Қазақстан Республикасы мен Ұлы Британия және Солтүстік Ирландия Құрама Корольдігі арасындағы қатынастар\r\n\r\n \r\n\r\n \r\n\r\n \r\n\r\nЖалпы жинақтау\r\n\r\n \r\n\r\n19 қаңтарда 1992 ж. — Қазақстан Республикасымен Ұлыбританияның дипломатиялық қарым қатынастары арқан құрылған\r\n\r\n \r\n\r\n1992 ж. қазанда — Ұлыбританияның елшілігі ашылған\r\n\r\n \r\n\r\n1996 ж. ақпанда — ҚР елшілігі ашылған\r\n\r\n \r\n\r\n2008 ж. қаңтарда — Қ. Әбусейітов Төтенше және өкілетті елші болып жарияланған\r\n\r\n \r\n\r\n2009 ж. қазанда — Дәвид Жон Моран Төтенше және өкілетті елші болып жарияланған.\r\n\r\n \r\n\r\n \r\n\r\n \r\n\r\nСаяси қарым қатынастары\r\n\r\n \r\n\r\nЖылдар бойы, егеменді елдердің аралығында сындарлы политикалық диалог орнатылып дәйекті дамыған. Ұлыбритания Корльдігінің және Қазақстан Республикасының Халықаралық қатынастарының политкалық мәселелері көбінесе үйлесімді. Елдердің политикалық және экономикалық екі жақ ынтымақтастықтын дамушылығы ең жоғарғы дәрәжедегі сапарлармен қамтамасыз етті. Қарым қатынас орнату кезеңінде ҚР Президенті Н. Назарбаев Ұлыбритания Корльдігіне ресми түрінде алты сапар шеккен (қазан 1991 ж, қаңтар 1992 ж, наурыз 1994 ж, маусым 1997 ж, қараша 2000 ж, қараша 2006 ж).\r\n\r\n \r\n\r\nКорольдік әулетінің мүшелері Қазақстанға ресми сапар шеккен. Британ тақ мұраға ие Принц Чарльз Уэльский (1996 ж), Принцесса Анна (1993 ж), Герцог Глостерский (2000 ж), Принц Эндрю – Герцог Йоркский, Қазақстанға инвестициялар және сауда мәселелерінің Ұлыбританияның арнайы өкілі (2003 и 2006-2007 жж), және Принц Майкл 2009 жылдың қыркүйегінде.\r\n\r\n \r\n\r\nҚР Президенті Н. Назарбаевтын 20-23 қарашаның 2006 ж. Лондон қаласына ресми сапарында Королева Елизавета II, Премьер-Министр Т. Блэйрмен, және басқа политикалық және іскер өкілдерімен келіссөз өткізген.\r\n\r\n \r\n\r\nПолитика және экономика салаларындағы тұрақтылықпен қамтамасыз еткен үшін, Қазақстанда демократиямен заңдылық орнатуы үшін, ядерлық қарудын ауқымды таратпауы және екі жақ ынтымақтастықтын дамытуына қызметі мен еңбегі үшін ҚР Президенті Н. Назарбаев Королева Елизавета II қолынан Аруақты Михаил және Аруақты Георгидін Үлкен Крест Орденімен марапатталған.\r\n\r\n \r\n\r\n2008 жылдың 28 ақпаннан 6 наурызына ҚР Мемлекет хатшысы К. Саудабаев дейін Лондон қаласында “Мемлекет қайраткерлердін ядерлық қауіпсіздік проектісінің диалогы” және Қазақстан мен Ұлыбританияның келешек екі жақ ынтымақтастығын талқылау мақсатымен ресми кездесулер өткізген.\r\n\r\n \r\n\r\n17 маусымның 2008 жылында Таяу шығысындағы, “Квартеттін” арнаулы өкілі және Ұлыбританияның бұрынғы Премьер Министрі Т. Блэйр Астана қаласына сапар шеккен.\r\n\r\n \r\n\r\n2009 жылдын 29 сәуірде ҚР Сыртқы істер Министрінің орынбасары К. Жигалов Қазақстан мен Ұлыбританияның сыртқы істер мекемелерінің ЕҚЫҰ мәселелері туралы консультация ретінде Ұлыбританияның сыртқы істер Министрінің Европадағы қызмет мәселелер орынбасары К. Флинтпен, Ұлыбританияның сыртқы істер Министрінің тұрақты орынбасары Сэр П. Рикеттсоммен, ЕҚЫҰ Парламент Асамблеясының Ұлыбритандық делегацияның басшысы Т. Ллойдпен және Форин Офистін басқа департаменттердін директорларымен келіссөз өткізген.\r\n\r\n \r\n\r\nҰлыбританияның сыртқы істер Министрінің Европадағы қызмет мәселелер орынбасары Баронесса Г. Э. Киннок Астана қаласына Қазақстанның ЕҚЫҰ төраға болуының алдында екі жақ ынтымақтастықты ынталандыру мақсатымен келген.\r\n\r\n \r\n\r\n \r\n\r\n \r\n\r\nПарламенттік және партиялық қарым қатынастар\r\n\r\n \r\n\r\n2001 жылдын басынан Ұлыбританияның Парламентінде Қазақстан мәселерінен бәрі партиялық топ құрылған. Топты Лорд Палатасының мүшесі Виконт Уэйверли 2009 жылдан басқарды.\r\n\r\n \r\n\r\n2007 жылы, партиялық баяланыстардын жандыруымен белгіленген. 2007 жылдын 18-21 наурызда ҚР Мәжіліс Парламентінің төрағасы У. Мұхамеджановтын басшылығымен Ұлыбритания жеріне парламенттік делегациясының кезекті сапары шегілген. Сапар нәтижесінде екі жақ қарым қатынастын дамуы нығайып, біздің елдін атақ бейнесі жасанған.\r\n\r\n \r\n\r\n2007 жылы 5 сәуірде Вестминстердің демократия фондының делегациясы Астанаға сапар шеккен. Делегация құрамына Лорд Палата мүшесі А. Хаворт және лейбор партия өкілі Р. Ковбирн кірді. Делегация ҚР Парламенттің Сенат төрағасы Қ. Тоқаевпен, ҚР Мәжіліс Парламентінің төрағасы У. Мұхамеджановпен, ҚР Президентінің кеңесшісі, семьялық және гендерлік мәселелердін Ұлттық комиссияның Төрағасы А. Самаковамен ҚР демократияның дамуы және гендерлік политика сұрақтарын көтерген.\r\n\r\n \r\n\r\n2007 жылдың 26-29 қарашада Қазақстан Халықтар Ассамблеясыеның делегациясы Ұлыбританияға сапар шеккен. Делегация құрамына Ассамблея Төрағаның орынбасары Ж. Алиев, ҚР Парламенттің Мәжіліс Төрағаның орынбасары, Ассамблея Төрағаның орынбасары С.Дьяченко, Мәжіліс депутаттары Е.Каппель мен В.Цой, Қазақстанның Бас муфти мусульман А.Дербисали, және Қазақстанның басқа ұлттық мәдениет орталықтар өкілдері кірді.\r\n\r\n \r\n\r\nСауда-Экономикалық қатынастар\r\n\r\n \r\n\r\nЕкі жақ Сауда-Экономикалық қатынастардың негізгі бағыттары энергетика, кен барлау, банк және қаржы секторлары, құрылыс, әлеуметтік инфраструктура, денсаулық, транспорт, байланыс және консалтинг қызметтері.\r\n\r\n \r\n\r\nҚазақстанның Ұлыбританиямен Инвестициялық ынтымақтастық ұзақ мерзімді приоритеттерге кіреді. Ұлыбританияның Қазақстанға инвестициялары Нидерланды мен АҚШ-тан кейін үшінші болып келеді. Ұлыбритания ҚР экономикасына — 10,7 млрд.долл. АҚШ жұмсалған, оның – 894,5 млн.долл АҚШ тура инвестициялар түрінде келген. Қазақстанның Ұлыбританияға барлық инвестициялар – 5,4 млрд.долл. АҚШ жетті. Ұлыбритания ҚР экономикасының келесі секторларына инвестиция кіргізді кен қазу өнеркәсібі, өндіріс, сауда, автомобиль ремонты және үй пайдалану өнім, транспорт, байланыс, қаржы секторы және т.б.\r\n\r\n \r\n\r\nСтатистика бойынша, 2009 жылдын қаңтардан тамызға дейін екі елдін товар айналымы 1293,6 млн.долл. АҚШ (экспорт – 824,6 млн.долл., импорт – 469 млн.долл.) жеткен.\r\n\r\n \r\n\r\n2008 жылдың қаңтардан желтоқсанға дейін Қазақстанның, Ұлыбританияның және Солтүстік Ирландияның сыртқы сауда товар айналымы 33% — ға көтеріліп 2499 млн.долл. АҚШ артты (экспорт – 1,8 млрд.долл., импорт – 688,9 млн.долл.), 2007 ж. 1870,2 млн.долл. АҚШ (экспорт – 1133,2 млн.долл., импорт – 737 млн.долл.).\r\n\r\n \r\n\r\nҚазақстанның негізгі экспортіне минералдық өнімдер, феррохром, болат, мыс, жүн, былғары шикізат, тыңайтқыш, асыл және жарты асыл металдар кіреді. Импорт жағына жабдық және техникалық аспаптар, транспорт шаралар, оптикалық аспаптар, химиялық, алкогольдық және темекі өнімдері, текстиль, азық – түлік өнеркәсібі және т.б.\r\n\r\n \r\n\r\nҚазақстанда 453 жалпы қазақ – британ компаниялар тіркелген, олардың ішінен 162 кәсіп орындары шетелдік инвесторларының бөлігінен тұрады.