Сұлтанәлі Балғабаевтың қиялы шынайылықтың шеңберінен шықпайды. Жазудың сарабдал жолын тауып алған жазушы.
Нұрдәулет Ақыш
Жазушының қаламынан туған әрбір шығарма заман тынысымен үндесіп жатыр. Ол отбасылық-әлеуметтік жағдаяттар арқылы дәуір дертін, ондағы адамзаттың күннен күнге азып-тозып бара жатқанын жеңіл астар мен ащы сатира арқылы әшкерелеп береді.
Моншақ Бекайдарова
Білгенге маржан. Дүниежүзі қазақтарының қауымдастығы – республикалық мәртебесі бар халықаралық үкіметтік емес ұйым. Ол 1992 жылы қыркүйекте өткен Дүниежүзі қазақтарының құрылтайында құрылды. Қауымдастықтың негізгі мақсаты – республикадан тысқары, шетелдерде жүрген қазақ диаспорасымен жан-жақты байланыс орнату,
мәдени және білім беру мәселелері жөнінен жәрдемдесу.
Сондай-ақ қауымдастық тарихи Отанына көшіп келген қазақтарға әлеуметтік қамқорлық жасап, қайырымдылық шараларын ұйымдастырады. Шетелдердегі қазақтардың мәдени орталықтарымен тығыз байланыс орнатып, бірлескен бағдарламаларды жүзеге асырып келеді.
Саяси түсіндірме сөздік
Міне, қызық! Сұлтанәліні әкесі 5 жасында әріп тануға үйрете бастады. Анасы орталықтан «Әліппе» оқулығын әкеліп берген. Осылайша, Сұлтанәлі жеті жасқа дейін бүкіл әріптерді үйреніп қана қоймай, батырлар жырын жатқа айтқан. 2–3-сыныптардан бастап өлең шығара бастаған.
Қаламгер қай өңірде туып-өскен?
Сұлтанәлі Базарбайұлы Балғабаев 1946 жылы 21 мамырда Қызылорда облысы, қазіргі Шиелі ауданының «1 май» ауылында шопан отбасында дүниеге келген. Мектепті бітіргеннен кейін 1964–1966 жылдары туған ауылында шопан болған, ол кезде оқуға түсу үшін міндетті түрде екі жыл еңбек өтілі қажет екен. 1966 жылы қазіргі
әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дың журналистика факультетіне түсіп, оны 1971 жылы аяқтап шығады.
Сұлтанәлі Балғабаевтың еңбек жолы қалай басталады?
1971–1976 жылдары «Білім және еңбек» («Зерде»), «Мәдениет және тұрмыс» («Парасат») журналдарында, «Жалын» баспасында, Қазақстан Жазушылар одағында қызмет істеген. 1985–1996 және 2003–2005 жылдары Ғ.Мүсірепов атындағы Мемлекеттік академиялық жастар мен балалар театрында әдебиет бөлімінің меңгерушісі болған.
1992 жылдан Дүниежүзі қазақтары қауымдастығы төрағасының орынбасары, 2002 жылдан «Алтын бесік» журналының бас редакторы, Қазақстан Жазушылар одағының соңғы үш құрылтайында одақтың басқарма мүшесі болған. Сонымен бірге қазір Жазушылар одағының Драматургия кеңесінің төрағасы. Т.Жүргенов атындағы Қазақ ұлттық өнер академиясында ұстаздық қызмет атқарып жүр.
Қаламгер қандай шығармаларды дүниеге әкелді?
С.Балғабаев 1966 жылы жиырма жасында жас ақындардың республикалық естивалінде үшінші орын алып, жүлдегер атанады.
1978 жылы «Жалын» баспасынан «Жұлдызың жансын» атты қазақ спортшылары туралы деректі повестер мен әңгімелер жинағы шыққан. Жазушының «Алтын сағым» (1979 ж.), «Құм мен қызғалдақ», «Шөл» (1984 ж.), «Дала мен дария» (1988 ж.), «Қазақтың қызыл кітабы» (1988 ж.), «Красная гармонь» (1992 ж.), «Ең әдемі келіншек» (2006 ж.) атты повестері мен әңгімелері, мақалалар жинақтары басылып шықты. 2009 жылы «Сырдария кітапханасы» сериясы бойынша қаламгердің «Сыр мен Сарысу», «Ғажайып көктем» атты екі томдық таңдамалы шығармаларының жинағы жарық көрген.
С.Балғабаев драматургия жанрында да жемісті еңбек етіп келеді. «Қыз жиырмаға толғанда», «Біз де ғашық болғанбыз», «Қазақша күрес» (Қазақстан Мәдениет министрлігінің жабық бәйгесінде жүлде алған), «Әйелдер әлемі немесе ең жақсы еркек», «Ең әдемі келіншек», «Ғашықсыз ғасыр», «Тойдан қайтқан қазақтар», «Жымбала, Мико және қасқыр», «Сағыныш пен елес», «Өтірік айтпайтын адам», «Әйелдер әлемі» атты пьесалары республикалық театрларда, сондай-ақ өзбек, ұйғыр, қырғыз, қарақалпақ театрларында да сахналанды.
Сұлтанәлі Балғабаев – Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері, Халықаралық «Алаш» әдеби сыйлығының лауреаты. «Құрмет» ордені, «Қазақстан Республикасына 10 жыл», «Астанаға 10 жыл» мерекелік медальдарымен т.б. марапатталған.
Дереккөз: Қазақ әдебиеті. Жалпы білім беретін мектептің 11-сыныбының
жаратылыстану-математикалық бағытына арналған оқулық.
Р.Зайкенова, Р.Сакенова, Л.Н.Нұрланова
Басқа да материал:
