Арифметикалық амалдардың қасиеттері және олардың әріптік жазылуы

Сабақтың тақырыбы

Мақсаты: Білімділік:Оқушылардың көбейтудің ауыстырымдылық, терімділік және үлестірімділік қасиеттерінің тұжырымдамасын айта білу және әріптермен жаза білуге үйрету.

Дамытушылық: логикалық ойлау қабілетін, оқушының белсенділігін арттыру, өзін-өзі бақылауы, бағалауды үйрету.

Тәрбиелік: білімге деген қызығушылығын арттыру, оқушыларды шапшаңдыққа, өздігінен жұмыс істеуге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: жаңа материалды меңгерту

Әдісі: сұрақ-жауап, талдау, салыстыру.

Сабақтың көрнекілігі: оқулық, кестелер, суреттер,тік төртбұрыш

Жалпы мақсаттар

Оқыту  нәтижесі

Бағалау парақшасымен таныстыру

№7 үш баған. (қатармен тексеру)а)1064 қаз ә)1000 г б)16 рет

Әр түрлі тәсілді пайдаланып шығару,өрнек түрінде жазу.

Көбейтудің қандай қасиеттерін білесіңдер? Ауыстырымдылық қасиет деп нені айтамыз? Үлестірімділік қасиет ше? Терімділік қасиет туралы не айтуға болады?«Үндемес» ойыны:

18∙10:2∙60∙10:2:100∙3∙2=162720:8∙9-400∙2:4∙3+75:3=230

Оқушылар ауызша орындайды

Сергіту сәті: 

Ойын: «Сыңарын тап».

Жауаптары бірдей мысалдарды ата және оларды меңзермен біріктір.

4 · 46 8 + 72

2 · 7 64 + 30

22 + 58 100 – 6

7 · 2 25 + 25

46 · 4

— Қандай өрнек сыңарсыз қалды? Оған сыңар болатын өрнек ойлап табыңдар.

Ұжымдық жұмыс. Көбейтудің қасиеттерін қолданып есепте:

2 ∙ 9 ∙ 5 = 2 ∙ 5 ∙ 9 = 90  5 ∙ 6 ∙ 2 = 5 ∙ 2 ∙ 6 =10 ∙ 6 = 60

3 ∙ 5 ∙ 2 = 15 ∙ 2 = 30 8 ∙ 5 ∙ 2 =  40 ∙2 = 80

2 ∙ 4 ∙ 5 = 2 ∙5 ∙ 4 = 10 ∙ 4 =  40            7 ∙ 2 ∙ 5 = 7 ∙ 5 ∙ 2 =70

Ережелерді қайталап өту:Бүгінгі сабағымыз,арифметикалық амалдардың қасиеттеріжәне олардың әріптік жазылуы деп аталады.

Көбейтудің ауыстырымдылық қасиеті: Көбейткіштердің орнын ауыстырғанда көбейтіндінің мәні өзгермейді. Яғни ол

a ∙ b = b ∙ a теңдігімен жазылады.

Мысал келтіріңдер: __________________________________________

Көбейтудің терімділік қасиеті: Екі санның көбейтіндісін үшінші санға көбейту үшін бірінші санды екінші мен үшінші сандардың көбейтіндісіне көбейту керек, яғни

(a ∙ b) ∙ c = a ∙ (b ∙ c) теңдігімен жазылады.

Мысал келтіріңдер: __________________________________________

Көбейтудің қосуға байланысты үлестірімділік қасиеті:Қосындыны санға көбейту үшін санды қосылғыштардың әрқайсысына көбейтіп, шықан нәтижелерді қосу керек, яғни

(a + b) ∙ c = a ∙ с + b ∙ c немесе с ∙ (a + b) = с ∙ а + с ∙ b

теңдіктерімен жазылады.

Мысал келтіріңдер: 1)__________________________________________

2)_____________________________________________

— Екі өрнектің мәндерін салыстырыңдар:
256 * 2 және 2 * 256
Қалай әрекет жасайсыңдар? (Ең алдымен 256 * 2 өрнегінің мәнін табамыз, ол үшін қосамыз 256+256=512, содан кейін 2 * 256 өрнегінің мәнін табамыз, ол үшін 2 деген қосылғышты 256 рет қайталап, алынған нәтижелерді салыстыру қажет).
— Қайсысы сендерге қиынға соқты?
— Қалай есептейміз? (а) есептейміз, (ә) ауыстырымдылық қасиетін қолданамыз).

Нәтижелері тең, көбейткіштердің орнын ауыстырғанмен, көбейтіндінің мәні өзгермейді деген қорытынды жасауға болады.
Мұғалім сандарды атайды: 10, 15, 12, 14, 11, 13, 18, 19, 8, 17.

Егер сан екіге бөлінсе – оқушылар екі рет секіреді, ал егер бөлінбесе – бір рет орнында адымдайды.

№8 Есепке теңдеу құру.

a)х•12+12354=27870 ә)с•100=1600+24000 б)d-30985:15=12000-9731

Нұргүл ойлаған сан-1293 Нұржан ойлаған сан -256 Әлия ойлаған сан -65020

№9 Есептеп дұрыстығын тексеру.

138276:46=3006 458687:229=2003 55590:545=102 738123:123=6001

685828:218=3146 305584:142=2152

№10 тиімді тәсілмен шығару.

№11 Бос орындарды толтыр: тапсырманы орындаған кезде бөлінгішті табу табу тәсілін анықтайды: бөліндінің мәнін бөлгішке көбейтіп, оған қалдықты қосамыз.

3080•46+35=141715 141715:46=3080 (35 қалд.)

№12 a)(30+50)•565=29200 ә)250:5=50  350:5=70 70+50=120 л-бір күнде

Бір аптада:120•7=840 л

№13 а) есепті сыныптағы балалармен орындау. Тақтамен жұмыс.

1) 16326:6=2721 (авт.) – қызыл.

2) 16326-2721=13605 (авт.) – жасыл және ақ.

3) 13605-2725=10880 (авт.) – ақ.

ә) 236∙425=100300 (бөлшек) – барлық жұмысшы жасап шықты.

2) 100300:25=4012 (бөлшек) – сатуға жіберілді.

3) 100300-4012=96288 (бөлшек) – қалғаны.

4) 96288:2=48144(бөлшек) – машина жасайтын зауыт сатып алды.

Сабақты қорытындылау.1№4-АУЫЗША
— Сабақта қандай жаңалықты білдіңдер?
— Сабақтың соңындағы көңіл күйлерің қалай?

1 — қатарға ауыстырымдылық қасиетіне байланысты.
245*5=5*245=1225
805*2=2*805=1610

2 — қатарға үлестірімділік қасиетіне байланысты.

(56+4)*6=56*6+4*6=360
(430+5)*4=430*4+5*4=1740
3 — қатарға терімділік қасиетіне.

(70*4)*5=(70*5)*4=1400
(15*7)*2=(15*2)*7=210