Үштілді білім беру – жаһандану талабы

Иллюстрация: Freepik.com

«Жеті жұрттың тілін біл, жеті түрлі ілім біл» дегендей, тіл білуге деген сұраныс күннен күнге артуда. Полиглот адамдар бұрын сирек кездессе, бүгінгі күні көп тіл білу ел азаматарының басты қажеттілігіне айналып отыр.

Халықаралық ЮНЕСКО ұйымы ХХІ ғасырды көп тіл білетін тұлғалар мен полиглоттар ғасыры деп жариялаған болатын. Соған байланысты біздің еліміз де 2017 жылы «Үштілділік саясаты» мәдени бағдарламасын енгізді.

ҚР тұңғыш Президенті Елбасы Н. Назарбаевтың «Қазақстан-2050 Стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты Қазақстан халқына Жолдауында осы мәселе көтерілген: «Үштілділік мемлекеттік деңгейде көтермеленуі тиіс. Біз ағылшын тілін үйренуде серпіліс жасауымыз керек. Қазіргі әлемнің осы «лингва франкасын» меңгеру біздің еліміздің әрбір азаматына өмірдегі шексіз жаңа мүмкіндіктерді ашады».

Бүгінгі таңда аталған бағдарлама аясында қыруар іс атқарылып, халқымыздың үш тілде еркін сөйлей алуы үшін балабақшадан ЖОО-ға дейінгі білім жүйесінде оңтайлы өзгерістер орын алғаны белгілі.

Ұлттық тіліміз — қазақ тілі, мемлекеттік қарым-қатынас тілі — орыс тілі, ал халықаралық экономикаға интеграция құралы ретінде ағылшын тілі таңдалды.

Аталған бағдарлама аясында әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-да үштілді білім беру бағдарламасы тұрақты түрде жүзеге асырылып келеді. Шетел ғылыми оқу орындарымен, ғылыми ұйымдармен ынтымақтастығы, мұғалімдер мен студенттерге арналған арнайы халықаралық гранттардың көптеп бөлінуі, шетелге тағылымдамадан өтуге жолдама берілуі, халықаралық конференциялардың тұрақты түрде өткізілуі — бәрі де университеттің үштілділік саясатын ұтқыр қолдануының негізінде жүзеге асырылып отыр.

Биылғы жылы үш тілде білім беретін аккредиттелген білім беру бағдарламасы бойынша ҚазҰУ 422 бірлікті құрап отыр. Сонымен қатар ағылшын тілінде сабақ беретін профессор- оқытушылық құрам бойынша да ҚазҰУ ұлттық ЖОО-лар ішінде көш бастап тұр.

Университеттің Философия және саясаттану факультетінде магистранттарды оқыту үштілділік саясатының барлық ережелеріне сәйкес жүзеге асырылуда. Атап айтатын болсақ, магистратурада оқу жүйесі нақты үш тілді білім беру жүйесі бойынша ұйымдастырылған.

Сабақтардың үштен бірі қазақ тілінде, келесі үштен бір бөлігі орыс тілінде және қалған бір бөлігі ағылшын тілінде өткізілуде. Сонымен қатар конференциялар мен ғылыми мақалалардың үш тілге аударылып жариялануы факультеттің білім беру жүйесіндегі үштілділік саясатының негізгі көрсеткіштерінің бірі болып табылады.

Осы оқу жүйесін ескере отырып, ҚазҰУ магистранты ретінде мен университетіміз өз студенттеріне толыққанды білім алу үшін барлық мүмкіндікті жасап жатқанын және жаһандық білім жүйесінің талаптарына сәйкес үштілді білім беруді жүзеге асырып отырғанын толық сеніммен айта аламын.

 

 Жолдыбаева Аягүл
Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ
«Философия және саясаттану» факультетінің
1-курс магистранты

Сыни тұрғыдан ойлаудың заманауи білім беру жүйесіндегі рөлі

Иллюстрация: Freepik.com

Аннотация. Бұл мақалада сыни тұрғыдан ойлау ұғымының қалыптасуы мен қазіргі күнге дейін жүріп өткен даму жолы мен әр кезеңде ұғымның мағыналық сипатының өзгерістерін талдай отырып, сыни ойлаудың қазіргі білім беру жүйесіндегі алатын рөлі мен оның негізгі ерекшеліктері қарастырылады.

Түйін сөздер: сыни тұрғыдан ойлау, ойлау дағдыларын қалыптастыру, рефлексивті ойлау.

Атақты француз философы Рене Декард «Мен ойлаймын, демек мен өмір сүремін» — деп ойлаудың адам өміріндегі негізгі рөлін айқындап өткен болатын. Сыни тұрғыдан ойлау дағдыларын қалыптастыру мен дамыту қазіргі білім беру бағдарламасының негізгі мақсаттарының біріне айналып отыр. Осы ретте «сыни ойлау» терминінің қалыптасу барысында жүріп өткен жолы мен қазіргі сипаты ерекше назарды қажет етеді.

«Сыни ойлау» термині психологтар Дж. Пиагеттің, Дж. Брунер, Л. С. Выготский еңбектерінен белгілі. Қазіргі әлемде сыни ойлаудың бірқатар анықтамалары бар, кейбір ғалымдар оны проблемаларды шешуге, тұжырым жасауға, ықтималдылықты бағалауға және шешім қабылдауға жүгінетін ойлаудың бір түрі деп санайды.

Басқа анықтамалар бұдан әрі сыни ойлау логикалық ойлау тұжырымдарының құрылуымен сипатталатындығын көрсетеді, келісілген логикалық модельдер құру және кез-келген шешімді қабылдамау, онымен келісу немесе оны қарауды уақытша кейінге қалдыру туралы негізделген шешімдер қабылдау.

Барлық осы анықтамалар белгілі бір танымдық мәселені шешуге бағытталған психикалық белсенділікті білдіреді. Сыни ойлау анықтамаларының әр түрлілігіне қарамастан оларда ойлаудың бағалау және рефлексиялық қасиеттерін көрсететін жақын мағынаны көруге болады. Сыни тұрғыдан ойлау бағалау, рефлексивті ойлауды білдіреді. Бұл догмаларды қабылдамайтын, өмірлік жеке тәжірибеге жаңа ақпаратты енгізу арқылы дамитын ашық ойлау[2].

Сыни ойлауды дамыту идеясы қазір Америкада, Еуропада және одан әрі белсенді түрде таралуда. Идеяны танымал ету оң және теріс салдарға ие. Позитивтіге біз оқу процесіне рефлексивті принциптерді енгізуді жатқызамыз; жағымсызға-сыни ойлаудың мәні мен мәнін түсінбей, оқытудың жеке сыртқы

белгілері ғана алынған кезде идеяны жеңілдету және бұрмалау, сонымен қатар оның пайда болуы мен дамуының логикалық байланыстары еленбейді. Сондықтан сыни ойлауды оқыту практикасының негізін қалаған шетелдік педагогтардың тұжырымдамалық ережелерін талдау маңызды[1].

Бірақ бұл тақырыпқа деген қызығушылық ғасырдың басында пайда болды, содан бері сыни ойлауды зерттеу тәсілдері үнемі дамып келеді. Парадигма парадигмамен алмастырылады. Жаңа тәсіл ескісін жоққа шығарады немесе игереді және бәрі қайтадан қайталанады. Р. Полдың пікірінше, сыни ойлаудың даму тарихында үш маңызды «толқын» болған. Әр толқын әртүрлі зерттеу тәсілдерін ұсынады және мәселенің әртүрлі қолданбалы жақтарын көрсетеді[3].

Бірінші толқын практикалық логикаға шоғырланды (1970-1982). Бірінші толқын теоретиктері сыни ойлаудың негізі «логика»болатын пән екенін нақты тұжырымдады. Бірақ логикалық тәсіл зерттеудің ауқымын кеңейтуді қажет етпейді, сондықтан бұл толқын дамуды тоқтатты.

Екінші толқын (1980-1994) біріншісі елемеген нәрсені енгізді. Екінші толқын бірқатар үйлестірілмеген зерттеу бағыттары болды. Ол тәртіптік қосымшалардың алуан түрлілігімен ерекшеленді және оған өте кең массалар қатысты. Демек, осы толқынның өнімдері дұрыс емес болды.

Сыни тұрғыдан ойлау білім беру үдерісіндегі барлық қиындықтар үшін панацея дәрежесіне көтерілді. Эмоциялар, түйсік, қиял, шығармашылық – мұның бәрі сыни ойлау ұғымына біріктірілді. Өкінішке орай, философияның жоғары деңгейі жоғалды. Нәтижесінде сыни ойлау мазмұндық мән-мәтінді, стандарттарды, тәртіпке жатқызуды, парасаттылықты жоғалтты. Осы толқында қалыптасқан жансақ пікірлер мен көзқарастар әлі де жоғалған жоқ.

Үшінші толқын қазір пайда болады. Ол алғашқы екі толқынның кемшіліктері мен қателіктерін болдырмауды көздейді. Сонымен бірге ол бірінші толқынның тереңдігін және екінші толқынның көп бағыттылығын сақтауға тырысады. Үшінші толқынның тәрбиешілері оны бағалау және жалғаннан аулақ болу үшін нақты сыни ойлау деген не екенін білуі керек. Сыни тұрғыдан ойлау-бұл білім беру реформасындағы басымдық қана емес, бұл реформаның «өзегі» болып табылады[3].

Философиялық тұрғыдан «сын тұрғысынан ойлау» — бұл пайдалану когнитивтік техник немесе стратегияларын төмендететін алу ықтималдығы қалаулы түпкі нәтиже. Бұл анықтама ойлауды бақылаумен, негізділікпен және мақсаттылықпен ерекшеленетін нәрсе ретінде сипаттайды — проблемаларды шешу, тұжырымдарды тұжырымдау, ықтималдылықты бағалау және шешім қабылдау кезінде қолданылатын ойлау түрі [5].

