Оқушылар арасында өткізілетін байқау мен сайыс оның білімін арттыруға себеп болады. Сол пәнге деген ізденісі мен қызығушылығын тудырады. Оқушылар арасында байқаудың көп болуы үшін қызықты сценарийлерді ұсынамыз.
1-жүргізуші: Сәлем бердік, құрметті ұстаздар, әділ-қазылар, студенттер. Сіздермен бірлесе отырып «ХХІ-ғасыр көшбасшысы» атты ойынымызды бастауға рұксат етіңіздер.
Әсемпаз болма әрнеге,
Өнерпаз болсаң арқалан.
Сен де бір кірпіш дүниеге,
Кетігін тап та бар қалан.
деген Абай атамыздың сөзін қайталай келе біздің ойынымыздың шартын түсіндіре кетсек. Сайысымыз 4 кезеңнен тұрады.
2-жүргізуші:
1-кезең. «Бәйге» кезеңі бойынша сұрақтар берілген. Оған студенттер бірінші болып тетікті басқан студент жауап береді. Егер де ал жауап бере алмаса келесі тетікті басқан оқушы жауап бере алады. Әр жауап 3 баллдан есептеледі. Ұпайы аз екі студент ойыннан шығарылады.
1-жүргізуші:
2-кезең. «Полиглотта» әртүрлі сұрақтар берілген оған студенттер қазақ-орыс-ағылшын тілінде жауап беруге тиіс. Қазақ және орыс тілдерінің жауаптарына бір-балдан беріледі, ағылшын тілінде жауап берілген жауапқа 3 бал беріледі. Толық жауапқа 5 бал. 2 кезеңде балы аз 2 студент келесі 2 кезеңге өте алмайды.
2-жүргізуші:
3-кезең. «Ғажайып жетілікте». Студенттер әр тор көзден өзі білем деген тор көзді таңдап, егерде жауап берген жағдайда сол балдық жүйе беріледі.
1-жүргізуші:
4-кезең «Жорғада» балы жоғары 2 студент қалып сайысқа түседі. «Жорға» ережесі бойынша студенттер жеке-жеке сұрақтарға жауап беруге тиіс.
Ойын толық, айналған қатты ағысқа
Табылғандай танымда, жат дауыс та.
Біреу озып келеді қатарынан,
Біреу қалып жатады асығыста.
2- жүргізуші:
Ойын толық жатқандай асып, тасып,
Біреу мығым, біреулер шалыс басып.
Бұл ойыннан өтеді ғұлама ойлар,
Жеңсең де жеңілсең де қал ма жасып.
1-жүргізуші:
«Батылдық — балалық шақта шыңдалады» десек баланы бала ететін тәрбие құралының бірі — ойын екендігі белгілі. Алдымен ойынға шығатын студенттерді ортаға шығарайық. Ойынға 8 студент қатысады.
Ендігі кезек әділқазылар алқасы сайланады..
1- жүргізуші:
Бақ пен сыналар бұл жарысқа қатысып отырған студенттерге сәт сапар тілей отырып, шындарға биік қоңғайсың демекпіз.
1- тур. «Бәйге» турын бастаймыз.
Қарап тұрмай бәйгеге еріңіз,
Шәкірттерге әділ шешім беріңіз
Жүзден жүйрік мыңнан тұлпар шығарар,
Бәйге, бәйге, бәйгелерді көріңіз.
1 кезең БӘЙГЕ
-
Аты бар байттар тізбегі? (файл)
-
Қағаздағы көріністі экранға түсіруші? (сканер)
-
Калькулятордың неше түрі бар? (2)
-
Адам мен компьютер арасындағы қарым-қатынас? (интерфейс)
-
Дүниежүзілік желі? (интернет)
-
Windows дегеніміз не? (операциялық жүйе)
-
Зиянкес программа? (вирус)
-
Келесі жолға өту пернесі? (enter)
-
компакт-диск оқу құрылғысы? (CD-ROM)
-
Ақпараттық процестерді жүзеге асыратын негізгі құрал? (компьютер)
-
Объектілер қоймасы? (қапшық)
-
Латынның «information» сөзі нені білдіреді? (баяндау, түсіндіру)
-
Адам көзі мен монитор арасындағы арақашықтық қанша болуы керек? (70 см)
-
Жақтаулармен шектелген экрандағы тіктөртбұрышты аймақ (терезе)
-
Бір килобайт қанша байтқа тең? (1024 байт)
-
Меңзердің сол жағындағы символды өшіретін перне (BackSpace)
2-жүргізуші:
Көрермен жиналған бұл тамашаға,
Құр қарап жай отыру жараса ма?
Туыс, досқа, сыныптас, танысқа емес,
Соқ қолыңды білімді жас талантқа.
1- жүргізуші:
«Ана тілің- арың бұл,
Ұятың боп тұр бетте
Өзге тілдің бәрін біл
Өз тілді құрметте» — деп Қ.Мырзалиев ағамыз айтқандай, жас өркендердің тіл білімін тамашалайық.
