Көбіміз бұл тақырыпты айналып өтіп жатамыз. Және бұл бекер! Кез келген нәрсеге сендіру өнері психологиямен тығыз байланысты, ол барлық заманда жетілдіріліп отырды. Мысалы, осы сала пәлсапашыларының еңбектері кең танымал. Егер нақты әдістерді пайдалансақ, сендіре білу дарынын жетілдіру оңай. Ол қандай әдістер? Назарларыңызға бір жүйеге келтірілген ережелер топтамасын ұсынамыз.
Гомер мен Сократтың сендіру ережелері
Ең алдымен антикалық дереккөздерге назар салайық. Гомер ережесі сендірерлік және сенімсіз дәлелдермен байланысты, ал сенімділік олардың кезектілігіне тікелей байланысты. Дәлелдердің кезектілігін дұрыс қоя білген жағдайда сіз болжамды нәтижеге қол жеткізесіз. Ең қолайлы алгоритм: сендірерлік дәлел – орташа сендірерлік дәлел – ең нанымды дәлелдердің бірі.
Біреуді сендіру мақсатында сенімсіз дәлелдерді пайдалану ұсынылмайды. Нәтижеге дәлелдердің саны емес, оның сапасы әсер етеді. Бірақ маңызды нюансты ұмытпаңыз: әр адам өзінің жеке даралығына байланысты жағдайды әртүрлі көреді және баға береді: бір адам үшін мықты дәлел сенімсіз болуы мүмкін, ал басқасына – керісінше.
Сократ ережесі табиғаты терең физиологиялық себептерге ие оң және теріс жауаптардың ықпал ету әсеріне байланысты. Егер маңызды бір сұраққа оң шешімді жауап алуды қаласаңыз, оны үшінші орынға қойыңыз, ал алдыңғы қатарға – әңгімелесуші еш күмәнсіз «Иә» деп жауап беретін қысқа және қарапайым сұрақтарды қойыңыз.
Сендіру ережелері: риторика, дәлелдеме:
1. Адамды ешуақытта бұрышқа тықпаңыз, барынша сыпайы және мұқият болыңыз;
2. Жоғарыда келтірілген дәлелдердің кезектілігін ұстаныңыз, айтар сөздеріңізді мұқият ойластырып алыңыз;
3. Тәжірибелік біліміңізді пайдалана отырып, сеніміне кіріңіз. Дәл осы білім сізге қандай пайда мен дивиденд әкелетінін айтыңыз. Қызметкерлерді сендіру ережелері, мысалы, осы айқындаманы алдыңғы қатарға шығарады;
4. Қарсы пікір білдіруші адамның кейбір пікірлерімен келісіп отырыңыз. Бұл кішкентай қулық әңгімелесушінің өз пікіріне деген сыйластықты байқатады;
5. Жағымпазданыңыз, бірақ өрескелдікке жол бермеңіз. Өрескел жағымпаздану сенімсіздік ұялатады. Адамның сеніміне кіріп, оны босаңсыту үшін бұл тәсіл шеберлікті талап етеді;
6. Жоғарыда келтірілген Сократ ережесіне сай мақұлдық кезектілігін пайдаланыңыз;
7. Әңгіменің тақырыбына қатысы жоқ қауіпті тақырыптармен әңгіменің ауанын өзгертіңіз;
8. Әр ұсақ-түйекке мән беріңіз. Мимика, ымдар, ауызша және сөзсіз іс-қимылдар – бәрі үлкен рөл атқарады. Жарнама саласындағы сендіру ережелері осы ой-пікірге ерекше мән береді;
9. Адам пайда іздейтінін ескеріңіз. Оның алдына сіздің ұстанымыңыздың ең пайдалы, табысты жақтарын ашыңыз және оның ұстанымы бұл тұрғыда ешқандай пайда, табыс, береке әкелмейтінін жеткізіңіз;
10. Әңгімелесуші ашуыңызға тиіп тұрса да, оған сыйластық пен ықыластылық танытыңыз, бірақ еш жағдайда жалпақтамаңыз. Адекватты адам оны жақтырмағаныңызға қарамастан, осындай қылық көрсетіп тұрғаныңызды оң бағалайды. Дауда, бәлкім, ол осылайша сізді айрықша атап өтер. Іскерлік коммуникация саласындағы сендіру ережелері дәл осы ұстанымды айрықша атап өтеді және міндетті түрде осыған назар аударады.
Осы ақпаратты меңгеріп, тұрмыста пайдалану арқылы сіз осы берілген нұсқаулықтар қаншалықты нәтижелі жұмыс істейтінін байқайсыз. Бірден сәттілікке жетпесеңіз, қапаланбаңыз. Ең бастысы эмоцияларыңызды басқара отырып жаттыға беріңіз. Адамдарды сендіру ережелері өз-өзіңмен салмақты жұмыс істеу, ақыл-ой мен рухани дамуды, жүріс-тұрысыңды бақылау мен риториканы дамытуды талап етеді. Әңгімелесуші сізге ұнамайтын адам болуы мүмкін екенін ұмытпаңыз, бірақ адамдар әртүрлі, және егер маңызды шешімнің қабылдануы сол адамға байланысты болса, онда сізге оны сендіру үшін барынша тырысу керек болады.
