Әуе кемесін сүйреу(ӘК) — деген дегенміз сырттай дененің ӘК-не әсер ету арқасында жер бетімен қозғалту (әдетте арнайы тартқыш).
Көп жағдайларда тіркеп сүйреу үшін ұшаққа шассиінің алдыңғы тірегіне қосылатын жүргізуші түріндегі қатты ілініс пайдаланылады. Иілгіш іліну ӘК-ін тұтқыр топырақтан шығару үшін, және де, тағы басқа жағдайларда қолданады. Яғни, ӘК алдыңғы тірегіндегі күш конструкциялық шектеулі мәндерден асып кеткен жағдайларда пайдаланылады. Тіреп сүйреу бойынша барлық операциялар, сүйреу бригадасының басшысы бұйрығымен жүргізіледі. Бригада мүшелері мен тартқыш жүргізушінің арасында, радио хабарламалар немесе көзбен шолу арқылы байланысады.
ӘК сүйрету үшін қатты немесе иілгіш (тросты) тіркеме құрылғысы жалғанады. Содан кейін ӘК дөңгелектерінен тежегіш қалыптар алынады. ӘК дөңгелектері тежеуіш құрылғысын шешіліп, тартқыш жүргізушісі қозғалысты бастайды.
Тіркеп сүйреу кезінде, сүйреу бригадасының мүшелері : егер ұшу құрамы тіркеп сүйреуге қатыспайтын болса, ӘК командирі (экипаж командирі) орнына механик немесе техник отырып ұшақтың «тежегіштеріне» жауап береді; аға сүйреткіш — экипаж мүшесінің немесе тіркеп сүйреу бригадасы мүшесінің көріну шегінде және мүмкіндігінше тартқыш жүргізушісінің көріну шегінде; қалғандары — ӘК шеткі нүктелеріне жақын (артқы қанаттары, қанаттарды аяқтауыштары) — үлкен лайнерлер үшін бес адам талап етіледі. Бригада мүшелері әуе кемесінің зақымдануын болдырмау мақсатында және өзге ӘК, сондай-ақ әуежай инфрақұрылымының элементтері арасындағы қауіпсіз қашықтықтардың сақталуын қадағалайды. Олар сондай-ақ тіркеп сүйреу құрылғысын қосады, ажыратады және әк дөңгелектерінен қалыптарды орнатады және жинайды. Қақтығыс қаупін байқаған әрбір адам » Тоқта!» деп, белгі береді.
ӘК дөңгелектері тіркеп сүйреу аяқталғаннан кейін тежеледі, дөңгелектердің астына қалыптар, тежегіш тартқышы орнатылады және ӘК-нен ағытылады.
Кейде ӘК сүйрету процесінде қозғалтқыштарды іске қосу жүзеге асырылады. Бұл әуежайдың жүктелуі жағдайында ұшуға дайындық уақытын қысқарту үшін жасалады.
Бүгінгі таңда әлемде аэродромдық тракторлардың көптеген маркалары мен модельдері бар. Олардың барлығын екі негізгі авиациялық топқа бөлуге болады — классикалық және қуатты емес. Тасымалдаушысы бар тракторлар әуе кемелерімен жұмыс жасау үшін өз салмақтарын пайдаланады, көбінесе оларға тұрақтылықты қамтамасыз ету үшін қосымша балласты жүктейді.
Жүргізілмейтін тракторлар әуе кемесінің салмағын өзі қолданады, ал егер тасымалдаушымен жабдықталған классикалық машиналар ұшақты жай ғана артына тартса, онда мұнаралар алдыңғы қону берілістерін жерден бірнеше сантиметрге көтереді. Солардың ішінде бірнеше түрін қарастырайық.
Goldhofer маркалы аэродромдық тракторлар жылдам, үнемді және әуе кемелерінің жерде қауіпсіз қозғалысын қамтамасыз етеді. Салмағы 220 тоннаға дейінгі кемелерді тарту үшін AST-3 сериялы жетексіз трактор құрастырылған. Екі басқару станциясы бар әмбебап көлік құралының алға және артқа біркелкі қозғалуына мүмкіндік береді, операторға өз отырғышын қажетті руль дөңгелегіне орналастыру керек. Әуе кемесінің доңғалақтарын дәл түсіру үшін сыртынан қарағанда қайталанатын басқару бар, бұл сізге кокпиттен тыс алдыңғы қону берілістерін түсіру процесін бақылауға мүмкіндік береді.
БЕЛАЗ — бірнеше онжылдықтар бойы өндіріліп келеді, бүгінде Беларуссиядан шығарылған зауыт аэродромдық тракторлар қатарында осы машиналардың екі негізгі сериясына ие. BELAZ-74270 — әлемдегі ең қуатты аэродромдық тракторлардың бірі және ұшу салмағы 600 тоннаға дейінгі әуе кемелерін тарта алады, Boeing 747, Airbus A-380, An-124 сияқты әуе кемелерімен жұмыс жасай алады. Кабина үш өлшемді, биіктігі бойынша реттелген, панорамалық әйнекпен және кондиционермен жабдықталған. Көрнекілікті жақсарту үшін құрылғыға артқы камера орнатылған.
Әуе көлігінің тұрақты өсуі, сондай-ақ әуе кемелері түрлерінің көбеюі қазіргі әуежайлардың логистикасы үшін тұрақты проблема болып табылады. Әуе кемелерімен жер бетіндегі маневрлерді жүзеге асыру үшін мұнараларды қазір де, жақын болашақта да таратуға болмайды.
Әуе кемелерін сүйретудің заманауи технологиялары әуежай маңындағы шуды және ауаның ластануын едәуір азайтуға, сонымен қатар авиациялық қозғалтқыш ресурстарының тиімсіз тұтынылуын азайтуға және әуе кемелерін аэродромда өз қозғалтқыштарын пайдалану кезінде айтарлықтай үнемдеуге мүмкіндік береді.
Авиация колледжінің студенті Елубай А.
Жетекші: Авиация колледжінің арнайы пәндер оқытушысы Абдиматова Т.Д