\r\n\r\n \r\n\r\n2006 жылдың қараша айында ҚР Президенті Н. Назарбаевтын қор биржасына келген сон, 8 Қазақстан компаниялары негізгі нарық капиталына және 4 компаниялары альтернатив нарық капиталына кірді (AIM). Осылардың бірге 6,3 млрд.долл. АҚШ қатыстырып жалпы сауда айналымы 25 млрд.долл. АҚШ толды.\r\n\r\n \r\n\r\n2008 жылы екі Қазақстан IPO өткізілді, олар – негізгі нарық капиталына (GDR) «Жаикмунай» және альтернатив нарық капиталына (AIM) «Sunkar Resources Plc». Осылар бірге 155 млн.долл. АҚШ қатыстырған, бұл сан, 2008 жылы Лондондағы барлық халықаралық компаниялардың IPO арқылы қатыстырған мөлшерінің 4% жетті.\r\n\r\n \r\n\r\n2009 жылы 22-25 шілде бизнес делегация басшысы ретінде Лондонның Сити Мэры, Лорд И.Лудер Қазақстанға сапар шеккен. Елдін басқарушыларымен кездесуінде Сити мен Қазақстанның қатынастарын нығайту ретінде келесі мәселелер келтірілген Қазақстан мамандарының қаржы және корпоративтік басқару сферасындағы білімдерін көтеруі, ҚР–да халықаралық стандартты қаржылық есептеліктін практикасын ұлғайтуы, Ситидің Алматыдағы Регионалдық Қаржы Орталықтын дамуына көмектесуі.\r\n\r\n \r\n\r\nЭкономикалық диалогтын тиімді үйлес Қазақ – Британ сауда–өнеркәсіб палатасының (КБТПС) қызметі көрсетілді. Кеңестін Қазақстан жағынан ҚР саудамен индустрия Министрі А. Исекешев бақарады ал Британ жағынан «BG Group» вице-президенті Ч.Бланд. 1993 жылдан бастап он үш мәжілістері өткізілді.\r\n\r\n \r\n\r\n2009 жылдың 24 шілдесінде Астанада он үшінші Кеңес мәжілісі орын тапты. Мәжілістін қорытындысында КБТПС–тын 13 мәжіліс Протоколы жазылған. Мәжілістін күн тәртібінде сауда–өнеркәсіб, қаржы қызметтер, кіші–орта бизнес, спорт және туризм, білім және техникалық дайындық, мемлекеттік және жеке серіктестік сұрақтары көтерілген. Келесі 14 мәжілісті КБТПС 2010 жылы Лондон қаласында өткізеді.\r\n\r\n \r\n\r\n2009 жылдың 17-19 маусымда Лондон қаласында төртінші халықаралық«Қазақстан жаңа өсімдеу горизонттары Kazakhstan Growth Forum» форумы өтті. Форумда 300 жеке және мемлекеттік структуралар, халықаралық ұйымдар және журналистер. Қазақстан делегациясын ҚР Ұлттық банктің төрағасы Г.Марченко басқарған.\r\n\r\n \r\n\r\nФорумның ішінде Қазақ – Британ сауда–өнеркәсіб палатасының (КБТПС) ресми ашылуы өткен. Форум кезіндегі жолдауында ҚР Премьер Министрі К.Масимов КБТПС–ты өз патронажына алатын сенім білдірді. Палатаның негізгі мақсаты екі елдің кіші және орта бизнестін сауда–экономикалық қатынастардың тереңдетуі. Айтылған структура КБТПС–тың қызметінде қатысады.\r\n\r\n \r\n\r\n \r\n\r\n \r\n\r\nМәдениет, білім және ғылым салаларының ынтымақтастығы\r\n\r\n \r\n\r\n \r\n\r\n \r\n\r\nҚазақстанда белсенді әрекетпен Британдық Кеңес (БК) жұмыс істейді. БК қызметін 1993 жылдан бастаған тәуелсіз ұйым, сонымен бірге ұйым ҚР Британ Елшілігінің мәдениет бөлімін атқарады.\r\n\r\n \r\n\r\nБК–ның бас қызметтері бұл, Қазақстандағы ағылшын тілін дамытуы, және білім, ғылым, мәдениеттің өрлетуі. Британдық Кеңес мемлекеттік ұйымдарға немесе жеке компанияларға ағылшын тілін үйрену программаларын жүргізеді. Ұлыбританиядағы жас Қазақстандық студенттердің мәселелері БК–мен үйлестіріледі.\r\n\r\n \r\n\r\n2000 жылдың 15-17 қараша айында Қазақстан Ел басшысының Ұлыбританияға сапарында ҚР Білім және ғылым министерствомен Британдық Кеңестің арасында Қазақстан–британ техникалық университетінің (ҚБТУ) ашылуы туралы Меморандумына қол қойылған. 2001 жылда ҚР Үкіметі ҚБТУ–дың ашылуын жариялады.
