Мәриям Хакімжанова поэзиясындағы аналар тақырыбы

Аңдатпа: қазақ халқының қастерлі ұғымдарының арасында «ана» сөзі ерекше құрметке ие. Кез келген адамның ішкі әлемінде сол бір жанға деген сарқылмас сағыныш пен үнемі балалығын аңсайтын кезі болатыны анық. Ештеңеден хабарсыз, күйбең тіршіліктің түйткілдері көңілді жабырқатпайтын сол бір шаққа ананың махаббаты қосылып, қайталанбас күннің келбетін жасай түсетіндей. Соның әсерінен болар, қарапайым жанның жүрек түкпірінде бұл образбен байланысты тәтті естелікті үнсіздікпен сақтаса, қолына қалам алып, шеберлікке ие жандардың дуалы ауызында даналы кейіп ретінде жырланары хақ.

Сол сияқты Мариям Хакімжанованың шығармашылығы да осы аталмыш бейненің сырын шертуге талпынғаны сезіледі. Бұл ақынның ерекшелігі тек қана ойына оралғанда бір жыр жазу емес, түгелдей шығармашылығында «ана» тақырыбына басымдық беруінде. Бірақ, тоғысқан аналардың әлемі тек қана өз анасымен шектелмейді, барша қазақ еліне еңбегі сіңген, келер ұрпақтың тағзым етер құрметіне айналар жандарды жырлауды мақсат еткендей.

Түйін сөздер: Мариям Хакімжанова, Ана, жыр, әйел болмысы, ұлттық құндылық.

Аннотация: среди почитаемых понятий казахского народа слово «ана » пользуется особым уважением. Очевидно, что у любого человека во внутреннем мире есть неиссякаемая тоска по одной и той же душе и постоянная тоска по детству. В этот момент, когда не было ни малейшего намека на то, что проблемы жизни не могут не радовать, добавилась материнская любовь, которая могла создать неповторимый облик дня. В то же время, если в сердцах простолюдинов в тишине сохранилось сладкое воспоминание, связанное с этим образом, то, взяв в руки перо, в качестве мудрого образа в устах людей, обладающих мастерством, жырланары даққа. Так же чувствуется, что творчество Мариям Хакимжановой стремится запечатлеть этот образ. Эта особенность поэта заключается не только в том, что, возвращаясь к размышлениям, он отдает приоритет теме «ана» в своем творчестве. Но мир сопредельных матерей не ограничивается своей матерью, он направлен на то, чтобы воспеть всех людей, заслуженных казахов и почитаемых в честь следующего поколения.

Ключевые слова: Мариям Хакимжанова, мать, поэма, женское существо, национальные ценности.

Abstract: among the revered concepts of the Kazakh people, the word «ana» enjoys special respect. It is obvious that every person in the inner world has an inexhaustible longing for the same soul and a constant longing for childhood. At this moment, when there was not the slightest hint that the problems of life could not but please, maternal love was added, which could create a unique look of the day. At the same time, if a sweet memory associated with this image has been preserved in the hearts of commoners in silence, then, taking up a pen, as a wise image in the mouths of people with skill, zhyrlanary daka.

It is also felt that the work of Mariam Khakimzhanova seeks to capture this image. This peculiarity of the poet is not only that, returning to reflection, he gives priority to the theme of «ana» in his work. But the world of neighboring mothers is not limited to their mother, it is aimed at praising all people, honored Kazakhs and revered in honor of.

Keywords: Mariam Khakimzhanova, mother, poem, female being, national values.

Ақын болған жанның жүрегінен шығар тебіреністі жырына, жазушының қаламында тербетілер сырына айналатын, ең қадірлі де қасиетті тақырып, ол — Ана.

Әр қоғамның, сол заманда өмір сүрген адамның өзіндік үні, айтар оқиғасы бөлек. Саясат, тұлғалардың тайталасы турасында, тарихтың азабы мен ажары хақында әр ақынның өзіндік қолтаңбасы, бөлекше жеткізер ойы болды. Олар бір бірімен тақырып жағынан үндескенімен, идеясы мен стилі, түйіні мен түйткілі өзгеше сарында жалғасқаны белгілі. Дегенмен, шығарма тудыра алатын шеберлікке ие жандардың бәрінің жырына айналған, сонымен қатар тек қана жақсылығын ашуға ұмтылатын, ең асыл сөздерін арнайтын бір ғана образы бар болатын.

Оны туындыға қосқан әр автордың жүрегінде сағыныш, көзінде жас, ойында өткеннің естелігі, қаламында шындық болатыны анық. Жүректің түбіне терең бойлап, жанды толқытып, шабытты шарықтатын, ақынның ғана емес, адам болып жаратылған кез келген пенденің мәңгілік сағынышына айналатын кейіп, ол – Ана образы.

Өзінің нәзік жүрегімен сол бейненің күйін ұғып, үйінің ғана емес, қазақтың жалпы аналарына жыр арнай білген, тарих пен тағылымды бірлестірген Мәриям Хакімжанова өлеңдері — өмірлік өнегедей.

Соны ішінде «Ана сыры» атты шығармасы — қазақтың тілін домбыра үнімен жеткізуші Дина Нұрпейісоваға арналған:
Дүние ұзақ сапар, бір кең сарай,
Адамзат алуан-алуан келген талай[11], — деп басталатын шумағынан –ақ, өмірдің өзіне тән ауыртпалығын арқалаған өкілінің ғұмырын қозғай түскені сезіледі. Бірақ, сырды шертуде, өзгеше әдісті таңдады. Бұл өлеңде әйел затының қазақи болмысы, еліміздің ұлттық қастерлі дүниесі, домбыра, балаларына өсиет ретінде жеткізіліп жатқан өнер, сонымен қатар, сол күйдің ішіне жасырылған қазақ қызының кешкен тағдыры да баяндалған.
Шегінен домбыраның сорғалаған,
Отырды үйдің іші күйге балқып[11].
Жалпы, ақын, жазушылар, мәдениетті жеткізуші тұлғалар тобы. Сол себепті де, әр шумағында оқыған оқырманның жетесіне белгілі бір тақырыпты ғана емес, сонымен қатар тіліміз бен дінімізге сай, ұлттық құндылығымызды тоғыстыра алуы — сол автордың сипаты.
Казақ қызының азабы бір кездегі,
Күй сазынан елестеп көрінеді[11], — дей келе бір ғана жанның өмір тарихына емес, бүкіл қазақ қызының жан тебіренісін қоса жырлап өткендей.
Кимешектің етегін серпіп тастап,
Қомданғаңдай канатын қыран бүркіт.
Сұлу күй сорғалаған сылаң кағып[12].

Ұлттық құндылықтың ішінде ұлттық болмысты айшықтайтын киіміміздің де болуы, біздің өзгеден айырмамызды көрсете алатын ұлттық кодымыз. Бұл өлеңде «Ананың» жан тебіренісін жеткізіп қана қоймай, оның сыртқы кейпін де сөз ете өтуі, жалпы келешек оқыған ұрпақтың ойына өткен аналар бойындағы ерекшелікті сезіндіре түскендей. Бір ғана қазақ қызына арнаған «Ана сыры» өлеңінде, жалпы ұлттық ерекше таным мен табиғат бірлесе жырланып отыр.
Аталмыш образды одан әрі жалғай түсетін туындысы: «Апама».

Әлпештеген, аялаған,- деп бастау арқылы, апасына деген махаббатымен қоса, балалық көңілмен сезе алған тұсына басымдық беруді қалағандай.
Көкірегіңді жастанып ап,
Талдырушы ем қолыңды мен[24], — деу арқылы мұздай бесік таянып, одан өссе беліне байлап, ешқашан баласынан шаршай алмайтын бір ғана жанның сипатын аша алды. Сонымен қатар, кішіліктен кісілікке аяқ басса да, анасының
«қалқам, шырақ» , «көңіл хошым, көз нұрым» деп еркелете үн қатқанын аңсайтын жанның қатары көп екені де айдан анық.

Тәттің болса таңдайыма
Тосушы едін, өзің татпай.
Қиындықтың қандайына
Төзуші едің, кірпік қақпай[24]
Аналар болмысына тән кейіптің бірі де осы болар. Өзі аш болсада арманы баласын тойдыру, өзі азаптанса да баласына бақыт сыйлаудың жолын іздеу. Тоғыз ай он күн көтерген жүрек тұсындағы шаранасы, кейінде өмірлік сол жұмыр етінің уайымына айналатыны да ақиқат. Бұл сезімнің барлығы тек сол жандардың ғана сезіне алатын қасиеті.
Бақыт берген ұлы адамды,
Барлық әлем қадір тұтад[1,24], — деп тәмамдалу арқылы «Ананың» абыройы тек бала алдында ғана емес, бүкіл әлем үшін айбынды болуын тілей түскендей.

Мәриям Хакімжанованың «Аналар» туралы өлеңдері бұлармен ғана шектелмейді. Ана мейірімі, Ана махаббаты, Ана жүрегі, Ана көктемі атты шығармалары да бар. Және осы атпен өлеңдер жинағы да шыққаны белгілі.

Өзгені ұлықтау өзіңді сүюден басталатын болса, құрмет ұғымын сезіну анадан басталатын сыңайлы. Ананың қадіріне жете алған адам ғана, басқаға мейіріммен қарай алады. Сонымен қатар аяулы жандардың өткен ғұмырындағы қиындық пен машақатты сезіндіре алуы арқылы, болашақ оқырманның жүрегіне кешегі аналар кейпіне деген құрмет пен тағзымды сезіндіре түсетіндей.

Барша жаратылыстың ішіндегі ең қасиетті адам – ананың бейнесін өз шығармашылығында басымдық бере отырып, сол арқылы поэзиясына ерекшелік енгізе алған, тектіліктің тұғыры мен даналықтың ұғымын байланыстыра отырып, сол бір аталмыш кейіптің қастерлі тұсын ашуда шеберлігі шарықтаған ақынның шығармашылығы ғасырдың мәнін кіргізе түскендей.

Пайдаланылған әдебиеттер:

1. Мәриям Хакімжанова шығармаларының  үш томдығы. —  Алматы: «Ана тілі» баспасы, 2006 ж.

Collaborative lesson planning: Maximizing the influence of lesson study

Imanayeva Aigerim Ualikhankyzy, master’s degree student

Astana International University, Kazakhstan, Astana

This article is about the use of collaborative lesson planning in Biology and Science lessons. This article deals with a procedure with exceptionally high learning potential and the use of lesson planning hours allows you to expand the possibilities of classes.

Keywords: collaborative lesson planning, collaborative lesson planning strategies, CLP meetings, teacher learning, professional development, collaborative planning, teacher collaboration

Collaboration is said to be an effective type of professional growth in a lot of literature. Teachers must participate in professional development (PD) that is positioned in a community of practice in order to generate and sustain continuous learning circumstances (Cochran-Smith and Lytle 2009). (Wenger 1998). They may routinely cooperate and discuss ideas and insights in the community of practice, which will help them enhance their teaching. The concept of collaboration in a community of practice is founded on the social constructivist learning theory, which states that a group of people with a shared interest learn together by combining their existing knowledge and experiences via regular contacts (Wenger 1998). Their learning may be focused on many areas of their profession, such as upgrading their instructional and subject matter knowledge (Doyle, Sonnert, and Sadler 2020; Erickson 2005), and even addressing burnouts and attrition. (Zinsser and Curby 2014).

It is important in collaborative lesson planning (CLP) that a collegial climate is created that focuses on connecting instructors’ practices to students’ learning goals (Lovett and Cameron 2011).

The Ministry of Education in China encourages the development of a Teaching Research Group, in which instructors collaborate to design lesson plans and prepare teaching materials based on their combined expertise and efforts (Yuan and Zhang 2016).

Because it has been proven in earlier studies that lesson preparation is a difficult activity for teachers, collaboration in teacher professional development can also focus on lesson planning (Rahman 2019).

Teachers can share their pedagogical experiences and undertake action-reflections on their teaching approaches and assessment tools using lesson plans (Gutierez 2015). Recognizing the importance of collegial contact, a yearlong professional development program for collaborative lesson preparation among primary school science teachers was established.

This is in contrast to the individual lesson planning technique, in which a teacher designs a set of learning delivery components for students in isolation.

The capture of the teachers’ ideas on the benefits of collaborative lesson preparation as part of their reflections-on-action yielded a substantial amount of data.

Teachers were able to maintain their regular cooperation and reflections-on-action over their annual PD by allowing them to experience these opportunities in their learning community.

They saw cooperation as a ‘dissonance’ from their previous solo lesson preparation procedures because it was new to them.

The technique of personalized lesson preparation is common in the Philippines (Lomibao 2016).

Novice teachers can be teamed alongside experienced instructors who have substantial knowledge and expertise on topic and pedagogy in this form of professional development (Borko, Livingston, and Shavelson 1990; Leinhardt and Greeno 1986; Livingston and Borko 1989).

