Кіріспе………………………………………………………………………………………………………3\r\n\r\n \r\n\r\nI Қазақстан Республикасының табиғи ресурстарын өндіруге және экспорттауға салынатын салықтардың экономикалық мәні\r\n\r\n1.1 Қазақстан Республикасының табиғи ресурстарын өндіруге және\r\n\r\n экспорттауға салынатын салықтардың экономикалық мәні……………………5\r\n\r\n1.2 Жер қойнауын пайдаланушыларға салық салу ерекшеліктері………………12\r\n\r\n \r\n\r\nII Экспортталатын шикi мұнайға, газ конденсатына\r\nсалынатын рента салығын есептеу және төлеу тәртібі \r\n\r\n2.1 Экспортталатын шикi мұнайға, газ конденсатына\r\n\r\n салынатын рента салығының субъектілері мен объектілері………………..21\r\n
- \r\n
- Экспортталатын шикi мұнайға, газ конденсатына
\r\n
\r\n салынатын рента салығының ставкалары мен төлеу тәртібі ………………22\r\n
- \r\n
- Экспортталатын шикi мұнайға, газ конденсатына
\r\n
\r\n салынатын рента салығын есептеу әдісі………………………………………………27\r\n\r\n \r\n\r\nҚорытынды ……………………………………………………………………………………………41\r\n\r\n \r\n\r\nҚолданылған әдебиеттер…………………………………………………………………………42\r\n\r\n \r\n\r\n \r\n\r\n \r\n\r\n \r\n\r\n \r\n\r\nКіріспе\r\n\r\nЖақын келешекте ауыр өнеркәсіп, көлік, ауыл шаруашылығы және халық шаруашылығының басқада салаларының үздіксіз дамуы отын мен жағар майларды қарқынды өндірудің қажеттілігіне әкеліп соқтырады, демек көмірсутек шикізаты – газ тәрізді және сұйық мұнай өнімдері ресурстарының өсуіне алып келеді. Мұнай өнімдеріне деген сұраныстың өсуін қанағаттандыру үшін жыл сайын үлкен қуаты бар мұнайды алғашқы айдау қондырғыларын жаңадан іскеқосу керек болады.\r\n\r\nМұнайды алғашқы айдау қондырғылары мұнай өңдеу зауыттарында үлкен роль атқарады. Газды бөлу, каткренинг, кокстеу, тазарту және басқа да процестердің тиімділігі осы қондырғының жұмыс көрсеткіштеріне байланысты. Сондықтан мұнай өңдеу өндірісінің жұмысшылары, ғылыми зерттеу және жобалау — конструкциялық ұйымдардың қызметкерлері қондырғылардың технологиясын оның өнімділігін ұлғайтуға және алынған өнімдердің сапасын жоғарлатуға ұмтылуы керек. Еңбек өнімдігін жоғарылату, тауардың өзіндік құнын кеміту энергия шығындарын қысқарту, металл шығындарын және басқа шығындарды қысқарту а/ы ісіне асатын қондырғының (көрсеткіштерінің) технико – экономикалық көрсеткіштерін жақсартудың үлкен мәні бар.\r\n\r\n1950 жылға дейін мұнайды алғашты айдаудың инновациялық әлеуметі қалыптасады. Осыған байланысты адамның біәлім – білік капиталына қатысты экономиканы өрістеу мәселесі туындайды. Бұл орайда инновациялық экономика білім — өндіріс саласын басымдығы ретінде айқындай түсті. Бүгінгі өркениет білім программасын өзгертуді талап етуі. Әрқашан қолдау мен көмекті қажет ететін білімнің орнына ауқымды да инновациялық білім келуі тиіс. Бір ескерер жайт етіп, ғылыми білім қоғам мүшелері қызметінің әлеуметтік жағдайына қарай қарастырылады. Мұны халқымыз «Еңбегіне қарай — өнбегі деген нақылға сыйдырған. Сонда инновациялық білімнің мақсаты болашақ жасампас қызметін болмыс – бітімін қалыптастыру болып шығады. Қазақстанның бәсекеге қабіліеттігін қамтамасыз ететін білім реформасы да елбасы пайымына сай келді.\r\n\r\nӘлбетте, білім мен ғылым – бірін – бірі толықтыратын, бірін – бірі өрістете беретін салалар. Бұл ретте жолдаудағы ең жоғарғы халықаралық стандарттарға сай келетін академиялық орталықтар мен оқу орындарын құру» деген Президенттің тапсымасы елдік дамуымыздың дәл осы кезеңінде аса көкейкесті деп білеміз.\r\n\r\nҚазір жахандық тоқыралардың нышаны байқалып отырған уақытта адамның жаңа дүние танымдық бағдарын іздеу зәрулігі күн тәртібіне шығып отыр. Осыған байланысты ғылымның мән мағынасы да, оның қоғам өміріндегі орны туралы түсінік те қайта байпталып жатыр. Ендігі жерде құндылықтар жүйесіндегі ғылымның қадір қасиеті оның технологиялық қарқынымен өлшенетін айқын. Осы орайда Президентіміз «Қазақстанда халықаралық ұйымдардың қатысуымен осы замагнғы ғылыми орталықтар мен технологиялық парктер құру мен дамыту, технологиялардың игеру үрдісіне қолдау көрсету мен кадырлардың білігіне бағдарлаудың икемді жүйесін қалыптастыруымыз керек – дейді. Бұл да -тың ой — әрі тың бастама. Ғылымды жан – жақты дамытуға бағыттау — уақыт талабы Қазақстан ғылымнан керіде дей алмаймыз. Елімізде 10 мыңға жуық ғылыми қызметкер мен ғылыми мамандар жұмыс істейді.\r\n\r\nҚазақстан Республикасының Конституциясымен жер қойнауы тек мемлекеттің меншігінде болатыны белгіленген. Конституцияның осы нормасын ескеріп және Қазақстан Республикасы Президентінің «Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы» 1996 жылғы 26 қаңтардағы №2828 Жарлығының 10-бабына сәйкес Қазақстан Республикасында уақытша және төлемді жер қойнауын пайдалану көзделген.\r\n\r\n \r\n\r\n \r\n\r\n \r\n\r\nI Қазақстан Республикасының табиғи ресурстарын өндіруге және экспорттауға салынатын салықтардың экономикалық мәні\r\n\r\n1.1 Қазақстан Республикасының табиғи ресурстарын өндіруге және экспорттауға салынатын салықтардың экономикалық мәні\r\n\r\n \r\n\r\nҚазақстан Республикасының Конституциясымен жер қойнауы тек мемлекеттің меншігінде болатыны белгіленген. Конституцияның осы нормасын ескеріп және Қазақстан Республикасы Президентінің «Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы» 1996 жылғы 26 қаңтардағы №2828 Жарлығының 10-бабына сәйкес Қазақстан Республикасында уақытша және төлемді жер қойнауын пайдалану көзделген.\r\n\r\nЖер қойнауын пайдалану құқығы мынадай операцияларды жүргізу үшін беріледі:\r\n
- \r\n
- жер қойнауын мемлекеттік геологиялық зерттеу;
- барлау;
- өндіру;
- барлаумен және (немесе) өндірумен байланысты емес жер асты ғимараттарының құрылыстары және пайдалану.
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\nЖер қойнауын пайдалану құқығы тұрақты немесе уақытша, шеттетілетін не шеттетілмейтін, өтемді немесе өтеусіз болуы мүмкін.\r\n\r\nТұрақты және өтемсіз жер қойнауын пайдалану құқығында жеке меншік немесе тұрақты жер пайдалану құқығындағы жер қойнауын пайдаланушыға тиісті жер учаскелерінде өз мұқтаждары үшін жалпы таралған пайдалы қазбаларды өндіру жүзеге асырылады.\r\n\r\nЖер қойнауын пайдалану құқығының субъектілері қазақстандық және шетелдік жеке және де заңды тұлғалар болуы мүмкін.\r\n\r\nТұрақты жер қойнауын пайдаланушылар- жер қойнауын пайдалану құқығы мерзімсіз сипаттағы тұлғалар.\r\n\r\nУақытша жер қойнауын пайдаланушылар- жер қойнауын пайдалану құқығы белгілі мерзіммен шектелген тұлғалар.\r\n\r\nЖер қойнауын пайдалану құқығы мынадай жолмен туындайды:\r\n
- \r\n
- жер қойнауын пайдалану құқығын ұсыну;
- жер қойнауын пайдалану құқығын беру;
- әмбебап құқық иелігі тәртібіндегі жер құқығын пайдалану құқығына көшу.
\r\n
\r\n
\r\n
\r\nЖер қойнауын пайдалану құқығын ұсыну мемлекеттің тікелей жер қойнауын пайдалану құқығын тұлғаға ұсынуын білдіреді.\r\n\r\nЖер қойнауын пайдалану құқығын беру басқа жер қойнауын пайдаланушының жер қойнауын пайдалану құқығын тұлғаға беруін білдіреді.\r\n\r\nӘмбебап құқық мирасқорлығы тәртібіндегі жер қойнауын пайдалануқұқығына көшу заңды тұлғаны қайта құру кезіңде құқық мирасқорлығында жер қойнауы құқығының туындауын білдіреді.\r\n\r\nБарлауға, өндіруге, бірлескен барлау мен өндіруге, сондай-ақ барлау мен (немесе) өндірумен байлданысты жер асты ғимараттарының құрылысы мен пайдалануға жер қойнауын пайдалану құқығын ұсыну келісім-шартты жасау жолымен жүргізіледі.\r\n\r\nКоммерциялық мақсаттағы жалпы таралған пайдалы қазбаларды өндіруге жер қойнауын пайдалану құқығын ұсыну облыстық атқарушы органмен келісім-шарт жасау негізінде жүргізіледі.\r\n\r\nПайдалы қазбалардың аздағвн қорлары мен кен орнына жер қойнауын пайдалану құқығын ұсыну тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайды.\r\n\r\nМемлекеттік сатып алулар туралы Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жер қойнауын пайдалану мен қорғау бойвнша мемлекеттік органның әкімшілік актісі негізінде жүргізіледі.\r\n\r\nӨз мұқтаждары үшін жалпы таралған пайдалы қазбаларды өндіру мен жер асты суларына жер қойнауын пайдалану құқығын ұсыну жалпы таралған пайдалы қазбалар мен жер асты сулары орналасқан жер учаскелерін бір уақытта жеке меншікке немесе келісім-шарт негізінде туындайтын міндеттемелер бойынша бірлескен ынтымақтастықта болады. Жер қойнауын пайдалану бойынша операцияларды өткізу үшін пайдалануға беру жүргізіледі. Уақытша жер пайдалануға жер учаскесін ұсыну кезінде өз мұқтаждары үшін жалпы таралған пайдалы қазбаларды және жер асты суларын пайдаланудың шарттары уақытша жер пайдалану туралы шартпен келісілуі тиіс.\r\n\r\nЖер пайдалану құқығы бірнеше жер қойнауын пайдаланушыға ұсынылуы мүмкін. Осындай ұсынылу жағдайында осы жер қойнауын пайдаланушылар жер қойнауын пайдалану құқығының бірлескен иегерлері болып табылады. Осындай жер қойнауын пайдаланушылардың өзара құқықтары мен міндеттері, сондай-ақ құзіретті органға қатысты құқықтары мен міндеттері келісім-шартта айқындалады. Жер пайдалану құқығының бірлескен иегерлері келісім-шарт негізінде туындайтын міндеттемелер бойынша бірлескен жауапкершілікте болады.\r\n\r\nЖер қойнауын мемлекеттік геологиялық зерттеуге жер қойнауы келісім-шарттың мынадай түрлері:\r\n
- \r\n
- барлау бойынша жұмыстарды өткізуге;
- бірлескен барлау мен өндірі бойынша жұмыстарды өткізуге;
- өндіру бойынша жұмыстарды өткізуге;
- барлаумен және (немесе) өндірумен байланысты емес жер асты ғимараттарының құрылысы мен (не) пайдалануға қолданылады.
