Модуль құрылымы

11.09.2019

4592

Паскалъдың өз алфавиті, синтаксисі, симантиксі(түсіндірмелерінің ережелері) бар. Алфавит-программада пайдалынатын түрлі символдар (әріптер, цифрлар, таңбалар және басқа белгілер), синтаксис –машинаның іс-әрекетін анықтайтын нұсқауларды, функцияларды, деректер мен өрнектерді жазу ережелері. Олар –машинаға түсінікті шартты белгілерді пайдалана отырып жазылатын үлгілер.

Мазмұны :

Кіріспе
Негізгі бөлімі :

1.1 Модуль құрылымы

1.2 Стандарт модульдер

1.3 Экранға мәтін шығару процедуралары

Есеп
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер

Кіріспе

Паскалъ алфавитінің символдары:

1.Латының алфавитінің бас және кіші әріптері .

2.Араб цифрлары.

3.Өрнек таңбалары:+ -* / .

4.Қатынас таңбалары:= — > < < > <= >=

5.Арнайы символдары: : ; “ (Бос орын – бірпозициялық ашық жер), ( ) (ашу,жабу жақшалары), ! ? # ; ‘ және т.б.

Паскалъда меншіктеу белгісі : = түрінде жазылады;

санды дәрежелеу белгісі жоқ. Дәрежелеу санды өзіне -өзін көбейту арқылы беріледі;

-мәтіндер мен символдар Бейсик тілінде пайдаланатын тырнақшалардың орнына дәйекшелерге (“)алынып жазылады, т.б. ;

— қызметші сөздер,операторлар және функцияларды жазуда пайдаланылатыны латын алфавитінің әріптері .Оларды бас не кіші әріптермен жазудың айырмашылығы жоқ.

Турбо Паскалъға мынадай жай және күрделі типті айнымалылар енгізілен:

1)жай типтер : скалярлық (стандарт, скалярлық , санақты ) шектеулі;

2)күрделі типтер : жиым (регулярлық тип) , жол (стринг), жазба (жазу), файл, жиын ;

3) сілтеме (көрсеткіш).

Типтер жүйесіндегі негіздік тип –жай типтер . Басқа типтер осы типтерден белгілі ереже бойынша құрылады . Стандартты скалярлық типке жататын айнымалылар бүтін , нақты , символдық және булъдік болатын төрт топтан тұрады.

1.1 Модуль құрылымы

Программалық модуль (Unit) тұрақтылары , мәліметтер типі , айнымалылар , процедуралар және функциялар жиынтығы болып табылады . Қысқаша айтқанда модуль , программаға қоюға болатын және программаны жеке компиляциаланатын бөлшектерге бөлуге болатын сипаттамалар болып табылады . Модуль құрамына кіретін , процедуралар және функциялар , мәліметтер типін және айнымалылар арасындағы тәсілдер жиынтығын қамтамасыз етеді . Бірақ та бұл тәсілдерді нақтылы жүзеге асыру көрінбейді , себебі модуль екі бөлікке бөлінген : интерфейс және жүзеге асыру (реализация) . Егер программа модульді пайдаланса , модульдің барлық сипаттамалары бұл программаға , оның өзінде анықталғандай ашық болады .

Модуль дегеніміз өз алдына компиляцияланатын , сипаттаудың әртүрлі компоненттерін (типтер , тұрақтылар , айнымалылар, процедуралар және функциялар ) енгізу арқылы құрылатын жеке программалық бірлік . Модульдер қолданбалы программалар кітапханасын жасақтаудың және модульдік программалаудың қуатты тетігі болып табылады . Модульдің негізгі ерекшелігі Турбо Паскаль компиляторы оның программмалық кодын компьютер жадының 64 Кбайттан тұратын жеке бөлігінде сақтайды .

Модуль келесі бөліктерден тұрады :

— аты немесе тақырыбы (Unit Modyl);

— интерфейс немесе хабарламалар бөлімі (Interface);

— орындаушы бөлігі немесе секциясы :

— инициализация бөлімі немесе секциясы.

