Көкөністерді тану. Түйнек жемістілер аурулары

Мақсаты:

Білімділік. Білімгерлерге көкөністер ішіндегі түйнекжемісті көкөністердің сапасынанықтау жолдарын үйрету, адам ағзасына әсер етуші  себептер   туралы  білім  беру.

Дамытушылық.Тауартану пәнінен алған білімдерін дұрыс талдап,тұжырымдай білуге үйрету және жүйелі ойлау қабілеттерін жетілдіру

Тәрбиелік. Білімгерлердің  көпшіл болуға үйрету, өз-ара көмегін қалыптастыра отырып, жауапкершілікке  дағдыландыру, өзін өзі басқаруға  тәрбиелеу.

• Сабақтың түрі: Жаңа сабақ
• Сабақтың әдісі: зерттеу, түсіндіру,сұрақ-жауап, деңгейлік тапсырмалар
• Пән аралық байланыс: химия,биология,тарих,география
• Сабақтың көрнекілігі: буклеттер, көкөністердің аурулары көрсетілген суреттер, тауартану ғылымдардың сүреттері
• Сабақтың құрал-жабдықтары: Интерактивті тақта, тақталық маркер, слайд көрсетілімдер

Сабақтың өту барысы:

І. Үйымдастыру :

1. Білімгерлермен сәлемдесу
2. Тізім бойынша тексеру
3. Сабаққа назарын аудару

ІІ. Жан-жақты білімдерін тексеру кезеңі

1. Тауартану қандай пән және қай ғасырда ғылым негізінде пайда болды?
2. Тауартану ғылымының бірінші қалаушылары кім?
3. Тауартану пәні азық-түліктерге қандай әсері бар?
4. Тауартану пәні қандай ғылымдарымен тығыз байланыста?
5. Стандарт дегеніміз не?
6. Бүгінгі тауартану пәні бойынша жаңа сабағымызда біз қандай шикізатты зерттейміз?

ІІІ. Жаңа сабаққа әзірлену :

1. Тарихқа шолу: Біз картоп туралы не білеміз?
2. Көкөністерді топтастыру
3. Түйнектерді өнеркәсіп салаасында пайдалануы

ІҮ. Жаңа сабақ:

• Картоп
• Батат (тәтті картоп)
• Топинамбур (жер асты алмурты)

Картоп құрамы:

• Картоптың асханалық сорттарының дәмі жақсы, қабығы тегіс, көздері саяз болуы қажет. Крахмал мөлшері 12-18 % және тез піседі.
• Картоптың универсалды сорттарында крахмалдың мөлшері жоғары және тез піседі, сондықтан оларды езбе мен құыру үшін кеңінен пайдаланады.
• Картоптың техникалық сорттарынан спирт және крахмал алады.
• Малдың жеміне картоптың қалдықтары жатады

Картоп пісіп жету мерзіміне байланысты:

• ерте піскен (75- 90 күн )
• орта піскен (120 күнге дейін)
• кеш піскен (120 күннен жоғары)

Картоп

• бүтін
• құрғақ
• өніп кетпеген,
• ластанбаған
• бір келкі түсті
• бір келкі пішінді болуы керек.
• 1% топырақ жапысқан болуы мүмкін.

Картоп аурулары

Картоп аурулары ғылыми реттілігі бойынша  4 түрге бөлінеді.

1. Саңырауқұлақ аурулары  
2. Бактериялық аурулар
3. Түйнектердің бұзылу
4. Зиянды қоңыз шіркейлердің  ықпалы

( Слайд көрсетілімдері бойынша әр түйнектілердің ауру түріне тоқталып түсініктеме беру )

Саңырауқұлақ  аурулары  

1. Фузариум
2. Фитофтороз
3. Альтернариоз
4. Парша
5. Сулы шіру

Бактериялық аурулар

1. Жүзік тәріздес шіру
2. Қара аяқша
3. Қызыл бактериялық шіруі
4. Ішкі аралас шіруі

Түйнектердің  бұзылу

1. Түйнектің алқынып қалу
2. Тоңалған түйнектер
3. Түйнектердің ортасының шіруі
4. Түйнектердің деформациялануы
5. Түйнектердің жасыл түстенуі

Зиянды  қоңыз шіркейлердің  ықпалы

Сапалы  түйнектерді сақтау

Картопты :

• 50 кг торда немесе қаптарда
• 450 кг контейнерлерде
• 1-3°С температурада
• 3-6 ай сақтайды

Ү. Жаңа сабақты бекіту:

І – деңгей:  Түйнекжемістілердің аурулар қанша және қандай топқа бөлінеді?

ІІ —  деңгей:   Ең азы 10 төмен емес  түйнекжемістілер ауруларын жаттанды түрде атап беріңіздер?

ІІІ – деңгей:  Қандай аурулар  адам ағасына  әсерін тигізбейді?

Тапсырма ережесі:

1 деңгей  — «3»   2 – деңгей – «4»;  3 – деңгей  —  «5»

1. Түйін тәріздес көкөністерді атап бер?
2. Олардың құрылысы қандай?
3. Химиялық құрамына қандай элементтері кіреді?
4. Картоп қандай сорттарғы бөлінеді?
5. Картоптың сапасына қандай жүктемелер қойылады?
6. Картопты қалай сақтайды?
7. Картопты сақтаудың жағдайы?

А) +5; +10 °С

В) – 1;  +8 °С

С)  0:  +3°С

Д) -1; -3 °С

Е)  +10;  +15°С

ҮІ. Сабақты қорытындылау :

Үйге тапсырма:

1. Түйнекжемісті түрлері тұралы қосымша мағлұмат жинау
2. Мирзаханов М.М. «Тағам өндірістер практикум» әдебиетінің 23 беттегі сұрақтарға жауап беру

ҮІІ.  БАҒАЛАУ: