Тіл – қарым – қатынас құралы. Адамды жақындатын да тіл, алыстататын да – тіл. Адам қанша тіл білсе, сонша елдің мәдениетін таниды. «Бір тіл білген – бір адам, екі тіл білген – екі адам» деп халық даналығы бекер айтпаса керек.
Ғаламторды ашып қалсаң шет ел тілін оңай әрі тез үйретемін деген жарнамадан көз сүрінеді. Иә, қазіргі таңда кез – келген үшінші тілді еркін меңгеру сәнге айналған. Расымен де, қазір бой емес ой салыстыратын заман екенін жастар түсінгендей.
Біздің заманымызға дейін өмір сүрген аса көрнекті жазушы, дана, ақындардың көпшілігі біраз тілді меңгергені жұртшылыққа мәлім. Мысалға үлгі етер тұл – тұлғалардың бірі Әбу Насыр Әл Фараби 70-ке жуық тіл білген.
Ал, бүгінгінің үлгісі, Мейіржан есімді 24 жастағы жас жігіт бүгінгі таңда 8 тілді меңгерген. Өзінің «Ниет» бағдарламасына берген сұхбатында 8 тілді қалай үйрегені мен қазіргі таңда өз оқушыларына онлайн оқуды үйретіп жүргендігін айтқан болатын.
«Тілді үйретуде қысым болмауы қажет, яғыни баланың қызығушылығын анықтай отырып, сол бағытта ақпараттар беру керек. Сонымен қатар сол қызығушылық туралы шет ел тілінде сөйлесу маңызды» — дейді жас маман.
Қазіргі таңда, мектептер де үйретілетін ағылшын тілін неге 11 жыл ішінде еркін үйреніп шыға алмайтындығына Мейіржан мырза: «Көпшілік мұғалімдер ағылшын тілі туралы қазақша жеткізіп, оқушылармен қазақша талқылайды. Ал,тілді тек сол тілде сөйлеу арқылы үйренуге болады» деп кеңес береді.
Әлемде қазіргі таңда сұранысқа ие бес тілдердің көшін қытай тілі бастап тұр. Бұл тілде бүкіл дүниежүзінің 7/1 бөлігі сөйлейді. Қытай тілін меңгеру өте қиын. Ал, екінші орында ағылшын тілі, дүниежүзінде 508 млн адам ағылшын тілінде сөйлейді.
Одан бөлек жылына 400 млн адам ағылшын тілін үйренеді. Қазіргі уақытта ағылшын тілінде АҚШ, Австралия, Англия, Канада, Зимбабва, Оңтүстік Африка т.б. елдерде сөйлеседі. Үшінші орында, дүниежүзінде 497 млн адам хинди тілінде сөйлейді. Хинди – Үндістан мемлекетінің ресми тілі. Елде хинди мен ағылшын тілдері қатар жүреді. Әйткенмен, ағылшын тілі әлемдік тіл болғандықтан, осы тілде сөйлеушілердің саны басым.
Келесі орынға испан тілі жайғасқан, дүниежүзінде 392 млн адам испан тілінде сөйлейді. Испан тілі Испания, Оңтүстік және Орталық Америка, Куба, Мексика елдері үшін ана тілі рөлін атқарады. Ал, бесінші орынға өзімізге таныс, көршілес Федерация тілі жайғасқан. Дүниежүзінде 277 млн адам орыс тілінде сөйлейді. Орыс тілі халықаралық тілге жатады. Бұл тілде көбіне ҚСРО мемлекеттері, яғни қазіргі ТМД халықтары тілдеседі. Ал жалпы Ресей Федерациясында 146 млн адам орыс тілінде араласады.
Бүгінгі таңда тіл үйренудің аса қиындығы жоқ. Онлайн отырып – ақ, өзіңді қызықтыратын тілде сөйлеп үйрене аласың. Ақша төлеп, бір жаққа барудың да қажті жоқ. Тек қағаз бен қалам және интернеті бар смартфоның болса жеткілікті. Алған біліміңді ұмытып қаламау үшін сол тілде сөйлеуді үйреніп жүрген немесе әуелден сөйлейтін жолдасыңмен шет тілде әңгімелессең, алған біліміңнің тез ұмытылып кетпейтіндігіне кепілдік бола алады.
Оқырмандар үшін қысқа «Чек лист» жасайтын Ақтөбелік Азамат Жанболатұлы «Менімен үйрен» атты жобасының авторы ретінде өз ойымен инстагарм парақшасында бөліскен. «Күніне бір сағат уақыт шет тілін үйренуге арнап жақсы нәтижелерге жетуге болатынын айтады.
Бастысы — қолданысын арттыру. Ал тіл үйрететін түрлі қосымшалар оған мүмкіндік бере бермейді», деп жазады автор. Сонымен қатар, ол қиынға соғатын тілдерді төрт топқа бөледі. «Ең қиын тілдер қатарына араб, қытай, жапон, корей тілдері жатады. Ал ағылшын тілін білетіндерге итальян, испан, португал, француз тілдерін үйрену оңайға соғады», — дейді Азамат мырза. Мақалада тіл үйренген кезде өзіңе ұнайтын тақырыптарда мақала оқып, аудио тыңдаудың маңызы зор екені айтылған.
«Шет тілін үйренгенде сол тілде аудио тыңдап, жиі-жиі сөйлеу керек. Шет тіліне күніне бір сағат арнау тілді тез меңгеруге мүмкіндік береді», деп өз оқырмандарына кеңес береді.
Тіл үйренудің ең тиімді әдістерін бүгінгі таңда кез келген ғаламтор платформаларынан жүктеп алуға болады.
Сіздерге өз тәжірибемнен тілді тез үйренуге арналған 10 қадамды ұсынамын.
- Ниет ету – кез келген істі бастамас бұрын, өзіңізді және санаңызды жақсы нәтижеге бейімдеу қажетсіз. Яғни іс барысында түбі өзіңіз қалаған нәтижені көретіндігінізге сену қажетсіз.
- Ізденіс – өзіңіздің қызығушылығыңызды туғызған тіл туралы ақпараттарды жинай отырып, сол елдің мәдениетімен танысыңыз. Неге бұл тілді білу сіз үшін маңызды? Болашақта сізге қолданысқа кере пе? деген сұрақтарға жауап беріңіз.
- Жоспар – неден, қалай бастаймын? Қайдан, немен үйренемін? Осы сұррақтарға жауап беру үшін алдымен жоспар құруыңыз қажет. Яғыни тіл үйренуге арналған қаражат немесе кітап, сенімді әрі білікті мамандарға жүгіну немесе онлайн бастау. Күніне осынша уақыт бөлу, осындай жоспар болу қажет.
- Ереже – ережесіз және тәртіпсіз білім болмайды, жоспарға сәкес жүріп отыру үшін, өзіңізді қадағалаңыз
- Кумирді бақылау – әлеуметтік желіден өзіңіздің ұқсағыңыз келетін, немесе сіз үйренгіңіз келетін тілде сөйлейтін адамның парақшасын тауып, оның жазбаларын оқу. Ол сіздің сол адамның тілін оңай түсінуге ынталандыратын болады.
- Тілді жаттықтыру – әріптерді және жүргізіп оқуды үйренгеннен соң сол тілдегі кітаптарды түсінбесеңізде оқи беріңіз. Бұл сіздің кідірмей оқуыңызға дыбыстардың жатталуына, дұрыс сөздерді айтуға жаттықтырады. Кейін дәптерге оқығаныңызды көшіріп жазыңыз, уақыт өте оны жатқа жазыңыз.
- Хоббиіңізбен байланыс – әр адамның бос уақытында айналысатын хоббиі болады, сол хоббиге тілңізді араластырыңыз.Үй жинағанды ұнатсаңыз музыка қосып қойыңыз, ол сіздің үйренгіңіз келетін тілде болса тіпті жақсы. Ән айтқыңыз келсе сол тілде кораоке орынданыз.
- Фильм көріңіз – фильмді дұрысы субтитермен тамашалаған жөн. Айтылған сөздің мағынасын түсінесіз және ол сөдің айтылуы мен аудармасы ойыңызда қалады.
- Тіл өкілімен сөйлесіңіз – сол тілде сөйлейтін адаммен ғаламтор арқылы болсын сөйлесіңіз. Егер түсінбесеңіз онда аудармашыны қолдансаныз болады.
- Қайталау – әр жаттығуыңыз бен жасаған істеріңізді, жаттаған сөздеріңіз бен оқыған мәтіндеріңізді қайталаңыз. Бұл сізге тез ұмытылып кетпеуіне кепілдік береді.
Өзге тілдің бәрін біл, өз тіліңді құрметте!
