Тахауи Ахтанов қазақ прозасындағы шоқтығы биік тұлғаламыздың бірегейі. Өмірбаяны туралы қысқаша сыр шертетін болсақ, қаламгер Ақтөбе облысының Шалқар ауданы, Шетырғыз ауылында дүниеге келген.
Буыны бекімеген жас студент болса да, өз қалауымен майдан шебіне аттанады. Әдебиеттегі тырнақалды туындылары майдан газеттерінің беттерінде жариялана бастайды.
1948 жылы әскерден қайтқан соң, түбегейлі әдебиет саласына бет бұрып, өмірінің соңына дейін қаламын суытпай өтеді. Әдебиетке ден қойған қарынды қаламгер сын жанрына да қалам тартады.Заманның биік талаптарын,тың ізденістерін әдебиет мазмұнына терең байыту, сөйтіп адамды, оның ізгі жанын, сүйініш-күйініштерін жеткізу мәселелерін асқан парасаттылықпен, өзіне тән ой пірімдерімен толғайды.
Жазушының соңғы кесек туындысы “Шырағың сөнбесін” атты романы. Онда Тахауи Ахтанов Ұлы Отан соғысының шындығын аша отырып, адамдар арасындағы қарым-қатынастың күрделілігіне назараударады. Ұлы Отан соғысы кезіндегі шытырман соғыс қасіретінің сұмдығын әр қырынан ашып, көрсетеді. Қанды қырғынның адам басына салған ауыр нәубеті еріксіз ойландырады.
Қазақ әйелі Назира бейнесін кестелеу арқылы талай ойлар айтылады. Роман соғыс алапатына түсіп қалған жас келіншек Назираның атынан баяндалады. Соның көзімен берілетін соғыстың қатал шындығы оқырманды әр түрлі күйге түсіріп, адам тағдырының ойыншыққа ойналғанынақынжылтады. Адамның өмір үшін күресі бас қаһарманның бастан кешкендері арқылы әсері ашылады. Бұл шығармада Назира атты әйелдің өмірін баяндайды.Бастапқыда өмірдегі күңгей жақтарын ғана көріп,жеңгесіне еркелеп, жігіт сүйіп бақытты жүрген бойжеткен Назира еріксіз соғыс жағдайының бел ортасына түседі. Ол күйеуінен айырылған соң басынан көп зорлық-зомбылық,қатыгез заманның әділетсіздігін,еріксіз соғыс жағдайларын көреді.Ол қай жаққа қашпақ болса да алдынан аңталап соғыс шығады.
Әйелге тән әлсіздіктен қаншама шыға алмаса да, барған сайын ширап, қатая береді. Бірақ қиын жағдай болса да,әу бастағы адамгершілігін, инабаттылығын жоғалтпайды. Романда Назирадан басқа да әйелдер бейнесі әр қырынан “Шырағың сөнбесін” романында соғыстың қатал шындығын суреттеумен шектеліп қалмай, адам өміріндегі күрделі құбылыстарды психологиялық тұрғыдан тарқатып бас кейіпкер Назираның апасы айтқан“адам баласы ең алдымен шырағын сөндіріп алмау керек”,- деген сөздері Назираға күш-қуат бере алды.
Сол себептен осы роман-эпопеясы “Шырағың сөнбесін”деген тақырыппен алынған.“Шырағың сөнбесін” диалогиясы – Тахауи Ахтановтың ерекше бейнетпен, иін қандыра жазған шығармасы. Осы туындының жалпы көркемдік бітімінен аңғаруға болады.Автордың өзінің ой саптамасы,оқиғаны жеткізе білудегі жинақтылық, әр қадам сайын кейіпкерінің жан дүниесіне үңіле білу, тілінің көркемдік кестесі осыны білдіреді.
Ұқсас материал:
- М.Әуезовтің «Еңлік-Кебек» драмасындағы сөз бен мінез (характер – адамның ішкі сипаты) жасаудағы шеберлігін дәлелдер арқылы талдап жазыңыз
- І.Жансүгіровтың «Құлагер» поэмасындағы «Бай-бай, Құлагерім!..» жақтауындағы ақын мен тұлпар өмірі ажырамас тұтастық па?
- С.Сейфуллиннің «Сыр сандық» өлеңіндегі нағыз досқа тән қасиеттерге өз көзқарасыңызды танытып, сыни талдау жасаңыз
- «Абай жолы» роман-эпопеясы туралы түсінік (І том)
- Мәди Бәпиұлының «Қарқаралы»,«Қаракесек» өлеңдері арқылы ақын өмірінің көрінісін талдап жазыңыз
- Ақан серінің «Құлагер» өлеңіндегі Құлагердің сипатын талдап жазыңыз
- Әсет Найманбайұлының «Салиха-Сәмен» поэмасы мен ғашықтық жырларындағы жігіт сипатын талдап жазыңыз
- А. Байтұрсыновтың «Қазақ салты» өлеңіндегі қазақ халқының психологиясын талдап жазыңыз
- М.Дулатов автор ретінде «Бақытсыз Жамал» романындағы үстем тап өкілдерін жақтаушы ма, әлде даттаушы ма?
- М.Жұмабаевтың «Толқын» өлеңін адам өмірімен байланыста қарауға бола ма? Көзқарасыңызды дəлелдеңіз
- Үкілі Ыбырайдың «Қалдырған» өлеңіндегі астарлы ойды талдап жазыңыз
- Сал-серілердің (әнші-ақындар) өлеңдеріндегі қыз сипатын жазыңыз
- Жаяу Мұсаның қиянатқа жазылған “Ақ сиса” өлеңіндегі оптимистік ой-толғамдарға дәлелдер келтіре жазыңдар
- Әнші-ақындардың өлеңдеріндегі серілік табиғатын талдап жазыңыз
- Ш.Құдайбердіұлының «Еңлік-Кебек» поэмасындағы Еңліктің қазақ қызына кереғар мінездерін талдап жазыңыз
- Асқар Сүлейменовтың өмірі мен қызметі
- «Қаһар» романы туралы. Шығарманың тілдік ерекшелігі