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\nЖер қойнауын пайдалану мен басқа да жағдайлар бойынша нақты операциялардың қағидаларына қарамастан келісім- шарттардың құрамдастырылған және өзге де түрлеріне жол беріледі.\r\n\r\nКілісім-шарт жағдайы үлгілік келісім-шарттың ережелерін ескеріп тараптардың өзара келісімі бойынша айқындалады.\r\n\r\nКелісім-шарт жағдайы Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес келуі керек. Келісім-шарт жасау сәтіне қолданылатын заңнамаға қайшы келетін келісім-шартт жағдайы оны жасау сәтінен бастап жарамсыө деп саналады.\r\n\r\nЖұмыс бағдарламасын қоса бірлескен барлау мен өндіруге келісім-шарт бойынша өндіруді өткізуге жағдай мен тәртібі келісім-шартта айқындалатын тәртіпте жасалған келісім-шартқа қосымша ретінде қосымша рәсімдеуге жатады.\r\n\r\nЖер қойнауын пайдаланушылардың үстеме пайдаға және арнайы төлемдерге салық төлеушілері техногендік миниралдық құрылымдардан пайдалы қазбаларды алуды қоса Қазақстан Республикасындағы жер қойнауын пайдалану бойынша операцияларды жүзеге асыратын заңды және жеке тұлғалар болып табылады.\r\n\r\nЖер пайдалануға келісім-шарт екі тараптын коммерциялық шарты болып табылады, яғни Құзіретті орган тұлғасындағы Қазақстан Республикасының Үкіметі және жер қойнауын пайдаланушы, оның ішінде жер қойнауын пайдаланушы және халықаралық шарт болып табылмайды.\r\n\r\nЯғни, жер қойнауын пайдалану үшін белгіленетін салық режимі келісім-шартты жасау күніне қолданылатын заңды және жеке тұлғалардың салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді төлеуді реттейтін салық заңнамасының ережелеріне сәйкес келуі керек. Осындай жолмен, келісім-шарттың салық режиміне оған қол қою күніне қолданылатын Қазақстан Республикасының салық заңнамасына қайшы келмейтін ережелер енгізіледі.\r\n\r\nКелісім-шартқа қол қою күніне дейін салық сараптамасын өткізу күнінен бастап салық заңнамасының өзгеруі жағдайында салық режимі қайтадан салық сараптамасын өткізумен осы өзгерістерге сәйкес келтірілуі керек.\r\n\r\nЕгер бір келісім-шарт бойынша жер қойнауын пайдалану келісім-шартта белгіленген салық режимі бірнеше салық төлеушілер жүзеге асырса олар үшін бірыңғай болып табылады. Бұл ретте :\r\n
- \r\n
- салық салу мақсатында салық төлеушінің осы келісім-шарт шегінде жүзеге асырылатын қызметі бойынша бірыңғай тұтастандырылған есеп және келісім-шартта белгіленген барлық салықтар мен төлемдерді төлеуге міндетті;
- келісім-шартпен белгіленген салықтарға қосымша бір келісім-шарт бойынша қызметін жүзеге асыратын резидент емес жер қойнауын пайдаланушылар Кодекстің «Халықаралық салық салуы» бөліміне сәйкес салық салуға жатады.
\r\n
\r\n
\r\nКелісім-шартпен көзделген салық режиміне сәйкес салықтарды төлеу осы келісім-шарттың шегінен шықпайтын қызмет бойынша салық міндеттемелерін төлеуден жер қойнауын төлеушілерді босатпайды.\r\n\r\nОсы ереже жалпы таралған пайдалы қазбалар мен (немесе) жер асты суларын өндіру бойынша келісім-шарттарға таралмайды.\r\n\r\nКелісім-шартта көрсетілмеген қосымша пайдалы қазбалардың коммерциялық мақсатта әзірлеу жағдайында жер қойнауын пайдаланушы Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген кесімді ставкалар бойынша олармен төлемдер жүргізеді.\r\n\r\nКелісім-шарттың негізгі түрлерін ескеріп жер қойнауын пайдаланушыларға салық салу екі үлгіге бөлінеді.\r\n\r\nСалық режимінің бірінші үлгісі Кодекспен белгіленген салықтар мен басқа да міндетті төлемдердің барлық түрлерін жер қойнауын пайдаланушылар төлеуді көздейді және олар үшін салық режимінің екінші үлгісі белгіленетін өнімді бөлу туралы келісім-шарттарда (келісімдерден) басқа барлық келісім-шарттарда белгіленеді.\r\n\r\nМіндетті салық сараптамасынан өткен жер қойнауын пайдалануға келісім-шартпен белгіленген салық режимі келісім-шарт бойынша жер қойнауын пайдаланушының және Қазақстан Республикасының алғашқы экономикалық мүдделерінің қатынасы ретінде өзгерістерге алып келмейтін және келісім-шарт тараптарының келісімі бойынша салық режиміне өзгерістер енгізілген жағдайлардан басқа осы келісім-шарттың мерзімі аяқталғанға дейін өзгеріссіз қызмет етеді.\r\n\r\nКелісім-шартпен көзделген салықтар және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің жекелеген түрлерін жою жағдайында жер қойнауын пайдаланушы белгіленген тәртіпте келісім-шартқа тиісті өзгерістерді енгізуге дейін келісім-шартпен белгіленген тәртіпте және мөлшерде оларды бюджетке төлеуді жалғастырады.\r\n\r\nОларға қол қоюға дейін жер қойнауын пайдалануға келісім-шарттррдың барлығы Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын тәртіпте және мерзімде міндетті салық сараптамасынан өтуі тиіс.\r\n\r\nСалық сараптамасы- салық режимін айқындау, оның ішінде Қазақстан Республикасының қолданылып жүрген заңнамасына сәйкес жер қойнауын пайдаланушылардың арнайы төлемдері мен салықтарын белгілеу мақсатында өткізілетін оған толықтырулар мен өзгерістер, келісім-шарт жобасын талдау мен бағалауды енгізетін міндетті сараптама.\r\n\r\nКелісім-шарттардың салық сараптамасының мынадай уәкілетті органдар:\r\n
- \r\n
- жалпы таралған пайдалы қазбалар мен жер асты суларынан басқа пайдалы қазбалардың барлық түрлері бойынша келісім-шарттарды Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Қазыналық саясат пен болжамдар департаменті;
- жалпы таралған пайдалы қазбалар мен жер асты сулары бойынша келісім-шарттарды- кен орнының орналасқан жері бойынша Қазақстан Республикасы Мемлекеттік кіріс министрлігінің облыста, Астана мен Алматы қалалары бойынша салық қызметі органдары өткізеді.
\r\n
\r\n
\r\nСалық сараптамасын сәйкес келтіру мақсатында уәкілетті органдардың өкілдері олармен келісім-шарт жасау үшін жер қойнауын пайдаланушыларды айқындау кезінде тендерлік комиссияның жұмысына да, келісім-шарттарды дайындау кезінде де қатысады.\r\n\r\nОсы ереже бұрын жасалған келісім-шартарға енгізілетін өзгерістер мен толықтыруларға таралады.\r\n\r\nСалық сараптамасының барысында уәкілетті органдар мынадай мәселелерді қарайды:\r\n
- \r\n
- жер қойнауын пайдалануғакелісім-шарттарда салықтар және бюджетке төленетіе басқа да міндетті төлемдерді төлеу бойынша міндеттемелерді белгілеу, оның ішінде:
\r\n
\r\nҚазақстан Республикасының заңнамасымен белгіленген салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді келісім-шартта көрсетудің толықтығы, оларды есептеу мен төлеудің тәртібі, оның ішінде «Өнімді бөлу туралы» келісім-шарт түрлерәнің салық режимі мен жер қойнауын пайдаланушылардың арнайы төлемдер мен салықтарды есептеу мен төлеу тәртібін белгілеу;\r\n\r\nзаттай нысанда жер қойнауын пайдаланушы төлеуге жататын роялти сомасын бюджетке төлеу мен аударудың тәртібін Қазақстан Республикасының Уәкілетті органдарымен бірге белгілеу;\r\n\r\nкен орнын барлаудың салдарын жою қорын қалыптастыру мөлшері мен тәртібінде Қазақстан Республикасының Табиғат ресурстар мен қоршаған ортаны қорғау министрлігімен бірге уәкілетті мемлекеттік органдармен бірлескен айқындайға қатысуы;\r\n
- \r\n
- Қазақстан Республикасының заңнамасына, салықтар және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді есептеудің тікелей және жанамалай қатысты келісім-шарт жобаларының ережелеріне сәйкестігі.
\r\n
\r\nЖер қойнауын пайдаланушылармен келісілген салық сараптамасының нәтижелері салық сараптамасынан өту туралы уәкілетті органдардың қорытындысына енгізіледі және келісім-шарттардың түпкілікті мәтіндеріне міндетті түрде енуге жатады.\r\n\r\nПайдалы қазбаларды өндіруді жүзеге асыратын жер қойнауын пайдаланушылар тиісті келісім-шарттар жасағанға дейін Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілейтін мөлшерде роялти түрінде республикалық бюджет кірісіне жер қойнауын пайдаланғаны үшін аударымдарды жүргізеді.\r\n\r\nБұл ретте осы аударымдарды төлеу мерзщімі мен салық салу объектілерін айқындау роялтиді төлеу үшін белгіленген тіртіпте жүргізіледі.\r\n\r\nКелісім-шарттарда келісілген жағдайлардан басқа қызметті жүзеге асыру кезінде жер қойнауын пайдаланушылар Салық кодексімен белгіленген салықтар мен бюджетке төлемдердің барлық түрлерін төлейді. Бұл ретте, салықтар мен төлемднрді есептеу мен төлеу тәртібі Салық кодексінің тиісті бөлімімен айқындалған. Жер қойнауын пайдаланушыларға оның ішінді Салық кодексімен белгіленген әкімшілік ережелерінің барлығы қолданылады. Салық заңнамасын бұзғаны үшін айыппұл санкциялары тиісті бұзушылықтарды белгілеу сәтіне қолданылады.\r\n\r\n \r\n\r\n1.2 Жер қойнауын пайдаланушыларға салық салу ерекшеліктері\r\n\r\nСалық кодексінде геологиялық барлау және геологиялық- іздестіру жұмыстарын ҚҚС- пен салық салу тәртібі сақталған. Мәселен, геологиялық барлау және геологиялық- іздестіру жұмыстары бойынша айналымдар ҚҚС-тан босатылады. Бұл жағдайда геологиялық барлау және геологиялық- іздестіру жұмыстары деп әзірлеуге көмірсутегі мен минеральдық шикізат кен орындарын (шоғыр) іздестіруді, барлауды, бағалау мен дайындауды қамтамасыз ететінбелгілі жұмыста қолданылатын өзара байланысты жиынтық түсініледі. Геологиялық барлау және геологиялық- іздестіру жұмыстарына мынадай жұмыстар жатады:\r\n
- \r\n
- жер қойнауының жағдайына мониторинг жүргізу, сейсмоболжау;
- геологиялық, геофизиялық, гидрогеологиялық, инженерлік-геологиялық, геоэкологиялық суретке түсірулер;
- пайдалы қазбаларға болашақты айқындаумен тұтастай алғанда республика аумағының геологиялық құрылымын зерттеу;
- теңіз геологиялық-геофизикалық, ғылыми және тақырыптық зерттеулер;
- ғылыми- геологиялық зерттеулер;
- жер қойнауын пайдаланудың ақпараттық негізі болып табылатын мемлекеттік геологиялық карталарды құру;
- пайдалы қазбалардың кен орындарын іздестіру мен барлау және оларды бағалау;
- геологиялық барлау мен геологиялық іздестіру жұмыстарын өткізу кезінде тікелей пайдаланылатын мүлікті тасымалдау;
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\nәзірлеуге көмір сутегі мен минералдық шикізат кен орындарын (шоғырларын) іздестіру, барлау, бағалау мен дайындауды қамтамасыз ететін лаборраторлық, топографо-геодезиялық, карта жасау, бұрғылау, кен үргілеу және басқа да жұмыстар.\r\n\r\n Арнайы, қосарлама жұмыстарды қоса геологиялық барлау және геологиялық іздестіру жұмыстарының нақты түрлерінің тізбесі, олардың көлемі мен құны жер қойнауы мен қоршаған ортаны қорғау талаптарына, геологиялық жұмыстар өндірісіне геологиялық- әдістемелік талаптар, ғылыми- техникалық мүмкіндіктер, геологиялық объектінің ерекшеліктері мен зерттеу мақсатын ескере отырып әрбір геологиялық барлау және геологиялық- іздестіру (ғылыми- геологиялық) объекті бойынша жер қойнауын пайдаланушыда жобалық- сметалық құжаттамасымен (жұмыс бағдарламасымен) айқындалады.\r\n\r\n Арнайы жұмыстардың кейбір түрлері (сызба- ресімдеу, сараптама және т.б) басқа мамандандырылған ұйымдардың күштерімен орындалуы мүмкін және геологиялық барлау мен геологиялық барлау және геологиялық- іздестіру жұмыстарының құрамдас бөлігі болып табылады. Осы жұмыстарды орындау қажеттілігі геологиялық объектінің жобалық- сметалық құжаттамасында (жұмыс бағдарламасында) негізделеді және көрсетіледі. Бұл ретте, жеңілдік жер қойнауын пайдаланылушымен осы жұмыстарды орындауға шартты тікелей жасаған ұйымдарға ғана қолданылады.\r\n\r\nОрнату мен бағалау кезеңінде пайдалы қазбаларды өндіруге геологиялық зерттеу, барлау және дайындық жұмыстарына жер қойнауын пайдаланушы жүргізген шығыстар, төленген жазылмалы бонус сомасы мен коммерциялық табылу бонусы жеке топ құрайды және жер қойнауын пайдаланушының қарауы бойынша айқындалатын нормалар, бірақ 25 пайыз мөлшерінде амортизацияның шекті нормасын жоғары пайдалы қазбаларды өндіруді бастау сәтінен амортизациялық аударымдар түріндегі жылдық жиынтық кірістен шегеріледі.\r\n\r\nОсы шығыстар мыналардан басқа табиғи ресурстарды өндіруге геологиялық зерттеу мен дайындық жұмыстарын өткізу кезеңінде жасалған келісім-шарт жүзеге асырылатын қызмет бойынша жер қойнауын пайдаланушы алған кірістер сомасына оларды кеміту жолымен түзетуге жатады:\r\n
- \r\n
- пайдалы қазбаларды сату кезінде алынған кірістер;
- Кодекс ережелеріне сәйкес жылдық жиынтық кірістен алып тастауға жататын кірістер.
- Арнайы салықтар мен жер қойнауын пайдаланушылардың төлемдері
\r\n
\r\n
\r\n
\r\nАрнайы салықтар мен жер қойнауын пайдаланушылардың төлемдеріне мыналар жатады:\r\n\r\n— үстем пайдаға салық;\r\n\r\n— бонустар(жазылмалы,коммерциялық табу);\r\n\r\n— роялти;\r\n\r\n— өнімді бөлу бойынша Қазақстан Республикасының үлесі.\r\n\r\nБонустар жер қойнауын пайдаланушылардың кесімді төлемдері болып табылады және жер қойнауын пайдалануға келісім-шарттабелгіленген мөлшер мен тәртіпте ақшалай нысанда төленеді:\r\n
- \r\n
- жазылмалы бонус;
- коммерциялық табу бонусы.
\r\n
\r\n
\r\nЖасалынатын келісім-шарттың техникалық-экономикалық есептеріне сәйкес жасалынатың келісім-шарт бонустардың бір немесе екі түрі қолданылады.\r\n\r\nЖазылмалы бонус келісім-шарт аумағында жер қойнауын пайдалану бойынша қызметті жүзеге асыру құқығы үшін жер қойнауын пайдаланушының бір жолғы кесімді төлемі болып табылады.\r\n\r\nБұл ретте, жазылмалы бонустардың бастапқы мөлшерін Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайды, ал соңғы мөлшері кен орнын (аумақтардан) жер қойнауын пайдаланушы үшін берілетін экономикалық құндылықтарды ескеріп, келісім-шартта, бірақ бастапқы мөлшерлерден кем еместе белгіленеді.\r\n\r\nЖазылмалы бонус келісім-шартпен белгіленген мерзімде, бірақ оның күшіне ену сәтінен бастап отыз күнтізбелік күннен кешіктірмей бюджетке төлеуге жатады, ал декларация төлем мерзімі басталған айдан кейінгі айдың он бесі күнінен кешіктірмей тіркеу орны бойынша аумақтық салық органына жер қойнауын пайдаланушы береді.\r\n\r\nКоммерциялық табылу бонусы келісім-шарт аумағында әрбір коммерциялық табылу үшін, оның ішінде, алғашқы белгіленген алынатын қорларды ұлғайтуға алып келетін кен орнын қосымша барлау барысында пайдалы қазбаларды табу үшін белгіленеді.\r\n\r\nОларды одан кейін өндіруді көздемейтін пайдалы қазбалардың кен орнын барлау өткізуге келісім-шарттар бойынша коммерциялық табылу бонусы белгіленбейді.\r\n\r\nКоммерциялық табылу бонусының мөлшерін есептеу үшін:\r\n
- \r\n
- салық салу объектісі кен орнына пайдалы қазбалардың алынатын қоларын мемлекеттік органның осы мақсаты үшін уәкілетті бекіткен көлемі болып табылады;
- база пайдалы қазбалардың алынатын қорларын бекіткен көлемінің құны болып табылады, ол төлемді жүзеге асыру күнінен осы пайдалы қазбаның биржа бағасын ескеріп айқындалады;
- ставка әрбір келісім-шартта жер қойнауын пайдалануды жүзеге асырудың жеке жағдайларын ескеріп, бірақ 0,1 пайыздан кем емес тиісті коммерциялық табылу бойынша алынатын қорлардан бекітілген құнға пайыздарда белгіленеді.
\r\n
\r\n
\r\n
\r\nКоммерциялық табылу бонусының мерзімі келісім-шартпен белгіленеді, ал салық декларациясы төлем мерзімі басталған айдан кейінгі айдың он бесі күнінен кешіктірмей тіркеу орны бойынша аумақтық салық органына жер қойнауын пайдаланушы береді.\r\n\r\n Роялти төлеушілер есепті кезеңде оларды сату орны болды ма, болмады ма, оған қарамастан мемлекеттік меншіктегі технологендік минералдық құрылымдарды алу мен пайдалы қазбаларды өндіруді жүзеге асыратын жер қойнауын пайдаланушылар болып табылады.\r\n\r\nРоялти өз мұқтаждарына пайдаланылды ма немесе сатып алушыға сатылды ма, оған қарамастан өндірілетін пайдалы қазбалардың әрбір түрі бойынша жеке төленеді.\r\n\r\n Үстеме пайдаға салық төлеушілер пайдалы қазбалардың басқа түрлерін өндіруді көздемейтін осы келісім-шарттар жағдайында жалпы таралған пайдалы қазбалар мен жер асты суларын өндіруге келісім-шарттар мен өнімді бөлу туралы келісім-шарт бойынша қызметін жүзеге асыратындардан басқа жер қойнауын пайдаланушылар болып табылады.\r\n\r\nӨнімді бөлу туралы келісім-шарт\r\n\r\n Өнімді бөлу туралы келісім-шарт өнімді бөлу бойынша Қазақстан Республикасының үлесін жер қойнауын пайдаланушы төлеуді (беруді), сондай-ақ мыналардан басқа Кодекспен көзделген салық және басқа да міндетті төлемдердің барлық түрлерін төлеуді көздейді:\r\n\r\n— шикі мұнайға және басқа да пайдалы қазбаларға акциз;\r\n\r\n— үстеме пайдаға салық;\r\n\r\n— жер салығы;\r\n\r\n— мүлік салығы.\r\n\r\n Алайда, бұл жер қойнауын пайдаланушылар осы төлемдерді төлеуден босатылмайтынын білдірмейді. Аталған төлемдер өнімді бөлу туралы келісім-шарттарда Республика үлесінде ескеріледі, ол республикалық және жергілікті бюджеттердің көзі болып табылады.\r\n\r\n Өнімді бөлу туралы келісім-шарт шарт болып табылады, оған сәйкес Қазақстан Республикасы оның шотынан осы жұмастармен байланысты жүргізу мен келісім-шарт аумағына пайдалы қазбаларды өндіруге құқықтың төлемді негізінде жер қойнауын пайдаланушыға беріледі және мынадай шарттары болуы тиіс:\r\n
- \r\n
- бөлуге жататын өнімнің жалпы көлемі;
- Қазақстан Республикасының үлесін және жер қойнауын пайдаланушының пайдасын айқындау;
- пайдалы өнімді (өтемақылық өнімнің шегерімінен кейін бөлуге жататын өнім) бөлу (заттай, ақшалай) нысаны;
- өндірілген өнім бөлімін айқындау, келісім-шарт бойынша (өтемақылық өнім) жұмыстарды орындауға шығыстарды өтеу үшін жер қойнауын пайдаланушыға меншікке беріледі;
- бағаны белгілеу және ақшалай теңгерімде өнімді бөлу кезінде өнімнің құнын айқындау.
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n Өтелетін шығыстар деп жұмыстардың бағдарламасын орындау кезінде нақты шегілген жер қойнауын пайдаланушының негізделген шығыстары түсініледі. Өтелетін шығыстарды өтеуге жіберілетін өнімді шекті бөлу барланатын кен орнының экономикалық құндылығын ескеріп, әрбір келісім-шарт бойынша жеке белгіленеді, бірақ есепті салық кезеңінде жер қойнауын пайдаланушының өндірілген пайдалы қазбалардың жалпы көлемінен 80 пайыздан аспауы тиіс.Өтелетін шығыстар келісім-шартпен көзделген тәртіпте бекітіледі.\r\n\r\n Өтелетін шығыстардың құрамына мыналар енгізіледі:\r\n
- \r\n
- келісім-шарттың күшіне ену сәтіне дейін жер қойнауын пайдаланушы нақты шеккен шығыстар:
\r\n
\r\nкелісім-шарттың қорытындысына тиесілі сатыдағы жобаның техникалық-экономикалық негіздемесін дайындауға және әзірлеуге шығыстар;\r\n\r\nкелісім-шарттың күшіне енуне дейін жүзеге асырылған және осы жобамен байланысты іздестіру, бағалау және барлау жұмыстарына шығыстар;\r\n
- \r\n
- Кодекспен белгіленген шығыстардан басқа оның барлық қызмет кезеңі ішіндегі және келісім-шарттың күшіне ену күнінен бастап жер қойнауын пайдаланушы шеккен шығыстар.
\r\n
\r\n Өтемақылық өнім есебінен өтелетін шығыстар.\r\n\r\n Жер қойнауын пайдалану құқығына конкурсқа қатысу үшін жарна төлеу бойынша шығыстар;\r\n\r\n Геологиялық ақпаратты сатып алу бойынша шығыстар;\r\n\r\n Олар бойынша келісім-шартпен шектеу белгіленген олардың асу бөлігіндегі баптар негізіндегі шығыстар, оның ішінде әкімшілік шығындары;\r\n\r\n Жеткізу (бөлу) пунктінен сату пунктіне дейін осы өнімді жеткізуге шығыстарды қоса пайдалы өнімнің үлесі мен өтемақылық өнімді жер қойнаын пайдаланушыға тиісті сатумен байланысты шығыстар, тасымалдау кезіндегі шығыстар, нысаналы пунктке өнімді тасымалдау кезінденгі сақтандыруға шығыстар, комиссиялық және өзге де шығыстар;\r\n\r\n Акционерлердің (құрылтайшылардың) талаптары бойынша жүзеге асырылатын қаржы-шаруашылық қызметін ревизиялаумен (аудитпен) байланысты шығыстар;\r\n\r\n Келісім-шартпен белгіленген өз міндеттемелерін салық төлеушілердің орындамауы немесе дұрыс орындамауымен байланысты туындайтын шығыстар;\r\n\r\n Экскурсияларға және саяхаттарға жолдамалардың құнын төлеумен байланысты шығыстар;\r\n\r\n Сот талқылауларамен байланысты шеккен шығыстар;\r\n\r\n Жер қойнауын пайдаланушылардан мемлекеттік органдар өндіріп алатын айыппұлдар мен өсімдер;\r\n\r\n Келісім-шарт бойынша қызметке жатпайтын басқа да шығыстар.\r\n\r\n Жер қойнауын пайдаланушының шығыстары мыналарға азайтылады:\r\n\r\n оларды алумен байланысты шығыстардың шегерімімен келісім-шарт бойынша алынған немесе құрылған мүлікті жалға тапсыру үшін жалға алу төлемін алумен байланысты операциондық кірістердің сомасы;\r\n\r\n келісім-шарт шегіндегі қызметтен алынған өзге де кірістердің (айыппұлдардың, өсімдердің, тұрақсыздық айыптарының және т.б) сомасы.\r\n\r\n Заттай нысанда өнімді бөлу бойынша Қазақстан Республикасының роялти мен үлесін белгілеү мен төлеу тәртібі.\r\n\r\n Оған қол қою сәтіне дейін заттай нысанда роялти төлеуге келісім-шартқа қосымша келісім-шартты жасау жағдайында міндетті түрде оның салықтық сараптамасы жасалады.\r\n\r\n Бұл ретте, өнімді бөлу бойынша Қазақстан Республикасының роялти мен үлесін төлеудің заттай нысаны төлемнің ақшалай нысандағы осы төлемдері үшін келісім-шартта белгіленгенге тең болуы керек.\r\n\r\n Келісімде өнімді бөлу бойынша Қазақстан Республикасының роялти мен үлесін төлеудің заттай нысанды белгілеу кезінде міндетті түрде мыналар көрсетіледі:\r\n
- \r\n
- республиканың роялти және үлесіне келетін өнімнің бөлігіне мемлекет атынан алушы (бұдан әрі – алушы);
- жеткізудің пункті мен шарты.
\r\n
\r\n
\r\n Республиканың роялти және үлесін төлеу есебіне берілетін өнімді жер қойнауын пайдаланушының беру мерзімі келісімде ақшалай нысанда төлем үшін жер қойнауын пайдалануға келісім-шартта белгіленген осы төлемдерді төлеу мерзімінің мерзіміне сәйкес келуі керек.\r\n\r\nБұл ретте, жер қойнауын пайдаланушы жер қойнауын пайдалануға келісім-шартпен белгіленген төлемдерді төлеу мерзімдерінен кешіктермейтін мерзімде алушыға өнімді береді.\r\n\r\nАқшалай нысанда төлеу үшін жер қойнауын пайдалануға келісім-шартпен белгіленген төлемдерді төлеу мерзімінде алушы келісім-шарт жағдайына сәйкес жер қойнауын пайдаланушы есептеген ақшалай нысанда Қазақстан Республикасының роялти мен үлесін мемлекеттік бюджетке аударады, сондай-ақ өз бетімен өнімнің тиісті көлемін оған жер қойнауын пайдаланушы толық және уақтылды беруге бақылауды жүзеге асырады.\r\n\r\nЖер қойнауын пайдаланушы мен алушы салық органына мемлекеттік уәкілетті орган айқындайтын нысан бойынша келісім-шартпен белгіленген мерзімдегі заттай нысанда өнімді бөлу туралы келісім-шарттарда Қазақстан Республикасының роялти мен үлесін төлеу (беру) мөлшері мен мерзімі туралы есеп беруді ұсынады.\r\n\r\n Алушы алынған өнім үшін қаражатты бюджетке аударудың толықтығы мен мерзімдерін бұзғаны үшін Қазақстан Республикасының заңнама актілеріне сәйкес жауапкершілікте болады. \r\n\r\n \r\n\r\n \r\n\r\n II Экспортталатын шикi мұнайға, газ конденсатына\r\nсалынатын рента салығын есептеу және төлеу тәртібі \r\n\r\n2.1 Экспортталатын шикi мұнайға, газ конденсатына\r\nсалынатын рента салығының субъектілері мен объектілері\r\n\r\n \r\n\r\n Өнiмдi бөлу туралы келiсiм-шарттар жасасқан жер қойнауын пайдаланушыларды қоспағанда, шикi мұнайды, газ конденсатын экспортқа өткiзетiн жеке және заңды тұлғалар экспортталатын шикi мұнайға, газ конденсатына салынатын рента салығын төлеушiлер болып табылады.\r\n\r\n Экспортқа өткiзiлетiн шикi мұнайдың, газ конденсатының көлемi экспортталатын шикi мұнайға, газ конденсатына рента салығын салу объектiсi болып табылады.\r\n\r\n Экспортқа нақты өткiзiлетiн шикi мұнайдың, газ конденсатының көлемi салық төлеушiнiң оларды тасымалдауға жұмсаған шығыстарын шегере отырып шикi мұнайдың, газ конденсатының сапасына төмендетiлген баға (үстеме баға) ескерiлген нарықтық бағасын негiзге алып есептелген экспортталатын шикi мұнайдың, газ конденсатының құны экспортталатын шикi мұнайға, газ конденсатына рента салығын есептеу базасы болып табылады.\r\n\r\n Шикi мұнайды, газ конденсатын тасымалдауға арналған шығыстар деп осы баптың мақсаттары үшiн мыналар түсiнiледi:\r\n\r\n а) шикi мұнайды, газ конденсатын темiр жол, магистральдық құбыр жолы және (немесе) теңiз жолдары арқылы тасымалдау кезiнде көлiк тарифiне ақы төлеу;\r\n\r\n б) шикi мұнайды, газ конденсатын ағызу және құю жөнiндегi шығыстар;\r\n\r\n в) шикi мұнайды, газ конденсатын жолда сақтандыру жөнiндегi шығыстар.\r\n\r\nӨткiзiлетiн шикi мұнайдың, газ конденсатының нарықтық бағасын айқындау тәртiбiн Қазақстан Республикасының Үкiметi бекiтедi. Егер салық төлеушiнiң шикi мұнайының, газ конденсатының сапа көрсеткiштерi магистральдық құбыр жолы арқылы тасымалданатын шикi мұнай, газ конденсаты қоспалары көрсеткiштерiнен төмен болса, шикi мұнай, газ конденсаты сапасына төмендетiлген баға ұсынылады. Егер салық төлеушiнiң шикi мұнайының, газ конденсатының сапа көрсеткiштерi магистральдық құбыр жолы арқылы тасымалданатын шикi мұнай, газ конденсаты қоспалары көрсеткiштерiнен жоғары болса, шикi мұнай сапасына үстеме баға ұсынылады.\r\n \r\n\r\n2.2 Экспортталатын шикi мұнайға, газ конденсатына\r\nсалынатын рента салығының ставкалары мен төлеу тәртібі \r\n\r\n \r\n\r\n Экспортталатын шикi мұнайға, газ конденсатына рента салығын төлеу бойынша салық кезеңi күнтiзбелiк ай болып табылады.\r\n\r\n Салық төлеушi бюджетке салықтың есептелген сомасын салық кезеңiнен кейiнгi айдың 20-сынан кешiктiрмей төлеуге мiндеттi.\r\n Экспортталатын шикi мұнайға, газ конденсатына рента салығы бойынша декларация тiркеу орны бойынша салық органына салық кезеңiнен кейiнгi айдың 20-сынан кешiктiрiлмей берiледі.\r\n\r\n Пайдалы қазбалар өндiрудi жер қойнауын пайдалануға келiсiм-шарт жасалғанға дейін жүзеге асыратын жер қойнауын пайдаланушылар жер қойнауын пайдаланғаны үшiн республикалық бюджеттің кiрiсiне Қазақстан Республикасының Yкiметi белгiлейтiн мөлшерде роялти түрiнде аударымдар жасайды.\r\n Бұл ретте салық салу объектiлерi мен осы аударымдарды төлеу мерзiмдерiн айқындау осы Кодексте роялти төлеу үшiн белгiленген тәртiппен жүргiзіледi.\r\n\r\nЭкспортталатын шикi мұнайға, газ конденсатына\r\n рента салығының ставкалары\r\n\r\n Экспортталатын шикi мұнайға, газ конденсатына рента салығының ставкалары мынадай мөлшерлерде белгiленедi:\r\n ____________________________________________________________________\r\n Нарықтық бағасы | Ставкасы\r\n __________________________________________________|_________________\r\n бiр баррель үшiн 19 АҚШ долларынан кем 0 процент\r\n бiр баррель үшiн 19-дан 20 АҚШ долларына дейiн 1 процент\r\n бiр баррель үшiн 20-дан 21 АҚШ долларына дейiн 4 процент\r\n бiр баррель үшiн 21-ден 22 АҚШ долларына дейiн 7 процент\r\n бiр баррель үшiн 22-ден 23 АҚШ долларына дейiн 10 процент\r\n бiр баррель үшiн 23-тен 24 АҚШ долларына дейiн 12 процент\r\n бiр баррель үшiн 24-тен 25 AҚШ долларына дейiн 14 процент\r\n бiр баррель үшiн 25-тен 26 АҚШ долларына дейiн 16 процент\r\n бiр баррель үшiн 26-дан 27 АҚШ долларына дейiн 17 процент\r\n бiр баррель үшiн 27-ден 28 АҚШ долларына дейiн 19 процент\r\n бiр баррель үшiн 28-ден 29 АҚШ долларына дейiн 21 процент\r\n бiр баррель үшiн 29-дан 30 АҚШ долларына дейiн 22 процент\r\n бiр баррель үшiн 30-дан 31 АҚШ долларына дейiн 23 процент\r\n бiр баррель үшiн 31-ден 32 АҚШ долларына дейiн 25 процент\r\n бiр баррель үшiн 32-ден 34 АҚШ долларына дейiн 26 процент\r\n бiр баррель үшiн 34-тен 36 АҚШ долларына дейiн 28 процент\r\n бiр баррель үшiн 36-дан 37 АҚШ долларына дейiн 29 процент\r\n бiр баррель үшiн 37-ден 38 АҚШ долларына дейiн 30 процент\r\n бiр баррель үшiн 38-ден 40 АҚШ долларына дейiн 31 процент\r\n бiр баррель үшiн 40 АҚШ долларынан астам 33 процент\r\n ____________________________________________________________________\r\n\r\n Салық режимiнiң бiрiншi үлгiсi бойынша салық және бюджетке төленетiн басқа да міндеттi төлемдер бойынша салық мiндеттемелерiн есептеу оларды төлеу жөнiндегi міндеттемелер пайда болған кезде қолданылып жүрген Қазақстан Республикасының салық заңдарына сәйкес жүргізіледi. \r\n\r\nПайдалы қазбалар өндiрудi жер қойнауын пайдалануға келiсiм-шарт жасалғанға дейін жүзеге асыратын жер қойнауын пайдаланушылар жер қойнауын пайдаланғаны үшiн республикалық бюджеттің кiрiсiне Қазақстан Республикасының Yкiметi белгiлейтiн мөлшерде роялти түрiнде аударымдар жасайды.\r\n Бұл ретте салық салу объектiлерi мен осы аударымдарды төлеу мерзiмдерiн айқындау осы Кодексте роялти төлеу үшiн белгiленген тәртiппен жүргiзіледi.\r\n\r\n Салық режимiнiң бiрiншi үлгiсi бойынша салық және бюджетке төленетiн басқа да міндеттi төлемдер бойынша салық мiндеттемелерiн есептеу оларды төлеу жөнiндегi міндеттемелер пайда болған кезде қолданылып жүрген Қазақстан Республикасының салық заңдарына сәйкес жүргізіледi. \r\n Мiндетті салық сараптамасынан өткен және 2004 жылғы 1 қаңтарға дейiн жасалған, Қазақстан Республикасының Үкiметi немесе құзыретті орган мен отандық немесе шетелдiк жер қойнауын пайдаланушылар арасындағы жер қойнауын пайдалануға арналған келiсiм-шарттарда айқындалған салық режимi олардың қолданылуының белгіленген бүкiл мерзiмi ішiнде сақталады және қолданылады әрі Қазақстан Республикасы салық заңдарының өзгеруіне байланысты тараптардың келісімі бойынша түзетiлуi мүмкiн. \r\n Салық режимi өнiмдi бөлу туралы Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен жасалған келісім-шартта ғана айқындалады.\r\n Өнiмдi бөлу туралы келiсім-шартта белгіленетiн салық режимi келісім-шартқа қол қойылған (жасалған) күні қолданылатын жеке және заңды тұлғалардың салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді төлеуiн реттейтiн Қазақстан Республикасының салық заңдарының ережелерiне сәйкес болуға тиіс.\r\n\r\n Салық сараптамасы жүргізілген күн мен өнімді бөлу туралы келісім-шартқа қол қойылған күн аралығындағы кезеңде Қазақстан Республикасының салық заңдары өзгерген жағдайда қайтадан сараптама жүргізіле отырып, салық режимi осы өзгерістерге сәйкес келтірілуге тиiс.\r\n Өнімді бөлу туралы бiр келiсiм-шарт бойынша жер қойнауын пайдалануды бiрнеше салық төлеушi жүзеге асыратын жағдайда келісім-шартта белгіленген салық режимi олардың барлығы үшін ортақ болып табылады. Бұл ретте:\r\n\r\n 1) осындай келiсім-шарт аясында жүзеге асырылатын қызмет бойынша салық төлеушiлер салық салу мақсатында бірыңғай шоғырландырылған есеп жүргізуге және келісім-шартта белгіленген барлық салық пен төлемдерді төлеуге міндетті;\r\n\r\n 2) бiр келісiм-шарт бойынша қызметті жүзеге асыратын резидент eмec жер қойнауын пайдаланушыларға келiсiм-шартта белгіленген салықтар бойынша осы Кодекстің 184-186-баптарына сәйкес салық салынуға тиіс.\r\n 5. Жер қойнауын пайдаланушы келісiм-шарт аясында жүзеге асырылатын қызмет бойынша салық міндеттемелерін eceптеу және осы келісiм-шарт аясынан тыс қызмет бойынша салық мiндеттемелерiн eceптeу үшін бөлек есеп жүргізуге міндетті.\r\n\r\n Жер қойнауын пайдаланушыларға салық салу келiсiм-шарттардың негiзгi түрлерiне қарай екi үлгiге бөлiнедi:\r\n\r\n 1) бiрiншi үлгi, өнімді бөлу бойынша Қазақстан Республикасының үлесін қоспағанда, жер қойнауын пайдаланушының басқа да мiндеттi төлемдердi төлеуiн көздейдi;\r\n\r\n 2) екiншi үлгі жер қойнауын пайдаланушының өнімді бөлу бойынша Қазақстан Республикасының үлесiн төлеуiн (беруiн) басқа да міндетті төлемдердің барлық түрлерінің төленуін көздейді, оларға:\r\n\r\n экспортталатын шикi мұнайға, газ конденсатына салынатын рента салығы; \r\n\r\n роялти; \r\n\r\n шикi мұнайға, газ конденсатына салынатын акциз; \r\n\r\n үстеме пайда салығы;\r\n\r\n жер салығы;\r\n\r\n мүлiк салығы қосылмайды. \r\n\r\nӨнiмдi бөлу туралы келiсiм-шарттарда белгiленген салық салу шарттары тараптардың келiсiмi бойынша салық заңдарының өзгеруiне байланысты түзетiлуi мүмкiн. \r\n\r\nСалық заңдарындағы өзгерiстер нәтижесiнде жер қойнауын пайдаланушыға салық салу шарттары жақсарған жағдайда, өнiмдi бөлу туралы келiсiм-шарттарда Қазақстан Республикасының экономикалық мүдделерiн қалпына келтiру мақсатында салық салу шарттарына түзету жасалады. \r\n Өнiмдi бөлу туралы келiсiм-шартта көзделген салық және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдердiң жекелеген түрлерiнiң күшi жойылған жағдайда, жер қойнауын пайдаланушы келiсiм-шартта белгiленген тәртiппен және мөлшерде оларды бюджетке төлеудi жалғастыра бередi. \r\n Салық сараптамасы — құзыреттi орган жасайтын жер қойнауын пайдалануға арналған келiсiм-шарт жобасына, оған толықтырулар мен өзгерiстерге талдау жасау мен баға берудi қамтитын, Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жер қойнауын пайдаланушылардың арнаулы төлемдерi мен салығын белгiлеудi қоса алғанда, салық режимiн бекiту мақсатында жүргiзiлетiн мiндеттi сараптама. \r\n Жер қойнауын пайдалану жөнiндегi барлық келiсiм-шарттарға қол қойылғанға дейiн олар Қазақстан Республикасының Үкiметi белгiлейтiн тәртiппен және мерзiмдерде мiндеттi салық сараптамасынан өткiзiлуге тиiс. Осы ереже бұрын жасалған келiсiм-шарттарға енгiзiлетiн өзгерiстер мен толықтыруларға да қолданылады.\r\n\r\nСалық сараптамасының нәтижелерi бойынша белгiленген салық салу шарттары өнiмдi бөлу туралы келiсiм-шарттың түпкiлiктi мәтiнiне ешбiр өзгертулер мен түзетулерсiз мiндеттi түрде енгiзілуге тиіс. \r\n \r\n\r\n2.3 Экспортталатын шикi мұнайға, газ конденсатына\r\nсалынатын рента салығын есептеу әдісі\r\n\r\n \r\n\r\nБарлауға келісім-шарт бойынша жұмыстарды жүргізу барысында «А» компаниясы барлауға 70,155 млн теңгеге жалпы сомаға шығыстар жұмсады, одан:\r\n\r\n 20 мың теңге барлау жұмыстарын жүргізу үшін негізгі қаражаттарды сатып алумен байланысты шығыстар,\r\n\r\n50мың теңгені ағымдағы шығыстар құрады,\r\n\r\n100 мың теңге- жазылмалы бонус төлемі,\r\n\r\n40 мың теңге- қызметкерлердің еңбекақысын төлеу қоры,\r\n\r\n15 мың теңге- өндірістен тыс және өзге де шығыстар.\r\n\r\nКомпания барлау бойынша қызмет кезеңі үшін 90 мың теңге- тәжәрибелік-өнеркәсіптік партияны сатудан, 5 мың теңге сомасында депозит бойынша проценттерді банктің төлеуі түрінде кіріс алынған, 80 мың теңге технологиялық жабдықты лизингке тапсырудан және 100 мың теңге келісім-шарт аумағында геологиялық-барлау жұмыстарын өткізу үшін тартылған мердігерлердің ұй-жайларды жалға тапсыруынан алынды.\r\n\r\n70,155 млн-нан оларды одан кейінгі амортизация және табиғи ресурстарды өндіруге дайындық жұмыстары мен геологиялық зерттеуге жүргізілетін шығыстар сомасын айқындау кезінде мыналар шегеріледі:\r\n\r\nпайдалы қазбалардың тәжірибелік-өнеркәсіптік партияларын сатудан алынған сома- 90 мың теңге,\r\n\r\nмүлікті жалға тапсырудан алынған кіріс сомасы-100 мың теңге,\r\n\r\nжәне сонымен 69,965 млн теңге сома амортизацияланды.\r\n\r\nАмортизацияланатын шығыстар сомасын есептеу кезінде мынадай кірістер 70,155 млн теңге жалпы шығыс сомасынан шегерімге жатады:\r\n
- \r\n
- процент түрінде алынған кірістер- 5000,0 мың теңге, олар Салық кодексіне сәйкес жылдық жиынтық кірістен алынып тастауға жатады;
- лизингке технологиялық жабдықты тапсырудан алынған кірістер;
- 80,0 мың теңге, өйткені олар Салық кодексіне сәйкес жылдық жиынтық кірістен шегерімге жатады.
\r\n
\r\n
\r\n
\r\nАталған табиғи ресурстарды геологиялық барлау, әзірлеу немесе пайдалануға құқығын алумен байланысты салық төлеуші шеккен материалдық емес активтерге, шығыстарға да қолданылады.\r\n\r\nБұдан басқа, аймақтардың әлеуметтік саласын дламытуға және қазақстандық кадрларды оқытуға жер қойнауын пайдаланушылар шеккен шығыстар жер қойнауын пайдалануға келісім-шарттармен белгіленген сомалар шегінде шегерімге жатады.\r\n\r\nТарату қорына жер қойнауын пайдаланушы нақты жүргізген аударымдар келісім-шартпен белгіленген мөлшерде ЖЖК-тен шегерімге жатады. Аталған аударымдар жыл сайын Коммерциялық өндеру басталғаннан кейін жүзеге асырылады және әзірлеу жоспарына мерзім сайын енгізілетін мүмкін болатын өзгерістерді ескеріп әзірлеу жоспарына сәйкес өндірудің қалған есептік мерзіміне кен орнын әзірлеудің оң практикасына сәйкес айқындалатынтаратуға есептік шығыстар сомасынбөлу жолымен есептеледі. Егер тарату шығыстарының нақты шегі тарату қорына төленетін сомадан аз болса,тиісті қалдық жер қойнауын пайдаланушының ЖЖК-не енгізіледі.\r\n\r\nҰзақ мерзімді келісім-шарттар бойынша шығыстар мен шегерімдер оларды нақты орындау бөлігінде әрбір салық кезеңінің ішінде ескеріледі;\r\n\r\nЖер қойнауын пайдаланушы жыл сайын 300 млн теңге бойынша 600 млн сомаға көмірсутегін жеткізуге 2 жылға сатып алушымен келісім-шарт мжасады. Сатып алушының мекен-жайына өнімді бірінші жылы 270 млн теңгеге және екінші жылы 350 млн теңгеге нақты жіберді.\r\n\r\nБұл жағдайда, келісім-шарт шартына қарамастан жер қойнауын пайдаланушы бірінші жыл үшін ЖЖК-ке 270 млн теңге екінші жыл үшін сәйкесінше 350 млн теңге енгізді.\r\n\r\nЕгер кез-келген жыл үшін Мердігердің салық салынатын кірісі шығын алып келсе, онда салық Кодексінің 124-бабына сәйкес мұндай шығын келесі жылға немесе жылдарға көшіріледі («көшірілетін шығын»), алайда көшірудің мұндай кезеңі көшірілген шығындардың кез-келгені үшін жеті жылдан аспауы тиіс.\r\n\r\n Үстеме пайдаға салық салу объектісі жиырма пайыздан жоғары пайданың ішкі нормасы (ПІН) алынған жер қойнауын пайдаланушының есепті кезең үшін әрбір жеке келісім-шарт бойынша жер қойнауын пайдаланушының таза табысының сомасы болып табылады.\r\n\r\n ПІН мындай формула бойынша жер қойнауын пайдаланушының жылдық ақша ағымдарының инфляция индексіне түзетілген негізде есептеледі:\r\n\r\n \r\n\r\nПІН= r1+ КТҚ(r1) х(r2-r1)\r\n\r\nКТҚ(r2) – КТҚ(r1)\r\n\r\n \r\n\r\n Онда, ПІН – пайданың ішкі нормасы – жүргізілген инвестициялардың өтімділік коэффициенті;\r\n\r\n КТҚ – келті рілген (ағымдағы) таза құн – дисконттаудың уақыты мен ставкасына ақшасына ақшалардың құн өзгерісіне түзетүмен қолма- қол ақшаның ағымынан ескеріп есептелген салынған инвестициялары қайтару құнының есептік көрсептік көрсеткіш;\r\n\r\n r1- дисконттау ставкасы (пайыздық ставка), оның кезінде КТҚ ең аз оң мәнге тең(КТҚ(r1));\r\n\r\n r2- дисконттау ставкасы (пайыздық ставка), оның кезінде КТҚ ең аз теріс мәнге тең (КТҚ(r2));\r\n\r\n Жер қойнауын пайдалануға келісім-шарт жасаған компания 10 жыл ішінде Көмірсутегін өндіру мен Кен орнын әзірлеу бойынша қызметін жүзеге асырды. Қызметін жүзеге асыру нәтижесінде онда мынадай нәтижелер қалыптасты:\r\n\r\n \r\n
| Р/с\r\n\r\nN | Көрсеткіш | 1-й жыл | 2-й жыл | 3-й жыл | 4-й жыл | 5-й жыл | 6-й жыл | 7-й жыл | 8-й жыл | 9-й жыл | 10-й жыл |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
| 2 | Келісім-шартпен көзделген қызметті жүзеге асырумен байланысты өзге кіріс | 400 | 500 | 800 | 1000 | 1200 | 1400 | 1500 | 1400 | 1400 | |
| 3 | Жылдық жиынтық кіріс(1жол+2жол) | 400 | 500 | 850 | 1000 | 1200 | 1400 | 1580 | 1400 | 1450 | |
| 4 | Роялти-5%(1жолх5%) (осы мысалда Роялтиға салық салу объектісі жылдық жиынтық кіріс сомасына тең, сондай-ақ Жер қойнауын пайдаланушының барлық кезеңіне Роялтидің кесімді ставкасы алынған) | 20 | 25 | 40 | 50 | 60 | 70 | 75 | 70 | 70 | |
| 5 | Капиталдық шығыстар | 500 | 400 | 300 | 200 | 100 | |||||
| 6 | Шегерімдер, оның ішінде: | 100 | 350 | 300 | 400 | 450 | 550 | 650 | 800 | 650 | 550 |
| 7 | — амортизация | 100 | 150 | 200 | 200 | 150 | 100 | 80 | 70 | 70 | |
| 8 | — заемдар мен несиелер бойынша пайыздар | 30 | 40 | 50 | 40 | 20 | |||||
| 9 | Бұрынғы жылдардың шығындары | 100 | 70 | ||||||||
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
| 10 | Салық салынатын кіріс (3жол-4жол-6жол-9жол) | -100 | -70 | 105 | 410 | 500 | 590 | 680 | 705 | 680 | 830 |
| 11 | Табыс салығы- 30% (10жолх30%) | 31,5 | 123 | 150 | 177 | 204 | 211,5 | 204 | 249 | ||
| 12 | Табыс салығын төлегеннен кейінгі кіріс (10жол- 11жол) | -100 | -70 | 73,5 | 287 | 350 | 413 | 476 | 493,5 | 476 | 581 |
| 13 | Компания төлейтін дивидентер | 100 | 150 | 200 | 200 | 200 | |||||
| 14 | Дивидендтерге салық- 15% (13жол х 15%) | 15 | 22,5 | 30 | 30 | 30 | |||||
| 15 | Бұрынғы жылы төленген үстеме пайда салық | 37,07 | 47,05 | ||||||||
| 16 | Таза табыс(залал) | -100 | -70 | 73,5 | 287 | 350 | 398 | 453,5 | 463,4 | 392,13 | 504 |
| 17 | Жер қойнауын пайдаланушының ақша ағымы(16жол-5жол+7жол+8жол+9жол) | -600,0 | -240,0 | 33,5 | 337,0 | 490,0 | 568,0 | 553,5 | 543,4 | ||
| 18 | Инфляция индексіне түзетуге дейін пайданың ішкі нормасы | н/п | н/р | н/р | -26,99% | 0,75% | 15,03% | 22,39% | 26,65% | 28,96% | 30,84% |
| 19 | Инфляция индексі | 3,0% | 3,0% | 4,0% | 4,0% | 4,0% | 5,0% | 4,0% | 4,0% | 3,0% | 3,0% |
| 20 | Түзетілген ақша ағымдары | -600,0 | -233,0 | 31,6 | 305,4 | 427,0 | 477,3 | 442,8 | 418,0 | 339,63 | 407,9 |
| 21 | Пайданың ішкі нормасы | н/р | н/р | н/р | н/р | -2,63% | 11,13% | 18,14% | 22,21% | 24,39% | 26,17% |
| 22 | Үстеме пайдаға салық ставкасы | 8% | 12% | 18% | |||||||
| 23 | Үстеме пайдаға салық сомасы(16жол х 22жол) | 37,07 | 47,05 | 90,72 |
\r\n \r\n\r\n Ақша ағымдарының есебінен кейін белгіленген формула бойынша қызметтің екінші жылынан бастап инфляция индексіне ақша ағымдарын түзету жүргізіледі:\r\n\r\nААF(1) = — 600\r\n\r\nAAF(2) = -240 = — 233\r\n\r\n(1+0,03)\r\n\r\n \r\n\r\nAAF(3) = 33,5 = 31,6\r\n\r\n (1+0,03) х (1+0,03)\r\n\r\n \r\n\r\nAAF(10) = 574 =407,9\r\n\r\n(1+0,03)х(1+0,03)х(1+0,04)х(1+0,04)х(1+0,04)х\r\n\r\n(1+0,05)х(1+0,04)х(1+0,04)х(1+0,03)\r\n\r\n \r\n\r\n Ақша ағымдарын түзетуден кейін әрбір жыл үшін таза келтірілген құн (ТКҚ) есептеледі. Бұл ретте, есептеу егер қолма- қол ақшаның түзетілген жылдық ағымдарында есептелетін сомасында оң нәтиже жүргізілетінін ескеру қажет. Бұл мысалда бұл 6 жылда болады.\r\n\r\n \r\n\r\n-600+(-233)+31,6+305,4+427+477,3 = 408,3\r\n\r\nАлтыншы жыл үшін ТКҚ- ды есептейміз\r\n\r\n \r\n\r\nТКҚ(11) = -600 + -233 + 31,6 + 305,4 + 427 + 477 \r\n\r\n (1+0,11) (1+0,11)2 (1+0,11)3 (1+0,11)4 (1+0,11)5 (1+0,11)6\r\n\r\n \r\n\r\n= (-540,54)+(-180,1)+23,1+201,18+253,4+255,18 = 3,22 \r\n\r\n \r\n\r\nТКҚ(12) = -600 + -233 + 31,6 + 305,4 + 427 + 477,3 (1+0,12) (1+0,12)2 (1+0,12)3 (1+0,12)4 (1+0,12)5 \r\n\r\n \r\n\r\n(1+0,12)6 = (-535,7)+(-185,75)+22,5+194,1+242,3+241,8 = -20,75 \r\n\r\n \r\n\r\n6 жыл үшін ПІН\r\n\r\nПІН) = 0,11+ 3,22 х (0,12-0,11) = 0,11+ 3,22 х 0,01+\r\n\r\n 3,22- (-20,75) 23,97 \r\n\r\n= 11,13%\r\n\r\n \r\n\r\n Одан кейінгі жыл үшін есеп осылай жургізіледі.\r\n\r\n Жер қойнауын пайдаланушының жылдық ақша ағымы (ЖҚПА) есепті жылда Жер қойнауын пайдалануға келісім- шарт қызметін жүзеге асыру кезінде Жер қойнауын пайдаланушы жүргізген шығыстар мен жер қойнауын пайдаланушының Жылдық кірісі арасындағы айырма ретінде айқындалады.\r\n\r\n Жер қойнауын пайдалануға келісім-шарт шегіндегі қызмет бойынша жер қойнауын пайдаланушы алған жылдық жиынтық кірістің сомасы Келісім-шартты жасау күніне қолданылатын Салық заңнамасына сәйкес айқындалады.\r\n\r\n Есепті жылда келісім-шарттың қолданылу шегінде жер қойнауын пайдаланушы жүргізген шығыстарға мынадай шығыстар жатады.\r\n
- \r\n
- Кодекстің ережелеріне сәйкес амортизацияланатын және жер қойнауын пайдалану бойынша операциялары жүзеге асыру барысында капиталдандырылатын шығыстар ( бірінші жылдың капиталдық шағыстарына ашық кен орны бойынша жасалған келісім-шарттар негізіндегі келісім-шартты жасау күніндегі және жер қойнауын пайдаланушыға тиесілі негізгі қорлардың қалдық құны жатады);
- Несие қаражаттары бойынша сыйақылар және капиталдық шығыстар бойынша амортизациялық аударымдардың есептелген сомасынан басқа кодекстің ережелеріне сәйкес шегерімдерге жататын шығыстар;
- Есепті жыл үшін есептелген дивидендтерге салық пен табыс салығының сомасы, сондай-ақ кодекстің ережелеріне сәйкес есептелген есепті жылға тиісті жыл үшін есептелген үстеме пайдаға салық сомасы.
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n Үстеме пайдаға салық ставкасы ставкалар бойынша есепті жылдың соңында пайданың ішкі нормасына қол жеткізілген дәрежесін ескеріп, таза табысқа пайыздармен мынадай мөлшерде белгіленеді:\r\n\r\n Үстеме пайдаға салық есептіден кейінгі жылдың оң бесінші сәуірінен кешіктірмей төленеді, ал жер қойнауын пайдаланушы декларация есептіден кейінгі жылдың оныншы сәуірінен кешіктірмей тіркеу орны бойынша аумақтық салық органына береді.\r\n\r\n \r\n\r\n \r\n
| Пайданың ішкі нормасы (ПІН), % | Есепті жыл үшін таза табысқа %-ғы үстеме пайдаға салық ставкасы |
| 20-дан кем немесе тең | 0 |
| 20-дан астам бірақ 22-ден кем немесе тең | 4 |
| 22-ден астам бірақ 24-тен кем немесе тең | 8 |
| 24-тен астам бірақ 26-дан кем немесе тең | 12 |
| 26-дан астам бірақ 28-ден кем немесе тең | 18 |
| 28-ден астам бірақ 30-дан кем немесе тең | 24 |
| 30-дан астам | 30 |
\r\n \r\n\r\nРоялти мөлшерін есептеу үшін:\r\n
- \r\n
- салық салу объектісі нақты өндірілген пайдалы қазбалардан алынған бірінші тауар өнімі немесе өндірілген пайдалы қазбалардың көлемі болып табылады.
- төлемді есептеу базасы бірінші тауарлық өнімнің құны болып табылады.
- жалпы таралған және жер асты суларынан басқа пайдалы қазбалардың барлық түрлері бойынша ставка жобаның экономикасын ескеріп келісім-шартта белгіленеді. Бұл ретте, ең аз мән жоқ, қолданылып жүрген редакциядан өзгеше 0,5 пайыз мөлшерінде роялти ставкасы белгіленген.
\r\n
\r\n
\r\n
\r\nКөмірсутегі бойынша роялти ставкасы келісім-шарт бойынша қызметтің әрбір түрі үшін жинақталған өндірудің дәрежесінен немесе келісім-шартпен көзделген қызметтің кезеңі үшін көмірсутегінің жинақталған көлеміне байланысты айқындалған пайыз ретінде жылжымалы шәкіл бойынша белгіленеді. Алтын, күміс, платина басқа да бағалы металдар мен тастарды қоса қатты пайдалы қазбалар бойынша келісім-шарттың барлық кезеңіне кесімді пайыздық көріністе белгіленеді.\r\n\r\nЖалпы таралған пайдалы қазбалар мен жер асты сулары бойынша роялти жер қойнауын пайдаланатындардың барлығы үшін, оның ішінде мынадай кесімді ставкалар бойынша пайдалы қазбалардың басқа түрлерін өндіруге келісім-шарт бойынша қызметін жүзеге асыратындарға белгіленеді:\r\n\r\n \r\n
| р/с\r\n\r\nN | Пайдалы қазба атауы | %\r\n\r\nроялти ставкасы |
| 1 | Металлургия үшін руда емес шикізат | 1 |
| 2 | Қалыптық құмдар, құрамына балшық-топырақ бар жыныс,(далалық шпат, пегматит), әктастар, доломиттер, әктасы-доломитты жыныстар | 1 |
| 3 | Тамақ өнеркәсібі үшін әктастар | 1 |
| 4 | Өзге руда емес шикізат | 3,5 |
| 5 | Отқа төзімді балшық, каолин, вермикулит | 3,5 |
| 6 | Ас тұзы | 3,5 |
| 7 | Жергілікті құрылыс материалдары | 4,5 |
| 8 | Вулкандық кеуекті жыныстар, вулкандық құрамында су бар шыны мен шынылық жыныстар(перлит, обсидиан), малтатас пен ұсақтас, ұсақтасы-құмды қоспа, гипс, гипстік тас, ангидрит, гажа, балшық пен балшықты жыныстар(қатты балқытылатын және жеңіл балқытылатын балшықтар, суглинкалар, аргилиттар,алевролиттар, балшықты тақтатастар), бор, мергель, мергельді-борлы жыныстар, кремнийлі жыныстар(трепел, опокалар, диатомит), кварцтыдалалық шпатты жыныстар, кесектас тасы, шөгінді, атқыланған және метаморфиялық жыныстар(гранит, базальт, диабаз, мрамор), қалыптықтан басқа құм (құрылыс, кварц, кварцты-далалық шпатты), құмтам, табиғи пигменттер, ұлутас | |
| 9 | Жер асты сулары | 10 |
\r\n \r\n\r\n Бұл ретте, салық өнім тұтынушыға сатылғанына немесе өз мұқтажы үшін пайдалынғанына қарамастан төленеді.\r\n\r\n Роялтиді мыналар:\r\n\r\n -кәсіпкерлік қызметін жүзеге асыру кезінде осы сулар өндіріске және технологиялық мұқтажға пайдаланылмайды және сыртқа сатылмайтын жағдай кезінде жеке меншік құқығында оларға тиісті жер учаскелерінде өндірілетін жер асты сулары бойынша жеке тұлғалар;\r\n\r\n -өз шаруашылық мұқтаждарды үшін жер асты суларын өндіруді жүзеге асыратын мемлекеттік мекемелер;\r\n\r\n -пластық қысымды қолдау үшін жолшыбай өндірілген жер асты суларын кері бұрғылау кезінде жер қойнауын пайдаланушылар төлемейді.\r\n\r\n Пайдалы қазбалардың барлық түрлері бойынша роялтиға салық салу объектісі пайдалы қазбалардың немесе нақты өндірілген пайдалы қазбалардан алынған бірінші тауарлық өнім көлемі болып табылады.\r\n\r\n Роялтиді есептеу мақсатында алтын, күміс және платинадан басқа пайдалы қазбалардың есепті салық кезеңі үшін, жер қойнауы пайдаланушы өндірген құн сату пунктінде дейін оларды тасымалдауға нақты шығыстар сомасы мен жанама салықтардың есебінсіз бірінші тауарлық өнімнің есепті кезеңі үшін сатудың орташа өлшенген бағасын ескеріп айқындалады.\r\n\r\n Мысалы: Жер қойнауын пайдаланушы есепті салық кезеңінде 10 мың тонна пайдалы қазбаны өндірді. \r\n\r\n Жанама салықтарсыз 24 мың теңге бағасы бойынша 4 мың тонна және тоннасына 26 мың теңге бағасы бойынша 3 мың тоннадағы 2 келісім-шарт бойынша өнімді тиеп-жөнелту жүргізілді.\r\n\r\n Сатудың орташа өлшем бағасы бұл жағдайда 24857,2 теңге құрады:\r\n\r\n(300х26мың теңге) +(4000х24мың теңге)\r\n\r\n(3000+4000)\r\n\r\n Сату пунктіне дейін тасымалдау бойынша нақты шығыстар салық кезеңі үшін 22 млн теңге құрады.\r\n\r\n Осындай жолмен, роялтидің есептеу базасы 226 672,0 мың теңге құрады:\r\n\r\n 10 000тонна х 24 857,2 теңге – 22000 000 теңге.\r\n\r\n \r\n\r\n Жер қойнауын пайдаланушының салық кезеңі үшін өндірген алтын, \r\n\r\nКүміс және платинаның құны металдардың Лондон биржасында салық кезеңі үшін қалыптасқан осы металдардың орташа бағасын ескеріп айқындалады.\r\n\r\n Алтын, күміс пен платинадан басқа, сондай-ақ жалпы таралған пайдалы қазбаларды сатудың орташа өлшем бағасы үшін есепті кезеңде бірінші тауарлық өнімді сату жоқ болған жағдайда сату орны болған соңғы кезеңнің тауарлық өнімді сатудың орташа өлшем бағасы қабылданады.\r\n\r\n Сатудың орташа өлшем бағасы үшін салық кезеңіндегі роялтимен салық салу объектісін есептеу үшін алтын, күміс пен платинадан басқа сатудың орташа өлшем бағасы үшін есепті кезеңде бірінші тауарлық өнімді сату жоқ болған жағдайда пайдалы қазбаларды өндіруге қалыптасқан нақты шығыстар қабылданады.\r\n\r\n Бұл ретте, жер қойнауын пайдаланушы бірінші тауарлық өнімді сатудың нақты бағасын ескеріп бірінші сату орны болған есепті кезеңдегі есептелген роялти сомасын одан кейінгі түзетуді жүргізуге міндетті.\r\n\r\n Бірінші тауарлық өнімді сатудың орташа өлшем бағасы үшін өз мұқтажы үшін оларды толық пайдалану жағдайында немесе есепті кезеңде жалпы таралған пайдалы қазбалары сату жоқ кезде пайдалылық нормасына осы есепті кезеңде нақты қалыптасқанға ұлғайтылған оны өндіру мен алғашқы өндеуге жер қойнауын пайдаланушының нақты қалыптасқан шығыс сомасы қабылданады.\r\n\r\n Есепті кезеңде бірінші тауарлық өнімді сатудың орташа өлшем бағасы үшін қызмет көрсету және/ немесе шығарылатын өнімнің негізгі құрамдас бөлшегі ретіндегі жер асты суларын пайдалану жағдайында пайдалылық нормасына осы есепті кезеңде нақты қалыптасқанға ұлғайтылған оны алғашқы өңдеу мен өндіруге жер қойнауын пайдаланушының нақты қалыптасқан шығыстар сомасы қабылданады.\r\n\r\n Пайдалы қазбалардың барлық түрлері бойынша роялти есепті кезеңнен кейінгі айдың он бесі күнінен кешіктерілмей төленеді.\r\n\r\n Роялтиді төлеу бойынша есепті кезең болып күнтізбелік ай саналады. Егер роялти бойынша бұрынғы тоқсан үшін орташа айлық төлемдер 1000 айлық есептік көрсеткіштерді құрайтын болса, онда есепті кезең болып тоқсан саналады.\r\n\r\n \r\n\r\n \r\n\r\n \r\n\r\nҚорытынды \r\n\r\n \r\n\r\n Тауарларды магистральдық құбырлар жүйесi бойынша немесе электр тарату желiлерi бойынша экспорт режимiнде шығарған жағдайда кедендік ресiмдеудi жүргiзген кеден органының белгiсi бар толық кедендiк жүк декларациясы экспортты растаушы болып қызмет етедi. Тауарларды мерзiмдiк декларациялау рәсiмiн қолдана отырып экспорт режимiнде шығарған жағдайда, кедендiк ресiмдеудi жүргiзген кеден органының белгiсi бар толық кедендiк жүк декларациясы да экспортты растаушы болып табылады. Уақытша декларация беру рәсiмiн қолдана отырып, экспорт режимiнде тауарларды әкеткен жағдайда, кедендiк ресiмдеудi жүргiзген кеден органының белгiлерi бар толық жүк кеден декларациясы да экспортты растау болып табылады.\r\n\r\n Тауарларды магистральдық құбырлар жүйесi бойынша немесе электр тарату желiлерi бойынша экспорт режимiнде шығарған жағдайда тауардың iлеспе құжаттары көшiрмелерiнiң орнына тауарларды қабылдау-өткiзу актiсi табыс етiледі.\r\n\r\nҚазақстан Республикасының аумағында жер қойнауын пайдалану келiсiм-шарты шеңберiнде қызметiн жүзеге асыратын, сол келiсiм-шарттың талаптарына сәйкес импортталатын тауарлары қосылған құн салығынан босатылатын салық төлеушiлерге өткiзiлетiн, өзi өндiрген тауарларды сату жөнiндегi айналымдарға салынады.\r\n\r\nЕгер, жер қойнауын пайдалану келiсiм-шартында қосылған құн салығынан босатылатын импортталатын тауарлар тiзбесi айқындалған болса, онда осы тiзбеде көрсетiлген тауарларды сату жөнiндегi айналымдарға нөлдiк ставка бойынша салық салынады.\r\n\r\n \r\n\r\n \r\n\r\n \r\n\r\n Қолданылған әдебиеттер\r\n\r\n \r\n
- \r\n
- Салық Кодексі; Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы .- Алматы,2006
- Серкебаев Б. Салық саласына салмақ түсті // Қаржы-Қаражат.-1999.-№6
- Рустемов К. Салық реформасы уақыт сыны.//Қаржы-Қаражат.-2000.-№1
- Әлімов Қ. Салық халық несибесі // Қаржы-Қаражат.-2001.-№5
- Жүнісов Б. Нарықтық экономика негіздері.- Алматы,1999
- Назарбаев Н. Қазақстанның егеменді мемлекет ретінде қалыптасуы мен дамуының стратегиясы.- Алматы,1999
- Мамыров М. Государство и бизнес.-Алматы,2002
- Жауапсыздық жарға жығады // Қаржы-Қаражат.-2000.-№5
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n9 Омаралиев Т.О. Мұнай ен газ өңдеу химиясы және технологиясы. І, ІІ бөлім Алматы, 2001.\r\n\r\n10 Нефти СССР 4-том Спрвочник М Химия 1974.\r\n\r\n11 Надиров К. Нефть и Газ Казахстана Алматы 2000.\r\n\r\n12 Сарданашвили А.Г. Львова А.И. Примеры издачи по ТПНб М. Химия 80 г. 274 бет.\r\n\r\n \r\n\r\n \r\n\r\n \r\n\r\n \r\n\r\n \r\n\r\n \r\n\r\n \r\n\r\n
