Идеалды газдар қоспасы.\r\n\r\n \r\n\r\nЖылулықты қолданатын машиналардьң жүмыстық денесі ретінде, әртүрлі газдардың қоспасын қолданады. Олар үшін, Rқос болуы қажет. Әрбір құрамды бөлікке кіретін қоспалар, қоспаның толық көлемімен толады, бірақ, онда олар өзінің парциалды қысымында болады:\r\n\r\nДалътон заңы бойынша\r\n\r\n P=P\r\n\r\nГазды қоспаның т массасы үшін, дұрысында дәл осындай түріндегі теңдеу түрі (1.7):\r\n\r\nPV = mRT.\r\n\r\nБірақта, меншікті газ түрақтылығы R, мұндағы қоспалар құрамына байланысты және бір және сол газдар қоспалары, олардың құрамдары өзгерген кезде, әртүрлі мәндерінде болады.\r\n\r\nҚоспалардың, меншікті газ тұрақтыларын былай анықтайды. Қоспалар п, әртүрлі қүрамды бөлікті газдардан түрғандағы, әрқай-сысыньщ т\, т2, тз, …., тп массасында болғанда, қоспа массасын, мына түрінде шешеді:\r\n\r\nт = т + т2 + m+ ….+ тп = m (1-10)\r\n\r\nЖеке құрамды (газдар) парциалды қысымдарды Р, Р2, Р, —•, Р деп белгілейді. Есте болу керек, газды қоспалардың, жеке газдардағы парциалды қысымы ұғымындағы қысым Рі; сол санында, сол көлемде және сондай температура кезінде, қоспа жағдайымен бірдей болуы тиіс. Сондықтан, біртекті газдар үшін мына теңдікте жүреді\r\n\r\nРV=тRТ. (1.11)\r\n\r\nМұндағы Р, т, R — қаралып отырған газды қоспалардың парциалды қысымы, массасы, меншікті газ тұрақтылығы; V, Т-қоспаның көлемі мен температурасы.\r\n\r\nГазды қоспаның әрбір құрамды бөлігіне жағдай теңдеулерін жазамыз:\r\n\r\nP1V=m1R1T;\r\n\r\nP2V=m2R2T;\r\n\r\nPnV=mnRnT.\r\n\r\nОсы теңдіктердің оң және сол бөліктерін мүшелеп қосып, табамыз:\r\n\r\n(Р + Р2 + Р3+….+ Рп) V = (mR + m2R2 + m3R3 +…….+ тnR) T.\r\n\r\nДальтон заңы негізіндегі, барлық құрамды бөліктегі парциалды қысымы газды қоспа қысымына тең:\r\n\r\nР = Р1 + Р2 + Р3+….+ Рn. (1.12)\r\n\r\nСолай болғандықтан, табамыз:\r\n\r\nFV = (mR + m2R2 + m3R3 +…….+ mnRn) T,\r\n\r\nmR + m2R2 + m3R3 +…….+ mnRn = mR деп белгілеп табамыз:\r\n\r\nPV=mRT, (1.13)\r\n\r\nмүндағі\r\n\r\nR = mR/ m + m2R2/m +……..+ mR/m. (1.14)\r\n\r\nҚатынастар т\т = g, nii/m = g2, ……. т„/т = gn — газды\r\n\r\nқоспалардың жеке кұрамды бөлшектерінің үлесі, сондықтан олардың жиынтығы:\r\n\r\ng+g+…….+g=1\r\n\r\nБұдан, қоспаның меншікті газ тұрақтылығын, мына формуламен жазады:\r\n\r\nR = g1R1+g2R2 +…..+gR (1.16)\r\n\r\nГазды қоспаларды құрамды бөлшектерін молярлы үлеспен де жазады:\r\n\r\nNl + N2 + N3+….+ Na = N=mi/M = mM. (1.16а)\r\n\r\nБұдан қоспаның орташа молярлы массасын М= 1/g\M. Газ қоспаларының техникалық көрсеткіштерін, сонымен қатар, оның көлемдік құрамның көмегімен жиі анықтайды, оны анықтау былай қабылданған. Қоспа қысымы Р мен Т температурасы кезіндегі, әрбір қоспаның құрамды бөлшектерін жеке түрінде қарастырамыз. Сонымен, құрамды бөлшектердің парциалды көлемдері VVV, ….Vn жағдай теңдеуіне сәйкес, қатаң түрде белгілі мәндерде болуы тиіс:\r\n\r\nPV= mRT;\r\n\r\nPV=mRT;\r\n\r\n……………………\r\n\r\n PVn = maRnT. \r\n\r\nОсы теңдеулерді қосып, мүшелеп табамыз:\r\n\r\nP(Vl+V2+V3+….+V) =\r\n\r\n= (mlR1+m2R2 +m3R3 +…..+ mnRn)T=mRT. (1.17)\r\n\r\nСонымен газды қоспа үшін PV=mRT, онда:\r\n\r\nPV=P(Vl+V2+V3+….+Vn) (1.18)\r\n\r\nнемесе\r\n\r\nV=V1+V2+V3+.:..+Vn = Vi. (1.19)\r\n\r\nФормула (1.19), газ қоспасының көлемдік құрамын анықтау негізіне жатады. Одан\r\n\r\nV/V+ V2/V+ ….+VV= r1+r2 +r3 + ….+r = r = 1,\r\n\r\nмұндағы V/V = r, V2/V = r……. , V/V=r — газды қоспалардың жеке құрамды бөлшектерінің көлемдік үлесі.\r\n\r\nСонымен r = N/N (Vm = idem кезінде), M=rM және g = rМ/М.\r\n\r\nГаздың көлемдік құрамы, оның парциалдық қысымын тез анықтауға мүмкіндік береді. Қоспаның температурасы мен қысы-мын сақтағанда:\r\n\r\nPV = mRT, .\r\n\r\nал қоспаның температурасы мен көлемін сақтаған кезде\r\n\r\nPiV=miRT. Сондықтан P=V/(Vp) = rp. (1.20)\r\n\r\n