Модуль интерфейсі:

Interface {бұл бөлімнің Uses – тен басқа барлық обьектілері , мәліметтер сегметінде орналасды}

[Uses…{Осы модуль қосқан программаға немесе басқа модульдерге , рұқсат етілуі тиіс тұрақтылар сипатталады}]

[Var…{Программаларда көрінетін немесе басқа модульдерде қолданатын айнымалылар сипатталады }]

[Procedure…{Формальды параметрлер сипаттамасымен толық процедураның атауы келтіріледі }]

[Function…{Формальді параметрлер сипаттамасымен толық процедураның атауы келтіріледі}]

…{Осы модульді іске қосқан программа немесе басқа модульдерден қол жеткізе алатын барлық басқа процедуралар мен модульдер функцияларының толық тақырыптары сипатталады }

Бұнда көрсетілген модуль бөлімдерінің тізбегі міндетті болып табылады , дегенмен осы бөлімді құррайтын блоктар толығымен болмауы мүмкін . Одан кейін модуль ішіндегі бөлімдерін сипаттаймыз .

Модуль тақырыбы .

Модуль тақырыбы Unit қызметші сөзінен және модуль атынан тұрады . Модуль аты оның коды сақталатын диск файлының атымен бірдей болуы тиіс . Модуль тақырыбы Unit қызметші сөзінен және модуль атынан тұрады . Модуль тақырыбы unit түйінді сөзінен және бірегей атаудан (модуль ішінде қайталанбау керек) тұрады , оның кез-келген атау сияқты 64- ке дейін белгісі бар .

Мысалы , модуль тақырыбы :

Unit Modul 1 ;

болса , онда оның мәтіні Modul 1. pas файлында сақталуы керек деген сөз .

Модуль аты оны негізгі программамен немесе басқа модульдермен байланыстыру үшін өте қажет . Бұл байланыс

Uses <модуль аттарының тізімі>

анықтауы арқылы жүзеге асырылады . Мысалы :

Uses CRT , Graph , Modul 1;

Uses анықтауын негізгі программаның анықтау бөлімінің басында , ал модульдерде не INTERFACE не IMPLEMENTATION қызметші сөздерінен кейін жазуға болады .

Анықтау бөлімі INTERFACE қызметші сөзімен ашылады . Онда осы модульдің негізгі программа мен басқа да модульдерден көрінетін барлық обьектілер анықталады . Анықтау бөлімінде процедуралар мен функциялардың тақырыптары ғана жазылады .

Орындау бөлімі IMPLEMENTATION қызметші сөзімен басталады . Онда бөлімінде анықталған процедуралар мен функциялар сипатталады . Қажет болған жағдайда дайындау бөлімінде пайдаланатын модульдің жергілікті обьектілерін (типтерін , тұрақтыларын , айнымалылары мен блоктарын ) осы бөлімде анықтауға болады . Егер анықтау бөлімінде ішкі программалардың тақырыптары толық сипатталған болса , онда орындау бөлімінде олардың аттарын ғана жазуға ғана рұқсат етілген .

Дайындау бөлімі Begin қызметші сөзімен ашылады . Онда негізгі программаның жұмысына дайындық үшін қажет операторлар енгізіледі . Олар басқару негізгі программаға берілгенге дейін орындалады . Дайындау бөлімі керек болмаған жағдайда Begin сөзін жазбау ұсынылады . Модульдің анықтау бөлімі бос болуы да мүмкін .

Модульдерды пайдалану үшін оларды компиляциялап алу керек .

Модуль құрылымына программа құрылымына ұқсас . Модульдің ішіндегі барлық сипаттамалар бір-бірімен байланысты .