Барлық анықтамалар мен зерттеу жұмыстарында сини ойлаудың қалыпты ойлау, талдау дағдыларынан айырмашылығы, көп жағдайда үстемдігі ерекше аталып өтіледі. Бірақ, сыни ойлаудың өздік сипаты тек қана әр түрлі толқындар арасында ғана емес, тіпті бір толқынға, бір жүйеге жататын ғалымдар еңбектері арасында да айырмашылық байқауға болады. Д. Клустер өз жұмысында сыни ойлаудың ерекшеліктерін атап өтті:

1. Ақпарат сыни ойлаудың соңғы нүктесі емес, бастапқы нүкте.

2. Дербестік.

3. Ойлау процесі сұрақ қоюдан және шешуді қажет ететін мәселелерді анықтаудан басталады.

4. Сыни ойлаудың қоғаммен бірлігі.

5. Сенімді дәлелге ұмтылу[4].

Ал ресейлік зерттеуші О. А. Каткова «сыни ойлаудың 6 белгілерін келтіреді»:

— адаммен болатын барлық байланыстардан тәжірибе қалыптастыру;

— дербес, жауапты ойлауды қалыптастыру;

— дәлелді ойлау (сенімді дәлелдер ойластырылған шешімдер қабылдауға мүмкіндік береді);

— көп қырлы ойлау (құбылыстарды әртүрлі жағынан қарастыру қабілетінде көрінеді);

— жеке ойлау (ақпаратпен жұмыс жасаудың жеке мәдениетін қалыптастырады);

— әлеуметтік ойлау (жұмыс жұптарда, топтарда жүзеге асырылады; өзара әрекеттесудің негізгі әдісі-пікірталас) [5].

Аталған белгілерді қазіргі кездегі сыни ойлау теориясының жалпы сипаты ретінде қарастыруымызға болады.

Шетелдік авторлардың тәжірибесін (Дайана Халперн, Герхард Фоллмер, Карл Поппер, Ричард У. Поль, Скотт Плаус, Винсент Райан Руджиеро) қорытындылай келе, сыни тұрғыдан ойлау догматикалық ойлаудың қарама-қайшылығы болып табылатын еркін ойлау деген қорытындыға келеміз. Шетелдік психологтар адам интеллектінің табиғатын көп білімді қамту тұрғысынан емес, осы білімде маңызды нәрсені оқшаулау қабілеті тұрғысынан атап өтеді.

Әрине, сыни ойлауды дамытуда мәселелерді шешу қабілеті үлкен рөл атқарады, өйткені белсенді ойлау процесі ақпаратты «қорытуда» осылай өтеді. Сондай-ақ, адамның сыни ойлауы мен сезімдері бір-бірін толықтырады, өйткені біздің ойымызша, бұл дұрыс қорытындыға келуге көмектесетін сезімдер. Бірақ оны қалыптастыру үшін адамның ақпарат ағынымен жеке байланысы қажет, ол оны өздігінен өңдейді және қоғамда іс жүзінде қолданады.

Қорытындылай келе, сыни ойлаудың келесі түсіндірмесіне тоқталайық — бұл адамға өзіне ұсынылған көзқарас немесе мінез-құлық үлгісі туралы бағалау, рефлексивті, догма қабылдамайтын өз бетінше шешім қабылдауға мүмкіндік беретін ақыл-ой әрекетінің бағытталған, бақыланатын түрі.

ХХІ ғасырда оқушылар үшін ақпарат тапшылығы емес, керісінше, ақпарат ағымы көлемінің тым ауқымдылығы негізгі мәселелердің бірі болып отыр. Осыған байланысты ақпатартты тек қана қабылдап қана қоймай, оны сұрыптап, талдап, соның нәтижесінде белгілі бір қорытындыға келу қабілетін қалыптасу шешуші рөлді атқарады.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

1. С.А.Терно. Концепция критического мышления в зарубежной педагогике.// «Современные научные исследования и инновации» электронды ғылыми-тәжірибелік журналы. 2013. № 8 [Электронды ресурс]. URL: https://web.snauka.ru/issues/2013/08/26054 (23.04.2021).

2. Омралина М.А. Развитие критического мышления на уроках географии // Обучение и воспитание: методики и практика. 2014. №17.

3. Т.В. Сапух. Развитие критического мышление как базис студентоцентрированного образования. //Современные исследования социальных проблем. №9(41)2014. 202-216 беттер.

4. З.У. Колокольникова, О.С. Ильин. Формирование критического мышления у будущих педагогов в условиях студенческой телестудии.// Бітіру біліктілік жұмысы, Сібір Федералды университеті. 2016 ж.

5. З.И. Новикова. Обзор опыта развития критического мышления учащихся на уроках географии.// НВМУ жаршысы, 2011 ж,№2, 11-15 беттер.

6. С.К. Скурыгина. Взгляды зарубежных ученых на сущность критического мышления.// «Молодой ученый» халықаралық ғылыми журналы. №7(111) 2016 ж, 708-710 беттер

Каримжанов Мурат Аманжолович
Ш.Уәлиханов атындағы Кокшетау университеті,
география,экология және туризм кафедрасы,
география мамандығының магистранты

Курманбаева Айгуль Сапарбековна
Ш.Уәлиханов атындағы Кокшетау университеті,
география,экология және туризм кафедрасы,
биология ғылымының кондидаты,доцент міндетін атқарушы

Тіл жұтаңдығының 10 белгісі

Иллюстрация: Freepik.com

1.Сөйлеп тұрып,бір сөзді таба алмай қалса, өзге ұлттың тілімен түсіндіреді. Өзге тілден құлаш-құлаш үзінді алады,оны аударып түсіндірмейді, басқалар да сол тілді біледі деп санайды.

2. Сөз таба алмай « жаңағы… жаңағы…» « мысалы… мысалы..»деген сияқты ойына қатысы жоқ, бөгде бірдемелерді қосып ойдың да сөздің де берекесін кетіреді.

3.Ойым толық жетпей қала ма деп, дәл түсетін негізгі анықтауышты таба алмай « көрікті, көркем, әдемі, әсем » дарынды, талантты, алғыр жүлдегер деген сияқты бірыңғай анықтауышты баттамалап, көркем сөйлемге жамау түсіріп, құтын қашырады. Сөйлемі әрі ұзын, әрі дімкәс болып шығады.

4. Мағыналас сөздердің біреуін ғана малданып, келсін-келмесін « үлкен үлкен » деген сияқты сөзді бар жерге қолданып,сұрқай сөйлемнен ойды добалдай салады.

5. Мағыналас сөздерді өз орнына қолдана алмайды. Мысалы құрбан болды, өлді, шейіт болды, дүние салды, шетінеді, қайтыс болды, көз жұмды, опат болды, жазым болды деген сияқты сөздерді талғамай « тасқын кезінде бір адам құрбан болды » деп соғады.

6. Атау — термин қабылдағанда өзі қазақ тілін ұмытып қалғандықтан ылғи өзге халықтың тіліне жармасады. Одан айырылғысы келмейді. Оны « халықаралық тіл » деп безендіріп көрсетуге тырысады. Қазақ тілі бәріне жететіні даусыз бола тұрса да, қазақ тіліне үрке қарайды. Мысалы анонс, репертуар, супер тайм, зачет деген сияқты сөздерді қазақ тіліне ажар бермейді.

7.Жер аттары қазақша болса да, өзге тілдегі атауын қолдануға құлшынысы артып тұрады.

8. Қазақ тіліне бірінші кезекті бермейді. Қазақша сөйлемесек те жұмыс бітеді деп қарайды, тіпті қазақша аудармайды.

9. Өсімдіктердің аттарын, төрт түлк малдың мүшелерін, байырғы өнер, уақыт, әскери атауларын ұмытып қалғандықтан, өзге тілмен бейнелейді.

10. Қазақ тілін байыту үшін осыдан былай ағылшын үйрену керек деп санайды.

Осы он түрлі белгі жеке адамдар арқылы құралып, тілдің әлеуметтік жұтаңдығы болып қалыптасқан. Қазақ тілі – теңдессіз бай тіл, ал бүгінгі таңда жасап жатқан біз, қазақтар, тілге кедейміз. Кедейлікті жеңу үшін кедей екеніңді біл. Жарлықты жеңу үшін жалтақтамай мойындап жан сала күрес.

Шырынбекова Жанайым Асылбекқызы
Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық
қазақ-түрік университетінің 2 курс студенті 

Сабақта қолданылатын қызықты ойындар

Иллюстрация: Freepik.com

«Қане, қайтала!»

Ойын шарты: мәтінді оқып шыққаннан кейін қолдарына қалам мен қағаз алып, сұрақтар құрастырады. Сұрақтарын өз іштерінен сайланған жүргізушіге өткізеді. Барлықтары сұрақ құрастырып болған соң, жүргізушіден кез келген парақты алып, жауабын ойластырады. Жауаптарын талдағаннан кейін, мәтін тәртібі бойынша орналастырады. Содан кейін өздерінің жауаптары бойынша құрастырылған мәтінді мазмұндап береді. Ойын соңында өз мәтіндерін берілген үзіндімен  салыстырады. Ойын қорытындысы бойынша ең белсенді оқушы анықталады.

 «Қарама-қарсы бағалауға негізделген диалог»

 Бұл — «ой қозғаудың» түрі. Оның негізгі ұстанымы мынадай: идеялар «Ой қозғау» тәсіліндегідей ұжымдық тұрғыдан келтірілгенде, оларға қарама-қарсы идеялар да құрастырылып отырады.

Бұл тәсілді қолданғанда төмендегідей кезеңдерді ұстану қажет:

Бірінші кезең.

  • Диалогқа қатысушылар топтарының құрамын белгілеу.

Екінші кезең.

  • Проблеманы (мәселе, сұрақ, жағдаятты) талдау тобының құрамын белгілеу.
  • Шешімін қажет ететін мәселені құрастыру.
  • Құрастырылған мәселе мен тәсілді қалайша қолдануға болатындығын қатысушыларға хабарлау.

Үшінші кезең.

  • Идеяларды бірлесе отырып, тура «Ой қозғау» тәсілі бойынша жинақтау. Талқылауда шығармашылық пен бірін-бірі сыйлау атмосферасын құрастыру қажет.
  • Алдын-ала дайындалған идеялар тізімін оқуға рұқсат етілмейді: барлық ойлар осы жерде туындауы қажет.
  • Әр қатысушының бірнеше рет сөз алуына болады, алайда оның үздіксіз бірнеше рет сөйлеуіне рұқсат етілмейді.

Төртінші кезең:

  • Проблеманы талдау тобы туындаған идеяларды жүйелейді. Жүйелеу барысында келтірілген идеялардың тізімі жасалынады.
  • Әрбір идея басқа да толықтырушы немесе қосалқы идеяларды айқындау мақсатында талданады.

Негізгі және қосалқы, толықтырушы идеялар топтамаларға (кешендерге) біріктіріледі. Олардың ұқсас қасиеттері мен ерекшеліктері зерттеліп, проблеманы шешудің жалпылама мәселелері анықталады.

Бесінші кезең:

  • Идеяларды «жоққа шығару»: бұл жерде «ой қозғау» оларды жүзеге асыруда қандай кедергілер бар екендігін анықтауға бағытталған.

Алтыншы кезең:

  • Айтылған сын мен сыни ескертпелерді бағалау.
  • Іс-тәжірибеде қолдануға мүмкін идеялардың қорытынды тізімін дайындау. Тізімге сыннан өткен идеялар мен оларға қарама-қарсы келтірілген идеялар жазылады.

Қарама-қарсы бағалауға негізделген диалог қатысушыларды үш топқа бөлген жағдайда тиімді әрі нәтижелі болады: 1) идея туындатушы; 2) проблемалық жағдаятты талдау және идеяларды бағалау, 3) қарама-қарсы идеяларды келтіру. Біраз уақыт жұмыс жасағаннан кейін топтардың рөлдерін алмастырып отырған да орынды.

 «Қарама-қарсы саптар»

Оқушылар екі сапқа бөлініп, бір-біріне қарама-қарсы тұрады, екі минут ішінде олар қарсы тұрғанмен әңгімелеседі, бір-біріне таныстық сұрақтарын қояды. Берілген уақыт аяқталған соң, мұғалім бір саптың оң жаққа, ал екінші саптық сол жаққа бір қадам жылжуын сұрайды. Оқушылардың жұптары өзгеріп, олар басқалармен сұхбаттасады (шетте тұрғандар саптың басына оралады).

Осылайша оқушылар бір-бірімен танысып шыққанша жылжи беруге болады.

«Қар көшкіні»

Оқушылар шеңбер құрайды, мұғалім да оқушылар арасынан орын алады. Әрбір қатысушы өз есімін атап, оған бастапқы әріптен басталатын бір сын есімін (эпитет) қосады. Мәселен, «Айнаш» есімі «А» әрпінен басталады, яғни Айнаш өз есіміне «алғыр» (немесе «ақылды», «айбынды», «асқақ», «айлалы», «арынды»т.б) сиақты сын есімді қосады. Келесі оқушы да дәл осылай өз есімін атайды, оған сын есім қосады да, алдында тұрған барлық оқушылардың есімдері мен эпитеттерін қайталап шығуы керек: «Алғыр Асан,  думанды Дәмеш,сабырлы Сейітжан, әділ Әбілғазы, реңді Рызуангүл, жалынды Жомарт! Ал мен-берекелі Бақытпын!».

Бұл тәсілді қолданғанда оқушыларға мұқият тыңдау мен зейін қою қасиеттерін іске қосу қажет. Мұғалімнің танысуды өзінен бастауына болады, ал егерде ол оқушыларға өзінің жады мен есте сақтау қабілетін көрсеткісі келсе, онда ең соңында жауап береді.

«Қар үйіндісі»

Біріншіден, оқушылар  жеке  жауап берулері керек. Кейін жұбы ақылдасып, олардың екі  жауабын бір жауап етіп үйлестіреді. Кейін жұптар басқа жұптармен бірігіп, үдерісті қайталайды. Осылайша  төрт жауап бір жауап болып біріктіріледі.

 «Қателескен мұғалім»

Мұғалім мәтінді оқу барысында қате жібереді. Оқушылар тыңдап отырып, қателескен тұсты бірден тауып, дұрыстау керек. Мұғалім қате жіберетін болғандықтан, оқушылар асқан қызығушылықпен мәтінді қалт жібермей тыңдайды.

Мұнан соң қате басылған әңгімені оқушыларға таратылады. Енді «Жаңсақ басылған мәтін» ойнына ауысады.

«Қатені тап»

Ойын шарты:

Үш топқа өз қалаулары бойынша бөлінеді. Әр топ өз тапсырмасын алады. Тапсырманы орындауға белгілі уақыт беріледі.

1-топ тапсырмасы: ертегінің кез келген үзіндісін сурет арқылы беру. Суретте міндетті түрде 1-2 қате болуы керек.

2-топ тапсырмасы: ертегіден бір үзіндіні шашыраңқы сөздер ретінде жазу керек.

3-топ тапсырмасы: ертегі мазмұны бойынша бірнеше сұрақтар құрастыру керек. Сұрақтарда 1-2 қате болуы керек. Тапсырмалар жазылып болған соң, топтар бір-бірінің қателерін тауып, түзетулері керек. Түзетулерді арнайы параққа жазуға болады:

Топ №

Тапсырмасы Қателері Тексерген топ

 

 «…қатысты 10 сөзді атаңыз»

Оқушылардан нақты бір тақырыпқа, ұғымға қатысты 10 сөз атауды сұраңыз.

«Қашықтықтан басқару»

Оқушыларды  кінәмшіл, эмоционалды немесе қайшы  келетін  тақырыптардан  қашықтықта  ұстау  үшін әңгіме, драма, рольдік  ойынды және  т.б. қолданыңыз. Мысалы, жоғалту (айрылу) кезіндегі  сезімдерін  ашық талқылауды  сұрағанның  орнына, одан да  жоғалтқан  жас  жігіт  атынан  айтылған  әңгімені  қолдануға  болады, сосын оқушылардан  оның  не  сезінгенін талқылауды  сұрауға  болады.

«Қолыңды төмен ұста»

Оқушыларға жауап беру үшін емес, сұрақ қою үшін қол көтеруге рұқсат беретініңізді айтыңыз. Одан кейін мұғалім жауап беретін оқушыны таңдайды, осылайша, барлығы оқитынын тексереді.

 «Қорқынышты-керемет сурет»

Қатысушыларға бір парақ қағаз бен бір фломастерден таратылады. Алдымен «керемет сурет» салу тапсырылады. Содан соң оң жағындағы оқушыға беріп осы бейнені 30 секундта «қорқынышты суретке» айналдыру тапсырылады. Ал келесі орындаушы мұны «керемет» суретке айналдырады. Шеңберді айналып, сурет иесіне қайтып келеді де, жаттығу талқыланады.

 «Қос шеңбердегі комплименттер»

Оқушылар екі шеңберге (ішкі және сыртқы) бөлініп, бір-біріне жүзін қаратып тұрады. Ішкі және сыртқы шеңберде бір-біріне бет қаратып тұрған оқушылар  кезектесіп бір-біріне комплимент айтуы керек. Содан кейін ішкі шеңбердегілер оң жаққа бір адым жасап, алдында алмасып тұрған басқа оқушымен  комплименттермен алмасады.

 «Қос шеңбер ішінде танысу»

Оқушылар екі шеңберге (ішкі және сыртқы) бөлініп, бір-біріне жүзін қаратып тұрады. Ішкі және сыртқы шеңберге бір-біріне қарап тұрған оқушылар бір-бірімен әңгімелесіп,танысады. Берілген уақыт өте оқушылар жұптарымен алмасады: ол үшін бір шеңбердің оңға немес солға бір қадам жасауы керек.

 «Қорқыныштан арылу»

Мақсаты: қорқыныштан, абыржудан арылу, күтілетін стрестік жағдайға дайын болу.

Орындалуы: «Жайбарақат күйге түсіңдер, ашық күн астында, жасыл құрақта отырмын деп есептеңдер. Аспан кемпірқосақпен көмкерілген, оның бір бөлігінің сәулесі сендерге тиесілі. Ол мыңдаған күн сәулелерінен де жарық….оның сәулелері сендердің бастарыңа шуағын шашып, бүкіл денелеріңе тарайды, денелеріңді тазартады, айықтырады. Сендердің барлық реніштерің мен өкпелерің, барлық жағымсыз ойларың, болжамдарың сол сәуленің ішінде жанып кетеді. Денелеріңнің барлық ауру бөлшектері қара түтінге айналып, желмен ұшып кетеді. Сендер қорқыныштан арылдыңдар, сендердің көңілдеріңе қуаныш пен жарық ұялады!»

«Құндылықтар спектрі»

Бұл форматта  оқушылар  топтары  келісіп  немесе келіспей арандататын мақұлдауларға  жауап  берулері  керек. Бірнеше әдістері: оқушылардан  жіптің қасына келіп  өздері  келісетін  мақұлдаудың қасына келіп тұруды  сұрайды, сондай-ақ,  басында  оқушылардан мақұлдауды  топта  талқылауды, кейін топтың атынан, жіптің  немесе  сызықтың, олар  келісетін  жағына, өз  ұстанымдарын  түсіндіре  отырып,  карточканы  орналастыру сұралады.

  • Ортақ проблемамен жұмыс істеу үшін, барлық оқушылар өз сұрақтары немесе тапсырмаларына  сәйкес сарапшы топ болып, қайта топталады. Талқылау  соңында  әр  оқушы өз сұрағы бойынша сарапшыға айналады, себебі сарапшы  топта  басқа  оқушылармен  ол сұрақты талқылады.
  • Бастапқы топ қайта  құрылады. Тарату  басталады. Бастапқы  топқа  соңғы  тапсырма  беріледі.  Бұл  шешім  немесе  жаңа  тапсырма болуы  мүмкін.  Бұл жаттығудың шешуші  мәні — тапсырманы  аяқтау  үшін оқушылардың  бастапқы  топтың  біріккен «даналығын»  құруы  болып табылады.

 «Құпия»

Мұғалім барлық қатысушылардың уысына құпиялап бір зат салады (түйме, моншақ, түйреуіш, сағат секілді… сабақтың тақырыбына сай немесе осы заттардың бас әріптерінен бүгінгі тақырып шығатындай болса да болады)

Бір оқушы ортаға шығып басқалардың  қолындағы затты сұрақ қою арқылы құпияны ашуға тырысады. Құпиясы ашылған оқушы ортаға шығып әрекетті жалғастырады.

«Құпия зат»

Оқушыларға затты көрсетіңіз. Олардан оның не екенін жəне сабақпен

қалай байланысқанын анықтауды сұраңыз.

«Құпиясы жоқ қабырға»

Шәкірттің өлең, сурет, қолөнер т.б. шығармашылық туындылары көпшілік назарына ұсынылып отыруын қамтамасыз етеді. Сабақтағы бала еңбегі көп алдына шығарылып, асықпай танысуға, тіпті жазбаша пікір қалдыруға мүмкіндік береді.

 «Құрастыр және жауап бер»

Емтиханға дайындалғанда оқушылар өз сұрақтарын құрастырады да, сосын соларға жауап беріп жаттығады. Бұл оларды бағалау құрылымы туралы және өзі жұмыс істеп отырған материал туралы тереңірек ойлауға жетелейді. Нысан және функция!

 «Құрастыр, сосын жауап бер»

Оқушыларға жауап бергенге дейін өз ойларын жинақтауға мүмкіндік беріңіз

  • жауап алдындағы 30 секундтық үнсіз ойлау;
  • жұптағы 2-3 минуттық миға шабуыл;
  • жауап бермес бұрын бірнеше ойларыңды жаз;

өз көршіңмен болжамды жауапты талқыла.

«Құсты құтқар»

Нұсқау: «Қолыңда кішкентай құстың дәрменсіз балапаны бар деп елестет. Қолыңды алақаныңды жоғары қаратып соз. Енді оны жылыт: баяу қимылмен бір-бір  саусақтарыңды алақаныңа жұмылдыр, балапанды алақаныңа тығып қой, оны деміңмен жылытуға тырыс. Алақаныңды кеудеңе бас, балапанға өзіңнің демің мен жүрек жылуыңды бер. Енді алақаныңды аш, балапан аса бір қуанышпен ұшып кеткенін бақыла. Оған қапаланба, қуанышпен шығарып сал: ол саған әлі қайта оралады!»

«Қызығушылықты ояту»

Оқушы ұстаздың тереңнен ойластырылған әдіс-тәсілдеріне сүйене отырып, жаңа ұғымдарды, түсініктерді игеруге қадам жасап, қызыға жұмыс істеп, өзінің бұрынғы білімін жаңа ақпаратпен толықтырады, кеңейте түседі.

 «Қызыл табан»

Мақсаты: Балаларды ұжыммен жұмыс жасауға, ұйымшылдыққа, шыдамдылыққа, әдептілікке үйрету.

Ойынның шарты түсіндіріледі. Осы сыныптағы бір адамның табанына «қызыл табан» белгісі жапсырылған. Ол белгі кез-келген адамда болуы мүмкін. Қай топ сол адамды бірінші тауып, әуелі әдепті сөздер көмегімен табанын көрсетуін сұрап, дәл тапса, солар ұтады.

«Қысқа аутотренинг»

Әрбір қатысушы ыңғайлы орналасады. Жүргізуші: Біркелкі демалыңдар! Бойларыңды еркін ұстаңдар! Сендер аяқтарыңда,қолдарыңда жағымды ауырлықты сезінесіңдер… Қабақтарың ауырлай бастады… Біркелкі, терең демалыңдар… аяқтарыңда, қолдарыңда жағымды ауырлықты сезінесіңдер. Қабақтарың одан әрі ауырлай бастады… Біркелкі, терең дем алыңдар… Сендер аяқтарың мен қолдарыңды сезінбейсіңдер. Сендер ауада қалықтайсыңдар. Сендердің көз алдарыңа өмірдегі ең бір керемет оқиғалар келеді. Сендер өздеріңді сергек сезінесіңдер. Қазір мен үшке дейін санаймын. «Үш» сөзінде көздеріңді ашыңдар, сендер белсенді, сергек, балғын сезінесіңдер. Бір, екі, үш…

«Мағынаны тану»

Ойлау мен үйренуге бағытталған әрекет мағынаны тану (түсіне білу) деп аталады. Мағынаны ашып, мәнін тану үшін оқушы бұл кезеңде жаңа ақпаратпен танысады, тақырып бойынша жүмыс істейді, тапсырмалар орындайды. Оның өз бетімен жұмыс жасап, белсенділік көрсетуіне жағдай жасалады (арнайы мәтіндер, тапсырмаларды, түрлі амалдарды қолдана беру, әртүрлі әдістерге сәйкестендіру, т.т.).

 «Мағынасы қандай?»

Ойынның мақсаты: Оқушыларды сөздердің мағыналарын ажырата білуге үйрету.
Ойынның шарты: Өлең жолдарына сүйеніп, қарамен жазылған сөздердің мағыналарын табу.
Қайыпбайдың, қарашы,
Қандай ерке баласы.
Нан жемейді нансаңыз,
Тек қант пен бал – асы.
* * *
Тұр уылжып жемістер,
Еңбек қызды егісте.
Күз – береке,
Күз – ырыс,
Тер сіңіріп,
Жеміс тер!
* * *
– Үй бола ма ауласыз?
Қоршап таста бау – бақты, –
Деп ем,
Інім:
Аула сыз
Тартады, – деп зар қақты.

«Мадақтау»

Оқушылар сынып ішінде ары-бері жүріп, бір-біріне мақтау мен комплимент айтады: «Бүгін тіпті құлпырып кетіпсің ғой!», «Мен сені шыншылдығыңмен әділеттілігің үшін өте сыйлаймын!», «Сен өте әдепті жансың!», «Маған сенімен бір топта жұмыс жасау ұнайды!»т.б.

Бұл жұмысты шағын топ ішінде де ұйымдастыруға болады.

 «Мамандық таңдау»

Мақсаты: Баланың мамандықтар туралы білімін кеңейте отырып, еңбек ету арқылы өз мақсатына жетуге болатындығын ұғындыру.

Ортаға әр түрлі мамандықтар аты жазылған қағаздар тасталынады. Әр бала бір-біреуден алады. Әркім өзіне тиесілі мамандық бойынша: шағын көрініс, тақпақ, қысқаша монолог, сипаттама т.б. жасап, мамандықты барынша дәріптейді, презентация жасайды. Ойын соңында «Ең жақсы презентация» марапатталады. Барлық қатысушыларды қамту мақсатында әр түрлі марапаттар ұйымдастыруға болады.

«Мәтінмен жұмыс»

Тапсырмалар:

  • мәтінді бірнеше бөліктерге бөлу;
  • әр бөлікке атау беру;
  • әр бөліктің негізгі ойын білдіретін сөйлемдерді анықтау;
  • кейіпкерді сипаттайтын сөз, сөз тіркесі, сөйлемдерді табу;
  • мәтіндегі барлық кейіпкерлерді кезегімен атап беру;
  • мәтіндегі оқуға орын алған жерлерді атау;
  • мәтінді аяқтаудың нұсқасын ұсыну.

 «Мен кіммін?»

Оқушылардың маңдайларына жапсырма қағазға сабақта өтілген тұлғалардың аты жапсырылады. Жұптас көршісіне сұрақ қою арқылы өзінің қай тұлға екенін табу керек.

Мысалы: «Мен жазушымын ба? Менің «Ақбілек» деген романым бар ма?..» Көршісі тек «иә, жоқ» деген жауаптар айтады.

Басқа материалдар:

  1. Сабақта қолданылатын әдіс-тәсілдер
  2. Менің педагогикалық тұлғалық орным (жас мамандарға арналған тренинг)
  3. Сабақта қолданылатын әдіс-тәсілдермен психологиялық тренингтер жинағы
  4. Ұстаздарға арналған тренинг: «Педагогтардың кәсіби жануы»
  5. Балаларды тәрбиелеудің психологиялық қағидалары
  6. Ата-ананың психологиялық құзіреттілігі – бала саулығының кепілі
  7. «Сәттілік серік болсын» атты әлеуметтік-психологиялық тренинг бағдарламасы
  8. Бірінші не көрдіңіз: түлкі ме, дельфин бе? 
  9. 4-5 жастағы балаларға арналған бинарлық сабақ
  10. Сабақта қолданылатын әдіс-тәсілдермен психологиялық тренингтер жинағы (Карточкалар иерархиясы)

Биыл ​«Алтын белгіге» 9 822 оқушы үміткер

Енді «Алтын белгі» төсбелгісіне үміткерлердің емтихан жұмыстарын білім басқармалары жанындағы комиссиялар қарайтын болады. Мектептер бұрынғыдай оқу озаттарының тізімін өздері жасай алмайды.

Комиссия емтихан жұмыстарын тексергеннен кейін нәтижелерін білім беру ұйымдарына жіберіп, мектеп директорының бұйрығымен төсбелгі иегерлерінің тізімі бекітіледі. 2020-2021 оқу жылында «Алтын белгіге» 9 822 оқу озаты үміткер болып отыр.

«Бұрын мектеп пен білім бөлімдері үміткерлердің жұмысын өздері тексеріп, «Алтын белгіні» тапсыру туралы шешім қабылдайтын. Ал, қазір, кеңестік кезеңдегідей, емтихан жұмыстарын облыстық немесе Республикалық маңызы бар қаланың білім басқармасы жанындағы комиссия тексереді. Комиссия құрамына білікті, тәжірибелі пән мұғалімдері кіреді. Осыдан кейін ғана мектеп үздік оқушылардың тізімін бекітеді», – деді ҚР БҒМ Мектепке дейінгі және орта білім комитетінің төрайымы Майра Мелдебекова.

Биыл 11 (12) сынып оқушыларының мемлекеттік бітіру емтихандары 2021 жылғы 1-10 маусым аралығында өтеді. 12 маусымға дейін емтихан жұмыстарының қорытындысы шығарылып, «Алтын белгі» иегерлерінің тізімі бекітіледі.

2020-2021 оқу жылында 3,4 млн астам оқушы мектептерде білім алды. Олардың 150 мыңға жуығы 11 (12) сыныпты аяқтайды.

Сабақта қолданылатын әдіс-тәсілдер жинағы

Иллюстрация: Freepik.com

«20 сұрақ – иə-жоқ деген жауап»

Оқушыларға ақпарат алу үшін, 20 сұрақ қоюға болады. Алайда сұрақ қойылып жатқан адам «иə» не «жоқ» деп қана жауап береді. Мысалы,оқушы бір геометриялық фигура — ромбыны жасыруы мүмкін, алсыныптың қалған бөлігі қасиеттерін атау арқылы оның қандай фигураекенін табуы керек.

«Жұмбақ зат»

Ойынның мақсаты: Оқушылардың ойлау және сөйлеу қабілеттерін арттыру.
Ойынның шарты: Оқушылардың алдына ыдысқа салынып бір зат әкелінеді. Сол затты мұғалім, жауабын айтпай сөзбен сипаттайды. Оқушылар шешімін табуы қажет.

«Жұмбақ сөздер»

Негізгі сөзді, терминді немесе тақырыпты көрсететін оқушынытаңдаңыз. Оқушылар оны табуы керек.

«Жұппен жұмыс»

                   Бұл жұмыс түрінің мақсаты – балаларды басқа адамды естуге, тыңдауға, диалог жүргізуге, өз пікірін айтуға, дәлелдеуге, басқаның пікірімен санасуға мүмкіндік береді. Жұппен жұмыс істеуде  балалар өз серігін өзі таңдайды. Жыл көлемінде әртүрлі адамдармен қарым-қатынасқа жасауға үйренеді.

«Жұптасып сурет салу»

Екі оқушы бір қағазға сурет салулары керек. Бірақ не салып жатқанын бір-біріне айтпайды, жұмыс барысында сөйлеспейді.

Рефлексия: Сурет салып болғаннан кейінгі көңіл күйді білу. Ойында не ұнамады, не ұнады? Ойын барысында  қандай қиындық кездесті? Нені жеңе алдыңдар?

«Жүз теңге»

Әр жұпқа 100 теңге беріледі. Олар 5 минут ішінде бір-біріне күш көрсетпей, ақшаны біреуіне қалдыруға шешім шығаруы керек. Ал пікірталастыра отырып ақша кімде қалатынын шеше алмаса, кері қайтарып береді.

Уақыт аяқталған соң әр жұп неге жүз теңге сол ойыншыда қалғанын баяндайды. Әділ шешім марапатталады.

«Жылдам фото»

Бұл ойын оқушылардың зейіндерін шоғырландырып, есте сақтау қабілеттерін арттыру үшін жүргізіледі. Оқушылар шеңбер құрып отырады да,   1-2 минут бір-бірін көзбен жылдам фотоға түсіреді. Содан соң кері бұрылып отырып, мұғалімнің түрлі сұрақтарына жауап береді. Өзінен кейін үшінші кім отырғанын, қарсы отырған оқушының үстіндегі киім түсін, кімнің көк көзілдірік тағып отырғанын т.с.с сұрауға болады.

Соңында қайта бір-біріне қарап, өз фотоларының дұрыс-бұрыстығына көз жеткізеді.

«Жыл мезгілдері»

Қатысушылар үнсіз өздері дүниеге келген жыл мезгілдері бойынша топқа бөлінеді. Содан соң әр топ өз жыл мезгілдерін пантомимо арқылы бейнелейді, қалған топ табады.

 «Зерттеудің алты қадамы»

Тапсырманы анықтау: Мен нені анықтауым керек? Мен не істеймін? Менқазір не білемін? Маған қандай лексика керек? Мен өз жұмысымды қалайтаныстырамын?

Ақпараттың орналасқан орны: Мен ақпаратты қайдан таба аламын? Мағанкім көмектесе алады?

Тиісті ресурстарды таңдау: Бұл ақпарат пайдалы ма? Мен нені сақтауым керек? Маған нені өшіріп тастау керек? Ресурстар қаншалықты сенімді болыптабылады?

Ақпаратты ұйымдастыру: Мен жазбаларды өз сөзіммен жаза аламын ба?

Мен оларды қалай ұйымдастырамын? Мен ақпараттың қайдан алынғанын белгіледімбе? Мен жеткілікті ақпарат алдым ба?

Идеяларды ұсыну: Менен өз жұмысымды қалай таныстыруды сұрады? Меноны қалай құрылымдауым керек? Мен өз жұмысымды кімдерге таныстыратынболамын? Мен тез тіл табысқышпын ба?

Соңғы өнімді бағамдау: Мен бірдемені қалдырып кеттім бе? Менің жұмысымның мәні бар ма? Мен орфографиялық және грамматикалық нормалардыңсақталуын тексердім бе? Мен өз жұмысымды оқыған адамның алдында мақтанышсезіне аламын ба? Мен не үйрендім?

 «Иә, жоқ»

Мақсаты: ұсынылып отырған жаттығу арқылы оқушылар жиналып қалған жағымсыз эмоцияларынан арылып, жағымды қарым-қатынас құруға ынталанады. Жаттығу соңында сынып оқушыларының жұмыс істеуге деген қабілеті байқалады. Сыныпта шу болуы мүмкін. Кейде балалар бір емес, бірнеше адаммен жауаптасулары да мүмкін.

Нұсқау: «Жұптарға бөлініп, бір-біріңе қарама-қарсы тұрыңдар. Жұптарыңда кім «Иә», кім «Жоқ» жауаптарын тыңдайтынын анықтаңдар. «Иә» жауабынан ойын басталады. Екінші бірден «Жоқ!» деп жауап қайтару керек. Бірінші адам аздап дауысын көтеріп, тағы да «Иә» десе, екіншісі де көтеріңкі дауыспен «Жоқ!» дейді. Әрқайсыларың әуел бастан таңдап алған сөзді ғана қайталауларың қажет. Ол сөздерді өздеріңнің қалауларың бойынша ақырын, қатты, дөрекі, сыпайы түрде айтуларыңа болады. Осы екі сөздің көмегімен шағын дау өткізулеріңе болады, бірақ бір-бірлеріңді ренжітуге болмайды. Тоқтату туралы белгі берілісімен, ойын тоқтатылады».

Жаттығуды талдау:

  • Өзіңді қалай сезініп тұрсың?
  • Саған қай сөзді айтқан ыңғайлы: «Иә» сөзі ме, әлде «Жоқ» па?
  • Сенің дауыс ырғағың қалай болды? Қатты ма, әлде ақырын ба?

 «Иә, жоқ — 2»

Оқушыларға парақ таратылып беріледі. Олар жанындағы жұбына көрсетпей, оны балайтын бір ертегі, әдеби немесе мультфильм  кейіпкерінің атын жазады. Мысалы, әдебиеттен оқыған шығарманың кейіпкерлерін жазғызуға болады. 7-сыныпта: «Құрмаш, Аян, Тортай, Қали т.с.с.»  Содан соң жұбының арқасына қағазын жапсырып қояды. Енді бәрі сыныпты аралап жүріп, бір-біріне сұрақ қоя жүріп өз жұбын табу керек (сол әңгімедегі барлық кейіпкерлер бірін-бірі тауып алулары керек.) Сұрақтарға «Иә, жоқ» деп қана жауап беру керек.

 «Идея туралы пікір»

Сіз сұраққа жауап алған болсаңыз, бұл ой туралы басқалардың пікірін сұрай отырып, ойлау логикасын дамытыңыз.

Мысалы. “Сіздер _________идеясы туралы не ойлайсыздар?

«Инсерт»

Берілген мәтінді «Түртіп алу» әдісін пайдаланып, танысып шығу.

«V» — «Білемін» «-»  «мен үшін   түсініксіз» «+» — «мен үшін жаңа ақпарат» «?» — «мені таңғалдырады»

 INSERT — оқығанын түсінуге, өз ойына басшылық етуге, ойын білдіруге үйрететін ұтымды әдіс. Бір әңгіменің соңына тез жету, оқығанды есте сақтау, мәнін жете түсіну — әрине, ынта-зейінді қажет ететін күрделі әрекет. Сондықтан да зейіні тұрақсыз оқушылар арасында оқуға жеңіл-желпі қарау салдарынан түсіне алмау, өз пікірін өмірдегі жайттармен ұштастыра алмау кемшіліктері жиі кездеседі. Бұл орайда үйретуші мұғалім баланы дағдыландыруға күш салады.  Мағынаны түсінуді жоғарыдағыдай ұйымдастыру – аталған кемшіліктерді болдырмаудың бірден-бір кепілі.

Үйретушілер білетіндерін аңықтап, білмейтіндерін белгілеп сұрауға әзірленеді. Бұл әрекет арқылы жаңаны түсіну үшін бұрынғы білім арасында көпірлер құрастыруға, яғни, байланыстар құруға дағдыландырады. Сурет арқылы бейнелесек:

Бұрынғы білетін       Түсініксізді          Зерделей      Жаңа ақпаратты қабылдау нәрсе      анықтау, қарау, тану

«Иық тірескен шеңбер»

Оқушылар шеңберге бір-бірінің иығына қолдарын салып, құшақтасқан түрде тұрып, сабақ туралы өз пікірлерін білдіреді. Мұғалімнің де бұл шеңберден орын алғаны дұрыс.

«Калейдоскоп»

Оқушылар жарты шеңбер бойына орналасады, жүргізуші ортада тұрады. Әр қатысушы өзіне ұнайтын түстерін айтып шығады. Содан соң жүргізуші теріс қарап тұрады. Ойыншылар орын ауыстырады. Жүргізуші ретімен кім қай түсті ұнататынын айтып шығу керек.

Бұл ойын зейін қоюға, есте сақтауға дағдыландырады.

«Капитан»

Ойынның шарты кемеден топ болып, теңізге құламауы керек.  Капитан пәрмен беріп тұрады.

Капитан, капитан, ……!                                                                             

Капитан: 1  адамнан рафт беріп жүреді;

Құтқарушы: 2 адамнан балон лақтырады;

Қайықта: 3 адамнан ескек еседі

Түскі ас: 4 адамнан тамақ жейді

Кемеде : 5 адамнан дөңгеленіп тұрады.

Мақсаты: Топты ынтымақтастықпен бірлесе жұмыс істеуге бағыттайды.

Алгоритм:

  1. Топқа бөлу;
  2. Нұсқаулық;
  3. Бұйрық беру
  4. Қорытынды.
  5. 5 минут

 «Карусель»

   Ойын шарты: оқушылар екі топқа бөлініп, ішкі және сыртқы қосарлы шеңберге бір-біріне бетпе-бет қарап, екі шеңбер құрады.Ішкі шеңбер – қозғалмайтын шеңбер, шеңбер ортасына олар арқасын беріп тұрады.Сыртқы шеңбер – қозғалмалы, шеңбер ортасына бетін қаратып тұрады.Әрбір оқушы өзіне қарама-қарсы тұрған оқушыға бір сөйлем айтып, оңға қадам жасайды.Сөйлем қойылған мақсатқа байланысты болады. Мысалы, әріптесінің жағымды жақтарын көрсету үшін «Мен сен сияқты ақылды, ұстамды болғым келеді» деуге болады.Әрқайсысы жаңа әріптесі келген сайын оның қасиеттерін айтып отырады.Жаттығудың бұл түрі барлық оқушылардың  белсенді жұмысқа тек өзінің таңдауымен ғана емес, әртүрлі серіктерімен бір мезгілде араласуына мүмкіндік береді.

 «Кезбе тілші»

1-оқушы телефон соғылып жатқанға ұқсатып, тәулік бойы орын алған оқиғалар туралы хабарлайды. (мысалы: су тасқынының деңгейі)

2-оқушы Телестудиядағы диктор; жиынтық ақпарат береді.

3-оқушы Тілші; оқиға орнынан ақпарат ұсынады.

4-оқушы Тілші сұхбат алатын куәгер

2-нұсқа

Әр топтан бір оқушы шығып, тілші ретінде сұрақ қойып, жауаптарын бірі диктафонға, бірі камераға түсіріп, топтарында өңдеп, диктор арқылы экранға шығарады.

«Кейіпкерлер әлемі»

Ойын шарты: оқушылар топқа бөлінеді. Әр топ бір-бірлеріне әңгіме мазмұны бойынша сұрақтар қояды. Сұрақтардың мазмұны шығарма кейіпкерлерімен, орын алған оқиғалармен байланысты болуы керек. Ұтымды сұрақ пен мәнді жауап бағаланады.

 «Кейіпкер»

Р/с Шығарманың атауы Кейіпкері Қасиеттері қалай суреттелген Кейіпкерге берілетін баға Ой-тұжырым, мақал-мәтел, даналық сөз
1 «………»        

 «Кейіпкерлерге мінездеме»

Әңгіме кейіпкерлері Мінездеме
   

 

Көркем шығарманы сатылай-кешенді талдау үлгісі:

Шығарма авторы:

Тегі, түрі:

Тақырыбы:

Идеясы:

Шығарманың композициялық құрылысы:

  1. Сюжеттік басталуы;
  2. Сюжеттік байланыс;
  3. Шиеленісуі:
  4. Шарықтау шегі;
  5. Шығарманың шешімі;
  6. Шығармадағы кейіпкерлер;
  7. Әдеби теориялық ұғымдар:

— теңеулер;

— эпитеттер;

— афаризмдер;

— мақал-мәтелдер:

 «Кемпірқосақ»

Тақтадағы кемпірқосақ суретіне өз есімдері жазылған стикерлерді желімдейді. Олар ең төмендегі қызыл түстен ең жоғары орналасқан күлгін түске стикерлерді желімдеу арқылы өздерінің сабақтағы түсінік (немесе көңіл-күй) деңгейін білдіреді.

«Кесте толтыру»

Танысу алдында әрбір оқушы мынадай кесте толтырады:

Менің өмірім Маңызы мезеттері
Менің аты-жөнім Қыстаубаев  Бақытжан Құсайынұлы
Туған жерім, мекен-жайым -Туған жерім: Алматы облысы, Жамбыл ауданы, Қарғалы ауылы.

-Мен қазір Алматы қаласы,  Б.Момышұлы көшесі, 129-үй,10-пәтерде тұрамын.

Менің жанұям -Біздің жанұяда алты жан бар: әкем, анам, мен, үлкен ағам мен әпкем, қарындасым 10- сыныпта оқиды.
Менің ермегім (хобби) -Қолым боста мен шым-шытырық оқиғаларды оқығанды ұнатамын.Маған, әсіресе, детективтік романдар ұнайды.
Менің достарым -Ауылда менің Әбілғазы мен Сейітжан деген достарым бар,ал Алматыдағы достарымның есімдері- Мұрат, Жүніс және Сейілхан.

 

Өмірімнің қызықты мезеттері -Бала кезде бірінші рет Ақтау қаласына Біржан ағамыздың үйіне барып, сол жерде Каспий теңізінде қайықпен жүзіп, балық аулағанымыз есімде қалды.

-Бірінші курста Астана қаласында оқушылардың форумына қатысуым.

 

Бұл жұмыс аяқталғаннан кейін оқушылар шағын топ ішінде өз кестелерін бір-біріне оқып, оларды талқылайды. Әр топтан бір-екі оқушының кестесі бүкіл сыныпқа жарияланады.

 «Кері байланыс бутерброды»

Кері байланыс әр түрлі тәсілдермен берілуі мүмкін.

Кері байланыс «бутерброды» дегеніміз бұл:

1) бірінші жағымды түсініктеме беріп, кейін құрылымды сын айтып, соңынан тағы да жағымды пікір білдіру;

2) Жағдаяттық мәлімдеме – Маған ұнады ……, себебі ….. Енді/келесі жолы …..

«Кері ой қозғау»

Техникалық объектінің кемшіліктері, қарама-қайшылықтары мен ақауларын айқындап, оларды жетілдіру қажет болғанда қолданылады. Тура «ой қозғаудан»  айырмашылығы: мұнда  сыни пікірлерге негізгі мән беріледі, қатысушылар зерттеу объектісінің олқылықтары мен жетіспеушіліктерін анықтауға тырысып, нақты техникалық проблеманы шешуге ұмтылады.

«Кластерлер»

«Жүзімнің шоқтары» деген мағынада қолданылған – идеялар мен ақпараттардың арасындағы байланыстарды айқындауға арналған жазба кестелер.

                Негізгі тақырып (тірек сөз, басты идея) тақтаның (дәптердің) ортасындағы шеңберге жазылады да, одан туындаған тақырыпшалар оның жан-жағына жазылып, шеңберленеді, оқушылар оларды бір-біріне сызықтармен қосады да, өзара байланыстары туралы әңгімелейді.

Тақырыпшалардың байланыстары туралы сұрақтар құрастырып, оларға жауап ізденген де тиімді. Әдетте кластерлер оқушының жеке орындалуынан басталып, одан кейін жұмыс жұпта немесе шағын топта (4-6 адам) жалғасады.

«Комплименттердің бұрқасыны»

Оқушылар берілген уақыт ішінде (1-1,5 минут) бір парақ қағазға өздерінің сүйікті адамдарынан естігісі келген комплиментті жазады. Комплименттердің жеке сөздер (эпитеттер) түрінде болмай, толық сөйлемдер түрінде болғаны дұрыс. Жазып болған соң оқушылар бұл парақтарды домалақтап, домалақ қармен атқыласқандай оларды бір-біріне лақтыруы керек. Содан кейін мұғалім оқушыларға бір-бірден «қар домалағын» ашып, оларды оқуды тапсырады.

Комплименттерді барлық оқушылардың кезектесіп оқуына да болады.

«Конверт – сұрақ»

2-3 сұрақ жазып, конвертке салыңыз (оқу мақсатына қарай). Әрбір оқушыда өзінікі болатындай етіп, бірнеше конверт дайындаңыз. Әрқайсысына екі минут беріңіз: оқушы стикерде атын және жауабын жазады; екі минут өткен соң конверт келесі оқушыға беріледі, осылай бұл 2-3 сұраққа барлығы жауап бергенше жүре береді. Стикерлерді жинап, бірнеше жауапты дауыстап оқыңыз (аттарын атамастан); сынып белгілі бір сұрақтың қаншалықты дұрыс болғанын талқылайды.

«Концептуалдық кесте»

 

Кейіпкерлер Өмірге қызығушылыгы Адамгершілік қасиеті Кейіпкерге берілетін баға
       

 

«Көк диван»

Бастаушы диванның ортасында отырады да, «мен – көк диванмын» дейді. Келесі оқушы оның жанына отыру үшін диван ұғымына қатысты сөйлем айту керек: «Ал мен диван жастықшасымын», — дейді де оң жағына отырады. Келесі оқушы: «Мен диван жапқышымын», — деп сол жағына отырады. Бастаушы қалаған адамымен жұп болады. Қалған оқушымен жұп болғысы келген оқушы тіркесті жалғастырады. Ол екеуінің ішінен қалған оқушы өз жұбын таңдайды. Осылайша жұпқа, топқа бөлу жалғасады.

Мұны сабаққа байланысты жүргізуге де болады. Мысалы, бастаушы: «Мен сөйлем мүшесімін» десе, 1-ойыншы – Тұрлаулы, 2-ойыншы – Тұрлаусыз сөйлем мүшесі болады. Сөйлем  мүшесі Тұрлаулы мүшені таңдап, неге олай таңдау жасағанын түсіндіреді. Ортада қалған Тұрлаусыз мүше жанына Анықтауыш пен Пысықтауыш келіп отырады. Тұрлаусыз мүше Анықтауышты жұп етіп, ол туралы айтады. Енді қалған Пысықтауыш жанына оның түрлері келіп отырады. Осылайша жұпқа бөліну әрі өтілген материалдарды қайталау жүзеге асады.

«Көкпар»

Топтық тапсырма: сұрақ- жауап арқылы  білімін бағалау.    Мұнда топ мүшелеріне сұрақтар қойылады. Жауап мазмұны, дәйектілігі ескертіледі. Сұраққа дұрыс жауап берген адам шарик (1 балл) алады. Көп шар жинаған адам- көшбасшы.

 «Көңіл күй букеті»

Оқушылар гүлдерді вазаға қояды. Ваза суреті плакатқа салынған. Сабақтағы жұмысын бағалай отырып, әр оқушы аты жазылған стикер-гүлді вазаға бекітуі қажет.

Қызыл түс – проблема бар, көмек қажет.

Сары түс – барлығы түсінікті емес.

Жасыл түс – барлығы  жақсы.

Стикер түстері әртүрлі болуы мүмкін.

 «Көңіл күйді анықтау»

Сабақ басында оқушылар бір параққа өзінің көңіл-күйін келтіретін сурет (немесе смайлик) салады: суретте олар адамның бет-әлпетін келтіру керек (мәселен, күліп немесе езу  тартып тұрған, қабағын түйіп тұрған, бейтарап т.б).Олар суреттерін бір-біріне көрсетеді.Оларға сабақтың аяғына дейін көңіл-күйлерін көтеріңкі деңгейге жеткізу жұмысы тапсырылады.

Немесе көңіл-күй табиғат құбылыстары арқылы көрсетуге болады:  жарқырап күн шығып тұр, аспанды бұлт торлаған, жаңбыр немесе қар жауып тұр т.с.с.

 «Көрсет және әңгімеле»

Әр оқушы өз жауабын жазуға/салуға мүмкіндігі болатындай және оны тез арада сізге (сыныптастарына) көрсететіндей етіп, шағын маркер тақтасын қолданыңыз.

«Көршіңе әңгімелеп бер»

Бұл әдіс оқушылар өз ойларын дауыстап айтып беру үшін пайдаланылады.

  • сұрақ қойыңыз, ойластыруға уақыт беріңіз;
  • одан кейін оқушылардан өз ойларын көршілерімен бөлісуді сұраңыз;
  • оқушыларға жаңа тақырыпты айтыңыз және осы тақырып бойынша өздері білетін барлық жағдайды көршісіне айтуын ұсыныңыз.

«Көршіңізге айтыңыз»

                «Көршіме айтамын» әдістемесі оқушылардың өз ойларын ауызша білдіруі үшін қолданылады.

  • —  Сұрақ қойыңыз, ойлануға уақыт беріңіз, содан кейін оқушылардан өз ойларын көршісімен бөлісуін сұраңыз.
  • —  Оқушыға жаңа тақырыпты атаңыз және оларға аталған тақырып бойынша ненің мәлім екені туралы бәрін көршісіне айтуын сұраңыз

 «Кубизм»

Кубиктің көмегімен төмендегі тапсырламарды бөлу:

  1. Суретте (түсі, пішіні, өлшемі).
  2. Салыстыр (неге ұқсас, неге ұқсамайды?).
  3. Байланыстыр (бұл туралы ойлағаныңызды көзге елестетіңіз).
  4. Таңда (Неден жасалған? Неден тұрады? Не үшін?).
  5. Қолдан (бұнымен не жасауға болады?).
  6. Дәлелде («ия», «жоқ» деп оған дәлел келтіру, бұл жақсы ма, әлде жаман ба? Неге?)

Әр топ кубик бойынша өздеріне берілген тапсырмалармен жұмыс жасайды,тақырыпқа сәйкес әр оқушының  жеке жауабы тыңдалады.

Жазған мәліметтерін топта талқылайды, топтың атынан ортақ жауап дайындайды және презентацияға дайындық жасайды. Жасаған жұмыстары бойынша презентация, бағалау.

 «Күн! Тас! Қоршау!»

Ойын оқушылардың зейіні мен қозғалыс жылдамдығын дамытуға бағытталған. Ойын шарты: оқушылар бірнеше топтарға бөлініп отырады. Кезек-кезек балаларға «Күн!», «Тас!», «Қоршау!» атты бұйрықтар беріледі. Сөздердің айтылу ретін үнемі өзгерту қажет. Оқушылар әрбір сөзге қимылмен жауап берулері шарт. Егер «Күн!» деген сөз айтылса, олар алақандарын ашып, саусақтарын тарбитып, қолдарын жоғары көтереді. «Тас!» сөзінде қолдарын түюлі жұдырықтарымен көтереді. «Қоршау!» сөзінде алақандарын ашып, қолдарын көтереді, бірақ саусақтары бір-біріне тығыз жанасып тұруы керек. Ойын жылдамдығы біртіндеп жоғарылауы қажет. Ешбір қате жібермеген топ жеңімпаз атанады.

«Күту уақыты»

                Күту уақыты оқушыларға ойлануға және жауап беруге мүмкіндік береді. Сыныптағы барлық балалар бір бағытта және бірдей ойлай бермейді – күту оқушыларға өз ойын жинақтауға және берілген сұраққа жауапты ойластыруға мүмкіндік береді.

Күту уақытының 2 түрі:

  • Мұғалім айтады, содан кейін оқушылар өз жауаптарын бергенге дейін үзіліс жасайды.
  • Оқушы жауап беруді аяқтайды және мұғалім оның жауабына қатысты әрекет еткенге дейін кідіріс жасайды. Бұл амал оқушыға ойын толықтыруға және жалғастыруға немесе басқа оқушыға жауап беруіне мүмкіндік береді.

 «Күтіңіз және түйіндеңіз»

Оқушыларға олардан күткен негізгі сөздерді анықтауға уақыт беріңіз және сол кезде сұрақты басқаша қойыңыз – анық жауапты, азат жолды және т.б. біріктіру арқылы пікірталасты түйіндей отырып, оқушылардан жалпы қорытынды беруді сұраңыз.

 «Қағаздағы сұрақтар»

Әрқайсысы қағаз қиындысына өзі білгісі келген немесе өзі жауап бергісі келген сұрақтарды жазып, қалташаға салады. Араластырылған сұрақтар еркін түрде қатысушыларға таратылып беріледі. Әркім өзіне түскен сұрақтарға жауап береді.

Бұл — үй тапсырмасын сұрағанда қолдануға тиімді тәсіл.

«Қазымыр оқушы»

Ойын шарты: оқушылар өз араларынан жүргізуші сайлайды. Оқушылар мәтінді тағы бір рет жылдам және мұқият оқып шығады. Ойынның бірінші кезеңінде белгілі бір уақыт аралығында мәтін мазмұны бойынша сұрақтар құрастырады. Кім көп сұрақ құрастырса, сол жеңіске жетеді! Ойынның екінші кезеңінде оқушылар бір-біріне сұрақтар қояды. Жауап қысқа да нұсқа болуы керек. Жауап берушіні жүргізуші таңдайды. Ойын соңында көп сұрақ қойған «Қазымыр оқушы» анықталады.

«Қазына іздеу жолында»

Сабақ тақырыбына қатысты ақпаратты жасырыңыз.Оқушылар жасырылған ақпаратты табуы керек. Күрделілік деңгейінарттыру үшін, тақырыпқа қатысы жоқ ақпарат қосып, оқушыларданоларға қажетті жəне қажет емес ақпаратты ажыратуды сұрауыңызға болады.

«Қайтадан құрастыру»

Сабақ уақытын жұмысты қайта өзгерту үшін қолданыңыз.

Бұл оқушыларға жақсартуға бағытталған кері байланысқа назар аударуға мүмкіндік береді. Бұл үдеріс сонымен бірге кері байланыстың құнды екендігін қуаттайды және оқушыларға қолайлы атмосферада жұмыс істеуге мүмкіндік береді.

Басқа материалдар:

  1. Сабақта қолданылатын әдіс-тәсілдер
  2. Менің педагогикалық тұлғалық орным (жас мамандарға арналған тренинг)
  3. Сабақта қолданылатын әдіс-тәсілдермен психологиялық тренингтер жинағы
  4. Ұстаздарға арналған тренинг: «Педагогтардың кәсіби жануы»
  5. Балаларды тәрбиелеудің психологиялық қағидалары
  6. Ата-ананың психологиялық құзіреттілігі – бала саулығының кепілі
  7. «Сәттілік серік болсын» атты әлеуметтік-психологиялық тренинг бағдарламасы
  8. Бірінші не көрдіңіз: түлкі ме, дельфин бе? 
  9. 4-5 жастағы балаларға арналған бинарлық сабақ
  10. Сабақта қолданылатын әдіс-тәсілдермен психологиялық тренингтер жинағы (Карточкалар иерархиясы)

Бизнесті дамытудың 11 жолы

Иллюстрация: Freepik.com

1- УТП (уникальное торговое предложение)
Бұл сенің бизнесіңде өмірі болатын предложение. Конкуренттеріңнен басымдылығыңды қысқа бір ақ сөйлеммен жеткізу керек. Мысалы: 1 жыл бойы Шонбай онлайн университетімен үздіксіз дамы.

2- Оффер
Бұл уақытша ұсыныс. Нақты дедлайн бар. Мықты оффер болғанда ажиотаж болады. Офферді жақсылап ойлан. Мысалы: алғашқы төлеген 10 адамға Қуаныш Шонбаймен секретный чатқа доступ + сыйлыққа Гами American style ақылы тренингінің видеосы

3- КП (Коммерческое предложение)
Көбінесе b2b форматында қолданылады. Әдемі фирменный стильде структуралары ескеріліп жасалған КП сатылымға алып келеді.

4- Call to action (әрекетке итермелеу)
Иә, товарың керемет, сапасы да жақсы екен. Бірақ рекламаңда әрекетке итермелемесең, барлығы бос сөз. Мысалы: подробнее батырмасын бас, свайп жаса, запишись на бесплатную диагностику, забронируй, төлем жаса. Ұялсаң, сатылым болмайды.

5- Сайт (лендинг пейдж)
Қиын, ұзақ, көп беттерден тұратын сайттардың заманы өтті. Қазір сайт қысқа, аз текст, әдемі көздің жауын алатындай болуы керек. Көп кәсіпкерде сайт бір жасалып қалып кетеді. Заголовок ауыстыр, офферді басынан қара, дизайн жаңарт, видео контент қос.

6- Сататын видео
Бұл өте өте маңызды. Өйткені видео арқылы клиент сізді көреді. Көргенде эмоциясына, больдеріне тие білсеңіз сатылым болады. Ұзақтығы ары кетсе 1 минут, басы адамның көңілін ұстап алатындай болуы керек.

7- Сататын баннер, пост
Баннерде көп текст болмай, әдемі нақты нақты ұсыныстар болса. Жақсы дизайнер маманға жүгін.

8- Блогерлармен жұмыс.
Бартерге немесе сатып аласың. Сол блогерге промокод беріп, именно сол блогердан қанша сатылым болғанын есепте. Мини блогерлар тиімді, бағасы арзан. Нәтижесі үлкен блогерлардан асып түсуі мүмкін.

9- Үнемі акция.
Мысалы осы аптада осындай ұсыныс бар деп көрсеткенге жақсы. Бірақ четко дедлайны болсын. Креатив керек, 50% жеңілдікпен жыл 12 ай сатпа.

10- Таргет
Таргетке бір постты продвигать етіп жібере салмай, серьезно қарашы. Сататын видео, офферы мықты, call to action бар, уақытымен шектеулі ұсынысты жібер. Показательдермен жұмыс, таргетке жұмсаған бюджетті көтеріп отыру керек.

11- Ретаргет
Сенің сайтыңа кірген адам ол сенің ұсынысыңа қызыққан адам. Сайтқа пискель қойып, сол адамға басқа видео немесе кейс, отзыв арқылы өзіңді қайта көрсет. Ұсынысың жақсы болып, сені қайта, қайта көріп сатып алуы мүмкін. Қолдан.

Дереккөз: Shonbay.online

Басқа материалдар:

  1. Математиканы түсінуге көмектесетін ТОП 7 кітап
  2. ҰБТ тапсырушыларға Шиара Құдайбергеновадан кеңес
  3. Интернет-маркетологтың қызметі қандай?
  4. SMM маманы деген кім?
  5. Data Scientist — деректер ғалымының қызметі қандай?
  6. Web-дизайнер деген кім?
  7. Таргетологтың қызметі қандай?
  8. Контекстолог деген кім
  9. Копирайтер деген қандай мамандық?
  10. Контекстолог деген кім?
  11. Оқушы мен студентке арналған ең пайдалы 10 қолданба
  12. ҰБТ-да төмен нәтиже көрсетудің себебі қандай?
  13. Мектеп оқушыларына 6 кеңес
  14. Жетістікке жетелейтін 19 әдет
  15. Адам миы туралы қызықты 30 мәлімет

Тelegram-дағы пайдалы каналдар топтамасы

Иллюстрация: Freepik.com

Telegram мессенджері жайлы барлығың естіген шығарсыңдар, бірақ менің таныстарымның көпшілігі онда қызықты әрі пайдалы ақпарат көздерін таппай жатып, өшіріп тастап жатады. Бәлкім сенде бір кезде Telegram-ды смартфоныңа орнатып, бірақ кішкене түсініксіз, бір жағынан үйреншікті емес болғандықтан өшіріп тастаған боларсың. Жарайды. Жағдайды түзететін уақыт жетті! 

1. Лекторий

• Сілтеме: https://t.me/lektorium

Бұл каналда орыс тілінде танымдық лекциялар мен курстар туралы ақпарат жарияланып тұрады.

2. PDF Magazines

• Сілтеме: https://t.me/inPDF

Каналда ағылшын тіліндегі газеттер мен журналдар PDF форматта жарияланып тұрады. Тегін әрі қолжетімді!

3. Подкасты / Podcasts

• Сілтеме: https://t.me/podkasts

Атауынан-ақ бәрі түсінікті. Каналда әртүрлі тақырыптардағы орыс және ағылшын тіліндегі подкасттар жарияланады. Подкастты аудиоформатта өзіңе жүктеп, кез келген уақытта тыңдай беруге болады.

4. Аудиокниги

• Сілтеме: https://t.me/audioknigi_channel

Мессенджердегі ең пайдалы каналдардың бірі десем артық етпес. Кез келген жанрда кітаптарды аудиоформатта өзіңе жүктеп, тыңдауға болады. Өз-өзін дамыту, бизнес және т.б. жайлы кітаптарды іздеп жүргендерге таптырмас құрал!

5. FinderMusic

• Cілтеме: https://t.me/fmusbot

Бұл ВКонтакте-ден музыка іздейтін бот. Ботқа музыканың атауын жазасың, ол саған іздеп, тауып береді. Мұнда кез келген аудиожазбаны тауып, жүктеп, кэште сақтап қоюға болады.

6. Story

• Cілтеме: https://t.me/one_story

Каналда тұрақты түрде ағылшын тіліндегі қысқаша тексттер жарияланып тұрады. Егер сен ағылшын тілін үйреніп жүрген болсаң, таптырмас құрал десек те болады.

7. Freakbook

• Cілтеме: https://t.me/freakbook

Бұл каналда күнделікті ең қызықты әрі маңызды мақалалардың топтамасы жарияланады.

8. New directions: стажировки и волонтёрства

• Сілтеме: https://t.me/newdirections

Әлемнің түкпір-түкпірінде өтетін тағылымдамалар (стажировка) мен волонтёрлық бағдарламалар жайлы ақпарат шығып тұрады. Егер мүмкіндіктерден хабардар болып, өткізіп алғың келмесе, каналға жазылып қойсаң болады.

9. Гранты, стипендии, стажировки

• Сілтеме: https://t.me/grants_scholarships

Алдыңғы нұсқа секілді. Мұнда да түрлі гранттар, стипендиялар мен тағылымдамалар жайлы ақпарат жарияланып тұрады.

10. Поехали

• Cілтеме: https://t.me/eduhacker

Бұл каналда шетелдік университеттерге қалай түсу керектігі жайлы толық ақпарат жарияланып тұрады. Шетелдік университеттерге түсуді жоспарлап жүрген болсаң, сен үшін таптырмас канал.

Сондай-ақ, бір ескерте кетейін: Telegram-дағы пайдалы каналдар менің топтамаммен шектеліп қалған емес. Бұдан басқа да тақырыптарда көптеген пайдалы каналдар жетіп жатыр. Дұрыстап іздеген адамға табу қиындық тудырмайды.

Бақса материалдар:

  1. Топ 5. Дизайн трендтері
  2. Вендинг кәсібінің артықшылығы мен кемшілігі
  3. «Шаштараз» бизнесін қалай бастауға болады?
  4. Фотостудия кәсібін қалай дамытуға болады?
  5. ҰБТ тапсырушы түлектерге ақыл-кеңес
  6. Мектеп оқушыларына 6 кеңес
  7. ҰБТ тапсырушыларға Шиара Құдайбергеновадан кеңес
  8. Интернет-маркетологтың қызметі қандай?
  9. Data Scientist — деректер ғалымының қызметі қандай?
  10. Web-дизайнер деген кім?
  11. Кофе-киоск кәсібін бастау үшін…

Өзгерістің эмоционалдық 5 циклі

Адам өмірінде жаңа іс бастағанда, өзгерісті қалап әрекет еткен кезде белгілі бір күйлерді кешеді. Ол – өзгерістің эмоционалдық циклі деп аталады. Бұл ұғымды Дон Келли және Дэрил Коннер деген ғалымдар 1970 жылдары енгізген. Жетілдірген.

Осы модельді түсінген адамға бастаған істі соңына дейін жеткізу оңай болады.

Өзгерістің эмоционалдық циклі 5 кезеңнен тұрады.

1. Негізсіз оптимизм.

Кез келген адам бір істі бастағанда «негізсіз оптимизм» деген күйді кешеді. Курс, марафон, кітап оқуды немесе таңертең жүгіруді бастаған адамның өзіне деген сенімі артады ғой? Өз-өзіне сөз береді. Мотивациясы жоғары болады. Максимализм болады. Барлық адамда солай  Бұл – негізі жоқ оптимизм.

Адам ол этаптан тез өтеді.

2. Негізі бар пессимизм.

Адам жаңа іске кіріседі. Амбиция мықты, бірақ алғаш қиындықтар пайда болатын этап болады. Себебі жетістікке, жеңіске жету оңай емесін, «все будет, но не сразу» екенін түсінеді. Тұрақтылық, көп еңбек керегіне көзі жетеді. Көңіл-күйі түсе бастайды. Қолынан келмейтіндей, мәре ұзақта секілді көрінеді. Бұ кезде адам негізі бар пессимизм күйін кешеді.

Бұны да өтеді.

3. Құлдырау кезеңі.

Ең қиын этап. Проблемалар көбейеді. Адам санасына түрлі ойлар келе бастайды. «Бұл іс менікі емес. Мен математик/гуманитар/спортшы/программист /аспаз/музыкант емеспін» дегендей. Үйленген жастар осы кезеңде ажырасып жатады. Көбі осы кезеңде бастаған ісін тастай салады.

Саған сабақ – осы кезеңде сынбауың керек. Шыдамды бол. Қайсарлық көрсет. Табандылық таныт. Себебі келесі кезең тәтті)

4. Негізі бар оптимизм.

Өткен сатыда адам қиындықтарға тап болды, оларды шешті. Оптимизм пайда бола бастайды. