I Еркін гармоникалық тербелістердің пайда болу шарттары. Тепе-теңдік күйден ауытқыған денеге ығысуға пропорционал және тепе-теңдік күйіне бағытталған
күш әсер еткен жағдайда, ол еркін гармоникалық тербеліс жасайды.
Тепе-теңдік күйі деп денеге әсер ететін барлық күштердің векторлық қосындысын
құрайтын теңәсерлі күші нөлге тең болатын дененің күйін айтады.
Тепе-теңдік күйден ауытқыған серіппелі маятниктегі денеге гармоникалық тербелістердің пайда болу шарттарын қанағаттандыратын серпімділік күші әсер
етеді:
F x = –k
II Гармоникалық тербеліс заңдары
Математикалық және серіппелі маятниктерде синус немесе косинус заңдарына
бағынатын еркін гармоникалық тербелістер орындалады. Үйкеліс және кедергі күштерін ескермесек, гармоникалық тербеліс заңдары мына
түрге келеді:
x = Acosw0t,
x = Asinw0t,
Мұндағы A − ығысудың амплитудалық мәні, w0 – меншікті циклдік жиілік.
Дене өз қозғалысын х = А максимал ауытқу күйінен бастаған кезде (3) қозғалыс заңы қолданылады. Егер дене қозғалысы х = 0 тепе-теңдік күйден басталса, онда (4) қозғалыс заңы қолданылады.
Есте сақтау! Жүйенің меншікті жиілігі, циклдік жиілігі, периоды оны сипаттайтын шамаларға: жүктің m массасына және серіппелі маятник үшін серіппенің k қатаңдығына, математикалық маятник үшін оның жібінің l ұзындығына, еркін түсу үдеуіне тәуелді. Тербелістің меншікті жиілігі тербеліс амплитудасына тәуелді емес.
III Тербеліс фазасы. Гармоникалық тербеліс фазасының периодпен байланысы және қозғалыс заңдарындағы косинус немесе синус функциясының j аргументін тербеліс
фазасы деп атайды:
j = w0t.
Фазаның өлшем бірлігі – радиан, [j] = 1 рад.
Егер жүйенің тербелісін кез келген уақыт мезетінен бастап бақыласа, онда бастапқы тербеліс фазасы нөлге тең болмайды. Бұл жағдайда тербеліс фазасы мына формуламен анықталады:
j = w0t + j0,
Мұндағы j0 – бастапқы тербеліс фазасы. t = 0 болғанда, тербеліс фазасы бастапқы тербеліс фазасына тең: j =j0. Циклдік жиіліктің тербеліс периодымен байланысы ω π 0
2 = T екенін ескерсек, онда формуладан шығатыны:
ϕ π = 2 t T .
Тербеліс фазасы – уақыт мезетіндегі тербелісті сипаттайтын және периодтың
үлесімен өрнектелген уақыттың бұрыштық өлшемі.
Дереккөз: Физика: Жалпы білім беретін мектептің қоғамдық-гуманитарлық бағытының 11-сыныбына арналған оқулық. / Г.И.Салғараева, Л.А.Рсалина, А.Б.Есенкүл
Ұқсас материалдар:
2. Информатика пәні және міндеттері. Ақпараттың анықтамасы
3.Сабақ жоспары: FrontPage редакторының қосымша мүмкіндіктері
4. Механикадағы сақталу заңдары (сабақ жоспары)