Модульдің орындаушы бөлігі :

[Uses…{Берілген орындау бөлігінде пайдаланылған және интерфейсте көрсетілмеген модульдер атауы көрсетіледі }]

[Label …{Берілген модуль бөліміндегі , ішкі программаларда пайдаланылған таңбалар аттары көрсетіледі }]

[Const …{Берілген модуль бөліміндегі ішкі программаларды пайдаланылған және интерфейсте аталмаған тұрақтылар сипатталады}]

[Var…{Берілген модуль бөліміндегі ішкі программаларда пайданылған және интарфейсте аталмаған айнымалылар сипатталады}]

[Procedure …{Interface- те сипатталған процедураның қысқаша немесе толық аты келтіріледі}]

{Процедура денесі}

[Function … {Interface- те сипатталған функцияның қысқаша немесе толық аты келтіріледі}]

{Функция денесі}

Бұл бөлімде интерфейсте сипатталған модульдің барлық ішкі программаларын сипаттау берілген . Онда сонымен қатар , модульдің берілген бөлімінің ішкі программаларында пайдаланатын және интерфейсте сипатталмаған типтер мен айнымалылар сипатталуы мүмкін , онда тағы да сол бөлімнің ішкі программаларда пайдаланылатын , жергілікті таңбалар тізімі болуы мүмкін.

1.2 Стандарт модульдер

Турбо Паскальде көптеген әртүрлі типтерді , тұрақтыларды , процедуралар мен функцияларды жинақтап сақтайтын 8 стандартты модульдер бар . Олар : SYSTEM , DOS , CRT , PRINTER , GRAPH , OVERLAY , TURBOS , GRAPH3 . Турбр Паскалде 7.0 пакетінде GRAPH , TURBOS және GRAPH3модульдері бөлек-бөлек TRU–файлдарда жазылған , ал қалғандары TURBO.TPL кітапханалық файлдың құрамына кіреді .

SYSTEМ модулі .

Турбо Паскальдің негізгі кітапханасы болып табылады . Оған ең негізгілер деп есептелінетін басқару ,енгізу/шығару , жолдарды өңдеу , арифметикалық қосалқы процессормен жұмыс және динамикалық жадты пайдалану мүмкіндіктерін іске асыратын 43 процедура мен 50 функция енгізілген . Кез-келген программада стандартты модулі SYSTEM автоматты түрде анықталады .Стандартты емес модульдерді пайдалану программаларды стандарттау мен құрылымдылығының деңгейін жоғарлатады , олардың түсініктілігін және жетілдірудің қарапайымдылығын қамтамасыз етеді . Бұл программа өңдеу уақытын қысқартып қоймай , оның көлемін де азайтады .Программалар арнайы сегментте орналасады , оның көлемі компьютердің оперативті жадысын құрайтын басқа сегменттер сияқты 64 Кбайттан аса алмайды .

DOS модулі .

DOS модулінде MS-DOS операциялық жүйесінің негізгі программалары , файлдарды өңдеу процедуралары мен функциялары қамтылған . Сонымен қатар , онда көптеген пайдалы типтер , тұрақтылар мен айнымалылар да бар . Турбо Паскаль 7.0 ортасы операциялық базасында жасақталануы себепті , программада оның функцияларын пайдалану мүмкіндігі бар . Операциялық амалдарын программа құруда пайдалануды жүйелік программалау деп атайды . Ол амалдар – программалардың орындалуын басқару , файлдық жүйемен , құрылғылармен , дискілермен , принтерленрмен , «тышқанмен» және т.б. Турбо Паскальда кейбір жүйелік операцияларда пайдалану үшін арнайы DOS стандарт модулі енгізілген . Онда жүйелік программалауға қажет мәліметтер мен ішкі программалар жинақталған. Олады дұрыс түсініп , программаларда қолдана білу үшін MS-DOS ОЖ туралы қысқаша мағлұмат берейік . Операциялық жүйенің негізгі қызметі пайдаланушыға компьютерді басқаруды ыңғайлы ету .

ОЖ модулдік принцип негізінде құрылған . MS-DOS операциялық жүйесінің бірнеше модульдері мен құрамды бөліктері бар :