The quality of the learning opportunities supplied to pupils is determined by the quality of the lesson plan (Li, Chen, and Kulm 2009).

Furthermore, there are relatively few professional development initiatives that focus on collaborative lesson preparation.

As a result, it will take a lot of time and effort to create lesson plans that address all of the essential student competencies.

Teachers in such a group deliberate together on the best approaches that will lead to great learning results.

Each member of the learning community, particularly teachers, should be given equal opportunity to contribute their observations and thoughts.

Teachers who work together to plan their lessons gain different perspectives from others and acquire professional growth. Collaborative teaching promotes interactive learning to minimize individualized planning and teaching and to break the culture of isolation. It conforms to the principles of social constructivism which promote interactive learning(Williams 2010).

Collaborative activities increase teacher effectiveness when teachers collaborate with others with the same interests(Garmston and Wellman 1999; Graziano and Navarrete 2012; Hawley and Valli 1999; Hiebert and Stigler 2000). In this study, teachers critiqued their lesson plans based on their observations of students’ responses and, through reflections-on-action that were facilitated by a knowledgeable other, explored the impact of collaborative lesson planning as a form of professional development (Hiebert and Stigler 2000).

Reflection, according to Dewey (1933), is an active and purposeful activity that deals with practical issues. As a result, the professional development in this research blended the themes of collaboration and reflection-on-action in lesson preparation throughout the school year, led by the SCT principles. The focus of the reflections was on making sense of the students’ comments, finding areas in their lesson plans to improve, and reaching an agreement on how to handle the issues they discovered. They identified and articulated the methods of the CLP as a ‘dissonance’ to their individual lesson planning approaches through iterative actions during collaborative lesson planning.

The qualitative case study research design (Yin 2009) was employed in this study. It looked into the case of 30 primary school science teachers who were divided into grade-level teams and engaged in a professional development activity. There were two components to the research. The first section described and documented the advantages of collaborative lesson preparation as a year-long professional development opportunity. The creation of the framework, which is made up of the activities in the CLP process, is the second stage of the research. The author (as part of the knowledgeable other) planned these activities and presented them to the teachers as a full PD team, who then recognized the shared activities they conducted throughout their cooperation. The construction of a framework and a description of the features in terms of the actions that make up collaborative lesson planning practice were the outcomes of this reflection-on-action.

In this study, collaborative lesson planning served as an in-service teacher learning activity. Through reflections-on-action, the teachers learned together from the new ideas and methods for teaching their lessons. These insights confirm Dewey’s (1933) recommendations that reflection should be a problem-solving process which requires ‘open- mindedness, responsibility, and wholeheartedness’.

This study showed that with the right assistance and chances, in-service teachers might value their professional development highly. Through reflections-on-action, the school-based PD in this research kept their regular interactions going. They were able to handle one of the most significant areas of their teaching profession by using their lesson plan as a learning object. During revisions, their new knowledge was solidified and promptly used in their classes, based on their thoughts on theory, practice, and empirical classroom data. This promotes the concept of a professional learning community that emphasizes learning via contact while attempting to embrace the concept of a reflective practitioner in a safe and inquiry-driven setting.(Wandersmann 2005).

According to this study, collaborative lesson preparation developed a «dissonance» from solo lesson planning methods among instructors. Their grade-level teams’ collegial attitude generated mutual confidence and a congenial environment, which was a good ‘dissonance’ from their regular routines. Because each team member participated in the classroom observation, their observations were based on evidence and were shared and discussed during the post-lesson conversations. Their observations served as the foundation for assessing their collectively produced lesson plans. They also utilized the data from their observations to determine which parts of their lesson plans needed to be revised. They learned how to constructively critique their lesson plans as a result of this approach.As a result, the study suggests that future PD include collaborative course preparation with full participation of instructors in decision-making.

References:

Baker-Doyle, K. J., and S. A. Yoon. 2011. “In Search of Practitioner-based Social Capital: A Social Network Analysis Tool for Understanding and Facilitating Teacher Collaboration in a US-based STEM Professional Development Program.” Professional Development in Education

Barab, S. A., J. G. Makinster, and R. Scheckler. 2003. “Designing System Dualities: Characterizing a Web-supported Professional Development Community.” The Information Society 19 (3): 237–256.

Biggs, R., F. Westley, and S. R. Carpenter. 2010. “Navigating the Back Loop: Fostering Social Innovation and Transformation in Ecosystem Management.” Ecology & Society 15 (2): 9.