Еліміздің бетке ұстар тұлғаларымыз талай жыл бойы дау мен қырғын жолында берілмей, ұлтымыздың келешегі, келер ұрпақтың ғұмыры үшін ешнәрседен тайынбай күресіп, асқан қайсарлық пен қайтпастық арқасында бізге осы-ұлан байтақ жерімізді мұра етіп, «Тәуелсіздік» бағын қалдырды.Ұлыларымыздың ұлы бастамасымен бұйырған егемендік бізге қуаныш пен шаттық сыйлады. Қазір де азаттығымызды ту етіп, әлем алдында елеулі болғанымызға жиырма сегіз жыл толды. Ел тірегінің бет алысқан тоқсан бесінші жылдардың ағымында Конституцияның ықпалымен ерікті түрде сайлауды қалыптастырып, оған жандана күш беруші, билік көздерінің бірі-қарабайыр халық болып шартққа алысты.
Бүгінгі күні ұтқыр саясаттың ұтымдылығымен еліміз президенттік басқарушылық аясындағы ауыз толтырардай үлкен мемлекеттердің тізгінінде.Ерікті түрде сайлау-белгілі бір уақыт өлшеміне, бәсекелестік қабілеттілікке икемді азаматтарымыздың өкілдік ретінде қатысуы. Айтулы бәсекелестік сайлау ағымына алуан партия тізімдері мен кандидат мүшелерінің атсалысуына дем береді. Бұндағы азаматтар ауқымды сөз сөйлеу, жиындардың, арнаулы қозғалыстардың бостандығын, қатысушы мүшелерінің әлеуметтік үнінің ақтарылуына және сайлаушы тұлғаларға балама түрде кандидаттар жөнінде ұсыныс білдіру жағдайында мол қызметтерге ие. Мемлекет заңнамаға сәйкесінше сайлау уақытына, өлшемді мерзіміне, алуан ахуалды әлеуметті топтардың өкіл болуын тікелей жауапты.
Елеулі ел ішінде өзіндік заңдарымен атқарылып отырған Конституцияның 33 бабында баян етілгендей еліміздің кәмелеттік он сегіз жастан асқан азаматтар мен азаматшалардың тұрмысына, шыққан тегіне, материалдылығына, қызмет орынына, қандай ұлттылығына, тілі мен дініне, сенім, дәстүріне бейқам қараумен, мемлекет билігі олардың сайлау мүшесі мен сайлауға қатынасуға, және де ауқымды респубика көлеміндегі референдум мүшесі болуына заңды түрде өзіндік құқыққа ие. Есесіне, бұрын-соңды бас бостандығынан айыру сынды алқалық танытылқан азаматтар мен азаматшалардың сайлау мүшесі мен сайлау кандидаты болуына қауқары мүлде қарастырылмайды.Сайлау және сайлау жүйелерінің заңнамасы 1995 жылы күздің басы қыркүйек айында «Қазақстан Республикасының сайлау туралы» атты Конституциялық үкімде ықпалдастырылған. Аталған заңның құзырында елдің басқарушысын, парламент төріндегі мәжіліс, аймақтық шаршы алаңдағы өкілдік депутаттарды, және де жергілікті орган мүшесін сайлау құқығы дүйім жұртқа біркелкі, теңдік дәрежесінде және жасырынды дауыс беру жағдаяттарында ұйымдастырылады.
Eлдің еңсесін биіктетуге, қалың жұртшылықтың қолдауымен ел Президенті 5 жылдық мерзімге сайланады. Мемлекеттің азаматтығына ие боп танылған қырық жастан асқан, мемлекеттің тілдерді бойына сіңірген және елдің ахуалында 15 жыл бойы тұрақтаған азаматтар ғана сайлау науқанына түсіседі. Республика шыңында мәртебелі Парламент жиегі ең қауқарлы орган ретінде таныс. Тармақталуына сәйкес 2 палатаға: Сенат және Мәжіліс боп бөлінеді. Заңнамаға сәйкесінше, мемлекет азаматтығында тіркелген әрі ел ахуалында он жылдан аса тұрақтанған азаматтар да Парламеент депутаты болуына құқылы.
Шет елдердің сайлау жүйесіне көз жүгіртсеңіз, бүгінгі таңға дейін дұрыс оңтайлы қалыптасу нысанын көре алмаймыз. Ежелден ауыз толтырардай абыройға ие мемлекеттердің өздерінен де сайлау жүйелерінен кемшелік тұстарын Бұқаралық Ақпарат Құралдарынан анық әрі ашық білуімізге болады. Осы себептілікке сәйкес, еліміздегі сайлау туралы заңнама өзіндік қырларын танытып, заман ырғына тұспалданып түзетіліп келеді. Сайлаудың өткізілуі мен қатыспақ мүшелердің ерек құқықтары да мәдени жағынан жаңа көрініс таппақ. Осындай іспеттес түзету жұмыстары еліміздегі сайлау науқанына 2004, 2007 және 2009 жылдар аралығында жүргізілген. Бұрынды орын алған баламасыз сайлаулар мен алдын-aла дауыс үкімін шығару тәсілдері жоққа шығарылып, сайлаушылардың қатарын құрысу ережелері өзгеріс тапты.
Сайлау жүйесі-құзырлы билікке салынған көпір. Алайда, сайлау демократиялық шоқтыққа жетелейтін міндет емес, мұндағы басты назар үздіктілікке аударылады. Қарабайыр халықтың өзіндік үздік танылған өкілдерін таңдап алуында. Елдің шартты қолға алынған заңнамасына қарама-қарсы жұмыстанатын әрі беталды жөн-жосықсыз қараудың болмауы шарт. Қазақстан мемлекетіміз әлем елдерінің алдында белсенді таныла, қабылданған ерікті әрі бәсекелі сайлау жүйесіндегі барлық делік ұстанымдарды атқарады. Жыл ағымында өзгертулермен толықтырылған әдістерді елбасының ықпалымен саяси жаңарумызға және демократиялық дамуымызға эволюция бағытын бағыштап жатқандығын көре, еліміздің айбыны асқақтап шарықтануы кәміл сенім білдіре аламыз..!
