1-жүргізуші: Сәлеметсіздер ме, құрметті оқушылар кәдірменді қонақтар! Наурыз мерекесімен сіздерді құттықтаймыз! Осы Наурыз мерекесі қарсанында 9 сыныптар арасында өткізгелі отырған Қазақтың салт- дәстүрлеріне арналған интеллектуалдық салысымызды бастағалы жатырмыз.
2-жүргізуші: Здравствуйте дорогие учащиеся, уважаемые гости! Разрешите Вас поздравить с праздником Наурыз! Наурыз – это Новый год у народов Востока. Это праздник весны и труда. В честь этого праздника среди учащихся 9-х классов мы сегодня проводим интеллектуальную игруна тему «Традиции и обычаи Казахского народа».
1-жүргізуші: Алыстан алаш десе мақтанамын, Қазақты қазақ десе мақтанамын. Болғанда әкем – қазақ, шешем –қазақ. Мен неге қазақтықтан сақтанамын.
2-жүргізуші: Әрбір халықтың өзіне тән ұлттық дәстүрі, соған орай психологиялық өзгешеліктері болады.Қазақ халқының да өзіне лайық қадір- қасиеті бар.
1-жүргізуші: Қасиетті қазақ халқының салт-дәстүрлері әр халыққа да үлгі болары сөзсіз. Сол салт – дәстүрден сіздерді хабардар ету мақсатында ойын түрінде беріліп отыр.
2-жүргізуші: Әр топ өз топтарын таныстырады (топ аты, жеке оқушылардың аты өздері таныстырып, кім нені ұнататынын айтады).
1 сайыс: «Кім ұлттық киімдерді көп біледі».
Ұлттық киімдерді кім көп айтады кезек кезек бір-бірінен қайталанып келмеуі тиіс. Мысалы:
1топ. 2 топ.
- сәукеле 1) шапан
- мәсі 2) тақил
- тымақ 3) малақай
- кимешек 4) бөрік
- көйлек 5) жейде
- сырмақ 6) ешік және т.б.
2 сайыс: «Дұрыс па, бұрыс па?» деп аталады. Мен өз оймды айтамын, дұрыс болса қол шапалақтаңдар, бұрыс болса тыныш отырамыз. Сонымен бастайық.
- Бәйге – қазақтың ұлттық ойыны.
- Бесбармақ – француздық ұлттық тағамы.
- Наурыз – шығыс елінің жаңа жылы.
- Хачапури – қазақтың ұлттық тағамы.
- Илья Муромец – қазақтың батыры.
- Масленица мейрамында орыстар бауырсақ пісіреді.
- Түйелер тікенекті сүйсініп жейді.
- Қымызды сиыр сүтінен жасайды.
- Наурыз күз айында басталады.
- Мектепке біз дұрыс жазуға, оқуға үйренеміз.
- Роза Рымбаева – Италия әншісі.
- Семей жері Абай, Шәкірім, Мұхтардың Отаны.
- Абай Құнанбаев – орыстың ұлы ақыны.
- Қазақстанның астанасы – Астана.
- Қазақстан – біздің Отанымыз.
3 сайыс: «Қазақ халқының салт – дәстүрлері деп аталады».
Сөйлемдердің мағнасын айтып қандай салт – дәстүрлер туралы айтылғаның тауып айтамыз. Мысалы:
1 топ: Жаңа туған нәрестенің құрметіне жасалатын той. Дастархан жайып жастар домбыра тартып, ән салып,ұлттық ойындар ойналады. Ол думанды болса, сәби сергек, қызықты өмір сүреді деген сенім бар.
2 топ: Нәрестенің туғанына қырық күн толған соң, ыдысқа қырық қасық су құйып, соған шомылдырады. Сәбидің қарын шашын, тырнағын алады. Ит жейдесін шешіп алып, сақтап қояды. Мерекелік дастарқан жаяды.