BIOS жүйесі — тұрақты жадыдағы енгізу /шығару жүйесі . Оның қызметі негізгі , базалық операцияларды орындау .
Жүйе жүктеуші –компьютерді жұмысқа қосқанда немесе Ctrl+Alt+Del пернелерін басқанда ОЖ модулдерін оның жедел жадына жүктеу процесін атқарушы программа .
BIOS кеңейту модулі жабдықтардың күйін анықтайды , іске қосылған шеткі құрылғыларды қалыпты жағдайға келтіреді, CONFIG.SYS файлында жазылған алгоритм бойынша жүйені конфигурацияларды және ОЖ базалық модулді іске қосады BIOS, IO.SYS және құрылғылардың драйверлері операциялық жүйенің «физикалық» деңгейін құрайды .
MS-DOS базалық модулі ішкі кестелерді , үзіліс векторларын инициализациялау , командалар интерпретаторын іске қосып , жадыға жүктеу қызметтерін атқарады . Бұл модуль ОЖ «логикалық» деңгейін құрайды .
Командалар интерпретаторының басты қызметі пайдаланушының командаларын өңдеу болып табылады . Оларды ішкі командалары деп те атайды . Командалар интерпретатор жүктелгенде AUTOEXEC.BAT файлы орындалады .
MS-DOS утилиттері деп ОЖ толықтыратын пайдалы программаларды айтады . Утилиттер операциялық жүйенің ажырамас бөлігі емес , сондықтан оны қалаған уақытта пайдалануға болады .

Жүйелік программалауды меңгеру үшін операциялық жүйе мен компьютер жадының байланысын толық білу қажет . Сондықтан жады қызметі туралы қысқаша мағлұмат берейік .

Алғашқы версиялары компьютердің 1Мбайт жадын пайдаланатын 8086/8088 процессорлары үшін жасақталған болатын . Стандарт жадының «MS DOS» ядросы бөлімі операциялық жүйенің әртүрлі функцияларын өңдеуге арналған болса , «Үзіліс векторлары» бөлімі жүйенің 256 үзіліс векторларын сипаттайды . «Жадының резидентті емес аймағы « пайдаланушының программаларын енгізу үшін қолданылады.

Операциялық жүйенің жұмысында үзілістер маңызды роль атқарады . Жұмыс процесінде программа , не кейбір құрылғы , не процессордың өзі шығаратын сигналды үзіліс деп атайды . Үзіліс процессорда өңделгенде программаның орындалуы уақытша тоқталып , ОЖ қажетті жүйелік әрекеттері орындалады .Әрбір үзілістің иесі және айрықша нөмері болады .

Компьютер жадына жүктелген әрбір программаның басына MS DOS операциялық орта блогын енгізіп отырады . Орта блогы деп файлдарды іздеу жолын (PATH),COMMAND.COM файлына апаратын жолды (COMSPEC), шақыру белгісін (PROMPT) және кез-келген айнымалыны (SET) сақтайтын жады аймағын айтады . Орта айнымалыларын анықтау SET NAME =ол командасы арқылы жүзеге асырылады.

DOS модулін пайдаланып программалау элеметтері

DOS модулінде кейбір жүйелік операциялады орындауға мүмкіндік беретін тұрақтылар , айнымалылар, типтер және процедуралар мен функциялар жинақталған . Оның негізгілері – файлдар мен процесстерді өңдеу , күн жады мен уақыт , үзілістерге қызмет көрсету және диск процедуралары мен функциялары .

DOS модуліне енгізілген кейбір арнайы типтердің тізімі :

Типтің сипатталуы	Қызметі
DirStr =string [67]	Логикалық диск және каталог атауы
Name = string[8]	Файл атауы
ExtStr = string [4]	Файл кеңеюі
ComStr= string [127]	Командалық жол
Path Str = string [79]	Файлдың толық атауы
Data Time = record Year ,Month , Day ,Hour : integer ;	Күн жады мен уақытты анықтау

Үзілістер орталық процессор регистрлерінің күйіне тәуелді болады және әрбір үзіліс нәтижесі сейкес регистрлерге жазылып отырылады . Регистр деп , өңдеу және басқару ақпаратын уақытша сақтайтын процессордың ішкі жадына сақтау құрылысы .

Registers типі регистрлердің күйін анықтау үшін қолданылады . Турбо Паскальда регистрлерді тікелей пайдаланылатын екі процедура бар. Олар – Intr және MSDos . Жүйелік программалауда сегмент ұғымында маңызды роль атқарады . Сегмент деп , көлемі 64 Кбайттан аспайтын , тұрағы 16-ға еселі кез-келген жады аймағын айтады . Программа жадына бөлінген аймақта негізгі сегменттің үшеуі орналасқан :

Код сегменті орындалатын машиналық командаларды сақтайды.
Мәліметтер сегменті программаға қажет мәліметтер мен жұмыс аймақтарын сақтайды .
Стек сегменті операциялық жүйеге және программалардан бас программаға қайтіп келу тұрақтарын сақтайды .

Программалауда жиі қолданылатын DOS модулінің процедуралары мен функциялары :

Procedure Intr (Int No : byte ; Var R: Register ) процедурасы көрсетілген программалық үзілісті орындайды .

Procedure MS DOS (var R: Register ) процедурасы операциялық жүйесінің функциясын орындайды .

Funtion DiskFree (Disk:word ): longint функциясы көрсетілген дискідегі бос орынды берді .

Funktion FExpand (Name :PathStr) : PathStr функциясы көрсетілген Name файлының атын береді .

Function FSearch (Name : PathStr; DirList:string ): PathStr функциясы каталогынан ізделіп табылған файлының толық атын береді .

Procedure FindFirst (Path : string; Attr : byte ; var Search : Search Rec) процедурасы файлды атымен атрибуты бойынша іздеп ,тапса ол туралы толық мәлімет береді .

Procedure FindNext (var Search : Search Rec) процедурасы FindFirst процедурасы көмегімен табылған файлдан кейінгі келесі файлды іздеп , тапса ол туралы толық мәлімет береді .

Procedure FSplit ( Path:PathStr; var Dir: DirStr ; var Name :Name Str ; var Ext: Ext : ExtStr) процедурасы көрсетілген Path файлының құрамды бөліктерін анықтайды .

Function DiskSise (Disk: word) : longint функциясы көрсетілген дискінің толық көлемін береді .

Параметр мәні

Диск

Ағымдағы диск

А:

В:

С:

CRT модулі .

CRT модуліне монитор экранына мәтін шығаруды , пернетақтадан оқуды , дыбыс генераторын басқаруды қамтамасыз ететін ішкі программалар мен енгізілген . Сонымен , қатар онда көптеген тұрақтылар мен айнымалылар да бар .

PRINTER модулі .

PRINTER модулі кез-келген мәтінді матрицалық принтер көмегімен қағазға басып шығаруға мүмкіндік береді .

GRAPH модулі .

GRAPH модулінде монитор экранының графикалық режимін басқаратын 57 процедура , 22 функция жинақталған . Сонымен қатар , оған 132 тұрақты , 1 қосымша тип және 2 айнымалы да енгізілген . Турбо Паскаль графикалық драйверлер деп аталатын арнайы программалардың басқаруымен CGA , MCGA , EGA , VGA , Hercules , AT&T 400 , 3270 PC , IBM – 8514 видеоадаптерлерінің қалыпты жұмыстарын қамтамасыз етеді . Көптеген видеоадаптерлердің монитордың көрсету мүмкіндіктерін өзгерете алатын бірнеше графикалық режимде жұмыс жасай алады . GRAPH модулінің көмегімен алуан түрлі графикалық кескіндер жасақтауға және стандартты не жасанды шрифтардың көмегімен экранға мәтін жазуға да болады .

Graph модулі IBM – типтес дербес компьютерлердің графикалық адаптерлерімен жұмыс істеуіне есептелінген , графикалық процедуралар мен функциялардың , тұрақтылардың , айнымалылар мен типтердің қуатты кітапханасы болып табылады . Турбо Паскалбда 7.0 ортасын қолданатын Паскаль тілінде программалауда модулінің 132 тұрақтысы ,7 қосымша типі , 2 айнымасы , 57 процедурасы және 22 функциясы пайдаланылады .

Турбо Паскальда графикалық дравейлер деп аталатын арнайы программалар видеоадаптерлерінің қалыпты жұмысын басқарады :

драйверлер	видеоадаптерлер
CGA.BGI	CGA,MCGA
EGAVGA.BGI	EGA,VGA
HERC.BGI	Hercules
ATT.BGI	AT&T 6300
PC3270.BGI	3270PC
IBM8514.BGH	IBM-8514

Көптеген видеоадаптерлердің монитордың көрсету мүмкіндіктерін өзгерте алатын бірнеше графикалық режимде жұмыс жасай алады . Мәтіндік режимде экранда 40х25 символ бейнелеуге болатын болса б графикалық режимде онда бейнеленетін ең кіші обьект – графикалық нүкте – пиксел деп аталынады . Мысалы : көп қолданылатын адаптерінің қалыпты режимінде экранда 640х480 пиксел көрінеді және

Олардың 16 түсін айыруға болады .

Uses Graph операторын программа басына орналастырғанда ғана Graph модулінің қызметін толық пайдалануға мүмкіндік береді .

InitGraph (Gd , ‘c/TP7’) процедурасы дербес компьютерге қойылған видеоадаптерді автоматты түрде тауып , сәйкес графикалық драйверді іске қосады және оны графикалық режимге қосылады .

Мұнда ‘c/TP7 ‘ – драйвер файлына апаратын жол . Графикалық драйверлерді анықтау (Gd) және олардың жұмыс режимдерін қою(Gm) тұрақтылары төмендегі кестеде берілген:

Gd	Gm
Detect =0	EGALo =0 {640×200; 16түс,4 бет}
CGA =1	EGAHi =1 {640×350;16 2
MCGA =2	EGA64Lo =0 {640×200;16 1}
EGA =3	EGA64Hi =1 {640×350; 4 1}
EGA64 =4	EGAMonoHi =3 {640×350; 64K :1;256K:2
EGAMono =5	VGALo =0 {640×200; 16;4}
IBM8514 =6	VGAMed =1 {640×350; 16: 2}
HercMono =7	VGAHi =2 {640×480;16;1}
ATT =8	PC3270Hi =0 {720×350;1}
VGA =9	IBM8514Lo =0 {640×480;256}
PC3270 =10	IBM851Hi =1 {1024×768;256

GraphResult функциясының нолден өзге мәні режимге көшу қателігін көрсетеді .

CloseGraph процедурасы графикалық драйверді жадтан шығарып , видеоадаптердің мәтіндік режимін қалпына келтіреді .

OVERLAY модулі .

MS-DOS операциялық жүйесі орындалатын программаға негізгі жадтың 580 Кбайт бөлігін ғана береді . Қомақты күрделі программалар жасақтау үшін бұның жеткіліксіз болатындығы белгілі. Сол жағдайда модулінің көмегімен жабынды модулдерді пайдалана отырып , жедел жадты үнемдеу арқылы мақсатқа әбден жетуге болады .

TURBO3 , GRAPH3 модулдері .

Турбо Паскаль 7.0 нұсқасымен үйлестіру үшін қажет .

CRT модулін программада пайдалану .

System модулі мен процедураларының кейбір кемшіліктері (типсіз мәліметті енгізуге болмайтыны , арнайы түймелерді басу фактісін анықтауға мүмкіндіктің жоқтығы , мәліметті экранға позициялап және әр түспен шығара алмайтындығы ) Турбо Паскальда CRT модулін енгізу арқылы жойылды .

1.3 Экранға мәтін шығару процедуралары

1982 жылдан бастап IBM фирмасы CGA (Color Graphics Adapter) түсті графикалық адаптерін пайдаланатын дербес компьютерді шығара бастады . Бұл адаптер монитор экранына 16 түспен мәтіндік режимде 40х25 не 80х25 символ ,ал графикалық режимде 320х200 не 640х200 пиксел шығаруға мүмкіндік берді . CGA – ның мәтіндік мүмкіндіктерін IBM фирмасының кейінгі буын адаптерлеріне (EGA , MCGA , VGA ,SVGA) стандарт ретінде сақталады . Модулі осы типті адаптерге қатысты мүмкіндіктерді қарастырылады .

TextMode процедурасы адаптердің жұмыс режимін анықтайды . Процедура тақырыбы :

Procedure TextMode (TM :Word );

Мұнда ТМ – мәтіндік режимнің коды . CRT модулінде оның негізгі 4 тұрақты мәні бар :

Const

BW40=0; {40×25 ақ-қара режим}

Co40=1; {40×25 түсті режим }

BW80=2; {80×25 ақ-қара режим}

Co80=3;{80×25 түсті режим }

TextMode процедурасымен қойылған соңғы режимнің коды жаһанды айнымалысында сақталады . Оны экранның бұрынғы қалпын қайтару үшін пайдаланады . TextMode процедурасын орындалғанда экран тазаланып , оның бұрынғы түсі жойылып және көрсеткіш экранның сол жақ жоғарғы бұрышына қойылады .

