Сөзбайлам қосымшалар

0
2221

Көптік жалғаулары\r\n\r\nТүркі тілдерінде көптеген зат есімдердің ешбір көптік жалғауынсыз көптік мағына білдіретіндігі туралы ерекше айтылады. Сөздің көптік мағынасын бұлайша айқындау үндіевропалық грамматикалардан ауысқан дейді В.Г. Гузев. Бірақ қос нәрселердің атын білдіретін зат есімдердің көптеген жалғаусыз айтылатын мойындаймыз.\r\n\r\nСептік жалғаулары. Сөздің септелуі тек зат есімдермен шектеліп қалмайды. Сөздің септелуі заттанған сын есімдер мен сан есімдерде, есімдік, тіпті етістік атауларында да бола береді: әміріңізге құлдық\r\n\r\nФермерлерге жалынды сәлем! Қамқорлығыңа рахмет! Кейбір зерттеушілер мұндай сөз тіркестерін одағайлы тіркестер деп қарайды (Ибрагимова, 1972, 22). Себебі олар эмоциональды-экспрессивті мағынаға ие. Бірақ оларды сөз тіркестерінің есімді тобына енгіземіз, өйткені оларды одағай деп қарасақ, онда одағайлар басқа сөйлем мүшелерімен байланысатын сөз табы, олай болса, одағайлар сөз тіркестерін құрай алмаулары керек. Сәлем – зат есім.\r\n\r\nСын есімдер: лайық, сәйкес, сай, орай – сұлтандыққа лайық\r\n\r\nБірдей – жалқауға жадыраған күн де бірдей\r\n\r\nСөзге жүйрік, тілге шешен, сөзге шорқақ, олақ, орашолақ, ештеңеге құлықсыз, өш, қас, үйірсек, құлықсыз, құмар, құштар, қатал, мәлім, аян, айқын, таныс, жария, анық, лайық, сәйкес, сай, орай, ырза, қайқыл, мақұл, намақұл, наразы – сын есімдер. Тентек жұртқа тентек, өзіне мақұл. Зар, ынтызар, зәру, ынтық – сын есімдер. Ортақ, серік, тел, толы, бай, мол, (махаббат ләззатқа бай) дайын, таяр, әзір (ынталыға іс әзір), қиын, оңай, ауыр, қызық, ұқсас, тәбия, меңзес – сын есімдері. Туысқан, таныс, бауырлас, дос, сырлас, ауылдас, тектес, табақтас.\r\n\r\nПрономилдану\r\n

    \r\n

  • Лексикалық тәсіл – бір, біреу, бар, түгел, бүкіл
  • \r\n

\r\nКірме сөздер арқылы әр, күллі, пәлен араб, парсы тілінен енген


ПІКІР ҚАЛДЫРУ