Дайджест — қысқартып алынатын ақпараттың мазмұндамасы. Трактат пен манускрипт арасында мәліметтерді іздеу қажеттілігі көнелікте пайда болды. Сол қажеттілік әдебиеттің дигестам — көне түрін өмірге әкелді. Латын тіліне аударғанда, бөлу, ретімен орналастыру, толығымен жазу деген мағынаны білдіреді. Дигесттер – манускриптегі негізгі идеялардың, фактілердің қысқаша үзінділері. Олар білім концентраттар қызметін атқарады (бір орында жиналу).
Қазіргі уақытты көне дигесттер екінші рет дүниеге келді. Олар жаңа жағдайларда қайта туылды және «дайджесттер» деген жаңа атауын алды, ағылшын тіліне аударғанда «қысқаша мазмұндама» деген мағынаны білдіреді.
Дайджестті құрайтын негізгі әдіс-тәсілдер: автордың басты ойлары, ол ең маңызды хабарлаған фактілер мен цифрлар өзгертуге болмайды. Ақырында деректемеден олар үшін ең маңызды немесе басқа алғашқы ақпараттың мақсаттары үшін сығулар пайда болады.
Дайджестің құрастыруы мен дайындалудың мақсаты оны жеңіл оқу, оны қызықты және ғибрат аларлық жасау.
Дайджесттерді құрастырудың әдістері тақырып көрсеткіштердің дайындау тәсілдеріне сәйкес.
Мында да іздестіру ұйғарым, келешекті мазмұн, және үлгі-жоспар боп көрсетілген, мәтіндерді саралау және олардан керекті көріністерді шығару, тараудың бірінші кезеңде құрастыру маңызды.
Дайджестердің тақырып көрсеткіштерден айырмашылығы осында — көрсеткіштерді құрастырғанда құжаттар топталу бірлік болып табылады, ал дайджесті құрастырғанда – мәтіндердің үзінділері.
Дайджестің дайындауы келесі кезеңдер бойынша жүзеге асырылады:
— дайындық кезең (тақырыпты таңдау және зерделеу; оқырман сұранысын анықтау; тақырып бойынша құжаттарды табу);
— негізгі (библиографтың жиналған құжаттардың мазмұны мен түрімен танысу, құралға қосуға болатын мәтіннің үзіндімен танысу, тарау бойынша материалды бөлу);
— қорытынды (анықтама аппаратын дайындау, құралды редакциялау және дайындау).
Дайджестер үшін сипатты:
* тақырыптың біржақтылығы;
* мәселені қараудың аспектілердің айырмашылығы;
* әр түрлі саладағы мамандар қолданатын терминологиядағы айырмашылық;
* мәліметтердің болатын қайшылықтар, әр түрлі авторлардың көзқарастарының дәл келіспеуі
Осының бәрі материал топталуына және көз жетерлік, ақпаратты қабылдауын жеңілдететін және дәл келіспейтін концепцияларда, нәтижелерде немесе қорытындыларда осы түрінде көрсетуіне ерекше көңіл бөледі.
Дайджестің құрылымы келесі түрде болады:
* титул парағы;
* мазмұны;
* алғы сөз;
* әдетте тарауға бөлінген негізгі мәтін;
* пайдаланған әдебиеттер тізімі;
* қосымшалар (иллюстрацияланған материал);
* негізгі атаулардың сөздігі (керекті жағдайда)
Дайджестер электрондық түрде де жасалады, ал оқырмандар назарына оларға ең қолайлы құрылымында ұсынылады. Негізінде бұл баспа нұсқау немесе ксерокөшірмелер.
Дайджестер оқырмандармен жеке жұмыс істегенде де, кітапханалық көрмелерді ұйымдастырғанда да, көпшілік іс-шараларды өткізгенде де қолданылады.
Мысал: дайджест «Аты-баты кАты-баты кім жауынгерге» Дайджест 4 тараудан құрастырылған:
1. Әскери қызмет – құқық немесе міндет? (баламалы қызмет туралы, заңгердің кеңесі және т.б.)
2. Неғұрлым армия жай күндері туралы: не және қалай? (күн тәртібі, әлімжеттік…)
3. Тәжірибемен бөліскім келеді: бұрынғы жауынгердің естеліктері, армия фольклоры
4. Дембель – бұл жан күйі
Дайджест «Заңгер – әскер қатарына шақырылған адамға». Бөліктер:
1. «Әскер қатарына шақыруды кейінге қалдыру»
2. «Баламалы қызметке құқық»
3. «Баламалы қызметке құқығына қалай жетуге болады?»
4. «Егер әскер қатарына шақырылған адам қолға қару ұстағысы келмесе?»
5. «Әскер қатарына шақырудан жүзпайызды мүмкіндік беретін аурулар тізімі»
6. «Әскер қатарына шақырылған адамға не білу қажет?»
7. «Өз құқықтарын қалай қорғауға болады?»
8. «Өз заңды құқықтарын қорғаған кезде келесі ережелерді сақтаңыз»