TextColor процедурасы экранда бейнеленетін символдың түсін анықтайды . Процедура тақырыбы :

Procedure TextColor (Color:Byte);

TextBackground процедурасы экран бетінің түсін анықтайды . Процедура тақырыбы :

Procedure TextBackground (Color: Byte );

Мұнда Color –түс коды . CRT модулінде оның 17 тұрақты мәні бар .

Сonst

Black = 0 { қара}

Blue = 1 {көк}

Green = 2 {жасыл}

Red = 4 {қызыл}

Brown = 6 {қоңыр}

White = 15 {ақ}

ClrScr процедурасы экранды тазалайды және оны TextBackground процедурасы анықтаған бет түсімен толтырады . Көрсеткіш экранның сол жақ жоғарғы бұрышына қойылады .

Window процедурасы мәтіндік терезені анықтайды . Мәтіндік терезеде экранның барлық қасиеттері орындалады . Процедура орындалғанда терезе тазаланып , түспен толтырылады , ал көрсеткіш терезенің сол жақ жоғарғы бұрышына қойылады . Процедура тақырыбы :

Procedure Window (x1,y1,x2,y2:Byte);

Мұнда (х1,у1) – теренің сол жоғарғы , ал (х2,у2) – оң жақ төменгі бұрышының экрандық координаталары .Процедура орындалғанда экрандық координаталары соңғы терезеге қатысты өзгереді . Яғни , терезенің сол жақ жоғарғы бұрышының координаталары (1,1) , ал оң жақ төменгі бұрышының координаталары (х2-х1,у2-у1) болады . CRT модулінде ең соңғы ашылған терезенің(х1,у1) координаталары WindMin ал (x2,y2)-WindMin жаһанды айнымалыларда сақталады .

GotoXY процедурасы көрсеткішті экранның берілген позициясынна қояды . Процедура тақырыбы :

Procedure GotoXY (x,y:Byte);

Мұнда (х ,у) – көрсеткіштердің жаңа координаталары . Берілген координаталар экранның шекарасынан шығып кеткен жағдайда процедура орындалмайды .

Where X және Where Y функциялары көрсеткіштің ағымдық х және у координаталарын береді .

ClrEOL процедурасы экранның көрсеткіш тұрған позициясынан бастап жолдың оң жақ бөлігін тазалайды , бірақ көрсеткіштің орны өзгермейді .

DelLine процедурасы экранның көрсеткіш тұрған жолын тазалайды , төменгі жолдар бір позицияға жоғары көтеріледі .

Есеп.

Берілгені:

Экранда алдымен , ақ түспен «Алгебра» сөзі жазылған жасыл терезеге кейін сары түспен «Экология» сөзі жазылған күлгін терезе шығару керек .

Program Prost 1;

Uses CRT;

Var

ch: char;

begin

TextBackground (2); TextColor (15);

Window (15,5,45,13); ClrScr;

Goto XY(7,5);Write (‘Алгебра’);

Ch:=ReadKey ;

TextBackground(5);TextColor(14);

Window (30,11,62,19) ; ClrScr ;

GotoXY(7,5); Write(‘Экология’);

Ch :=ReadKey;

TextBackground(0); ClrScr ;

End.

Қорытынды

Стандартты Паскальда программаны компиляцияланған бөліктерден құрастыру мүмкіндігі жоқ болған . Сол себепті күрделі программаларды жасақтау мүмкін болмады . Турбо паскальда бұл проблеманы модульдік принципті енгізу арқылы оң шешімін тапты . Программалық модульдер туралы және оларды пайдалану принциптерін , қысқаша стандартты модульдердің қызметін баяндадым . Соның бірі Graph модулі мен MS-Dos тақырыптары .

Пайдаланған әдебиеттер