1 топ: Сәби қаз тұра бастағанда, тез жүріп кетсін деп, ала жіп кесіп, екі аяғын тұсап тез – тез жүгіртеді. Оған қуанып, шашу шашылып, дастарқан жасалып, кәде беріледі.
2 топ: Бір – бірін сүйіп ұнатқан қыз бен жігіт ата – анасының алдынан өтіп,батасын алып сол тойға дайындалады. Онда беташар рәсімі орындалады.
4 сайыс: «Мың бір мақал»
Әр халықтың өзіне тән мақал – мәтелдер болады. Қазір мен мақалдары айтамын, ал сендер жалғасын айтасыңдар.
- Шаш ал десе, … (бас алады)
- Жылы, жылы сөйлесең … (жылан ішінен шығады)
- Айтылған сөз, … (атылған оқ)
- Жел болмаса, … (шөптің басы қимылдайды)
- Біреуге ор қазсаң … (өзің соған түсесің)
- Өнер алды … (қызыл тіл)
- Не ексең … (соны орасың)
- Күшіңе сенбе, … (ісіңе сен)
- Еңбек пен бақыт … (егіз)
- Ердің атын, … (еңбек шығарады)
5 сайыс: «Әнді тап» деп аталады.
Қазақ халқында алтын көмейлі дауыстар көп. Олар өлең жырлағанды жақсы көреді. Келесі байқау «Әнді тап» деп аталады.
- Жел теңізден соқты
Жел теңізден соқты
Сен маған айттың
Сен маған айттың
Енді келмеймін
Енді келмеймін (Ветер с моря дул)
- Шөпте шегіртке отыр
Шөпте шегіртке отыр
Тіпті қияр сияқты
Жап – жасыл ол болады (Кузнечик)
- Орманда шырша туды
Орманда ол өсті
Қыста да, жазда да шыршамыз,
Жап – жасыл болды. (Елочка)
- Айтады жолың болмайды
Қара мысық оны кессе.
Әл әзірге, керісінше
Тек мысықтың жолы болмайды (черный кот)
5 . Мені өзіңмен бірге шақыр
Қатал қара түнмен кездессе де.
Мен сенің соныңнан барам
Жолда қиындық кездессе де. (Позови меня с собой)
6 сайыс: «Сенің атың нені білдіреді?»
Әр адамның есімі нені білдіреді. Оның шығу тарихы неге байланысты. Орыс
тілінен қазақ тіліне аударыңдар.
1 топ 2 топ
- Красивая как луна 1. Надежда
- Шелк 2. Утрення звезда
- Торжество 3. Жемчуг
- Ласточка 4. Любовь
- Золотовластка 5. Мужественная душа
- Красивая 6. Вольный
- Будь мужественным 7. Глаза как у верблюда
- Гражданин 8. Золотоволосая
- Вольный 9. Чернобровая
Байқау аяқталған соң жеңімпаздар аңықталып, марапатталады. Міне, бүгінгі интеллектуалдық ойынымызды қортындылай келе, қазақ тілінің болашағы сендердің қолдарыңда деп сөзімді аяқтаймын.
Дереккөз: internet-konkursy.com
Басқа материалдар:
- ХІХ ғасырдың 40-60 жылдарындағы қазақтардың ортаазиялық хандықтармен қарым-қатынастары (сабақ жоспары)
- Кенесары Қасымұлы бастаған ұлт-азаттық қозғалыс (сабақ жоспары)
- Дәстүрлі рухани мәдениет (салт-дәстүр) (сабақ жоспары)
- Абылай ханның қайраткер ретінде қалыптасуы (сабақ жоспары)
- Абылай хан және біртұтас Қазақ хандығының қайта нығаюы (сабақ жоспары)
- Қазақ халқының қалыптасу процесінің аяқталуы (сабақ жоспары)
- Ноғай Ордасы (сабақ жоспары)
- Әбілхайыр хандығы (сабақ жоспары)
- Түрiк қағанаты (552—603 жж.) тақырыбы бойынша сабақ жоспары
- Орта ғасырлардағы Қазақстан тарихына жалпы шолу (сабақ жоспары)