2 кезең ПОЛИГЛОТ
1. Латынның түсіндіру, баяндау, мәлімет деген ұғымдарды білдіретін сөзі. (Ақпарат-Информация-Informatio)
2. Компьютерге мәтін, текст енгізуге арналған құрылғы. (Пернетақта-клавиатура-Keyboard)
3. Компьютер пенетақтасында қанша пернетақта бар? (Жүз бір-сто один-One hundred one)
4. Мысыққа ойын керек, бірдеңеге өлім керек. (тышқан-мышка-mouse)
5. Бұл ең басты перне, оны басу әдетте белгілі бір әрекеттің, операцияның аяқталғанын, компьютер бұл әрекеттерді өңдеу керек екенін көрсетеді. (енгізу-ввод-enter)
6. Бұл перне меңзердің оң жағында тұрған символды өшіреді. (өшіру-удалить-delete)
7. Бұл пернелердің ішіндегі ең ұзын перне, ол символдарды бір-бірінен ажырату үшін қолданылады. (Бос орын-пробел-Proble)
8. Жақтаулармен шектелген экрандағы төртбұрышты аймақ. (терезе-окно-window)
9. Терезелерді төрт жағынан қоршап тұрған жақтаулар қалай аталады? (Шекара-Граница-Border)
10. Өшірілген файлдар қайда сақталады? (себет-корзина-basket)
11. Оның жұмысы үшін аздаған ғана жад қажет, өте кішкентай мәтіндік редактор. (кітапша-блакнот-notebook)
12. Терезенің жұмыс аймағында маустың нұсқағышы I латын әрпінің түрін, ал жұмыс бетінің сыртында кәдімгі стандартты жебе түрінде болады. (меңзер-курсор)
13. Бұл жолдармен бағандарда реттеліп берілген ақпарат. (кесте-таблица)
14. Бағдарламалар, мәліметтер немесе олардың бөліктері. (қапшық-папка-file)
2- жүргізуші:
Мәңгі бақи есте қалар,
Ғажайып бір кеш болсын.
Білімдірек шәкірт озар,
Қиынырақ сұрақ болсын
3 кезең ҒАЖАЙЫП ЖЕТІЛІК
ҒАЛЫМДАР
ТАРИХ
ИНФОРМАЦИЯ
ҒАЛЫМДАР (сан бойынша таңдап, сұраққа жауап беріледі).
10 -Компьютердің атасы. (Чарльз Бэббидж)
20 -19 жасында дүние жүзінде бірінші рет қосу машинасын жасап шығарған ғалым (Блез Паскаль)
30 -XVII ғасырдың басында логарифм түсінігін енгізген шотландиялық математик. (Джон Неппер)
ТАРИХ
10 –Бұл санау құрылғыларын гректер мен Батыс Еуропалықтар «абак» деп, қытайлықтар «суанпан», деп атаған, ал, жапондықтар не деп атаған? (Серобян)
20 –Есептеуіш техникаларының қарқынды дамуы қай ғасырдан басталды? (XIX)
30 –Ада Лавлейс Бэббидж машинасына бағдарламасын қай жылы жазды? (1846 жылы)
ИНФОРМАТИКА
10 –Адам ақпаратпен не істейді? (1. сақтайды, 2. жеткізеді, 3. өңдейді).
20 –Информатикаға анықтама бер. (Ақпараттық процестерді зертейтін ғылым информатика деп аталады).
30 –ЭЕМ неше буынға бөлінеді? (Бес буынға)
ӘР ТҮРЛІ
10 –Компьютер деген не? (Ақпараттық процестерді жүзеге асыратын негізгі құрылғы)
20 –Компьютердің негізгі құрылғылары. (монитор, жүйелік блок, маус, модем).
30 –Сигнал дегеніміз не? (Оның көмегімен адам немесе құрылғы ақпарат қабылдайтын процесс).
4 кезең ЖОРҒА 1 студентке сұрақтар:
-
Компьютердің миы. (Процессор).
-
Компьютердің ішкі жады. (Жедел жад)
-
Компьтердің экранына ақпарат қандай құрылғының көмегімен шығады? (Монитор)
-
Принтердің неше түрі бар? (3 түрі)
-
Қағаздағы кескінді түсіріп дисплей экранына шығаруға арналған құрылғы. (Сканер)
-
Іске қосу- батырмасын ата. (Пуск)
-
Әр түрлі графикалық кескіндерді салуға, редакциялауға мүмкіндік беретін бағдарлама. (Paint)
-
Баспа құралы. (Принтер)
-
Бүкіл жер шарын қамтитын көптеген әр түрлі компьютерлер және компьютерлік желілердің жиынтығы. (Интернет)
-
Әр түрлі қорларды, мысалы, бағдарламаларды, құжаттарды және принтерлерді бірігіп пайдалану үшін бір-бірімен жалғастырылған компьютерлер тобы. (компьютерлік желі)
2 студентке сұрақтар:
1. Бұл адам ойлауының түрлері мен заңдары туралы оның ішінде дәлелдеуге болатын пікірлердің заңдылықтары туралы ғылым. (Логика).
2. Жалған немесе ақиқат болуы мүмкін қандай да бір пайымдау. (Пікір)
3. Есептеуіш машиналар неше түрге бөлінеді? (4 түрге)
4. Дербес компьютер неше топқа бөлінеді? (3 топқа)
5. Процессор қандай қызмет атқарады? (Қозғалтқыш)
6. Компьютер іске қосылған кезде жүктелетін және оның барлық құрылғыларының жұмысын басқаратын арнайы программа. (Операциялық жүйе)
7. Көбейтілуге және басқа компьютерге жұғуға қабілетті, өлшемі шағын арнайы компьютерлік бағдарлама. (Компьютерлік вирус)
8. Вирустарды жоюға және табуға мүмкіндік беретін программа. (Антивирустық программа)
9. Компьютерге мәтін енгізу құрылғысы. (Пернетақта)
10. Интернетке телефон арқылы шығу құрылғысы. (Модем).
Сонымен бүгін біз информатика пәні бойынша «ХХІ ғасыр көшбасшысы» сайысын өткізіп, ең жақсы ойын көрсеткен студенттерге және де ойынды жақсы бағалап отырған әділқазылар алқасына да рахметімізді айтамыз.
