn
Жай заттар	HCl	Br2	S8	SO3	P4	O3
Қышқылдар	Na2S	H2SO3	FeCl3	HMnO4	HI	CO2
Оксидтер	H2O	HNO3	B2O3	OF2	NaCl	KOH
Тұздар	FeSO4	H2S	Cu(OH)2	Li2S	MgCl2	N2O5
Негіздер	H3PO4	Ba(OH)2	CaSO4	NH4OH	Na2O	Mn(OH)2

5-тапсырма:

1 моль магний реакцияға түсу үшін қанша моль оттек қажет және қанша магний оксидінің зат мөлшері түзілетінін есептеңдер.

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

6-тапсырма:

Кестені толтырыңыздар:

р/с	Қосылыс формуласы	Химиялық элемент %	Оттегінің массалық үлесі %
1	P2 O5
2	SiO2
3	Na2O
4	Al2O3
5	Fe2O3

7- тапсырма:

Массалық үлесі 2,4 % H, 39, 1 % S, 58,5 % O – тен тұратын заттың молекулалық формуласын құраситырыңыздар.

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

8-тапсырма:

Кальций карбонатының формуласына сай элементтердің массалық қатынастарын есептеңдер.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

9-тапсырма

Азот — тіршілік үшін маңызы өте зор элемент, ол жетіспеген жағдайда өсімдіктің жапырағы бозғылт жасыл болып, бойы өспей, жапырағы жұқа және шырыны аз, гүлі майда болады. Өсімдіктегі азот жетіспеушілігін жою үшін: карбамид (CO(NH₂)₂), чили селитрасы (NaNО3) т.с.с тыңайтқыштар қолданылады. Қандай тыңайтқыш құрамында қоректік зат — азоттың массалық үлесі көп?

Жауабыңызды есептеп көрсетіңіз.

(а) CO(NH₂)₂

(b) NaNО₃

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Бүгінгі сабақты түйінде: ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Рефлексия

Тапсырманы орындау ______________________________ болды.

Себебі_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________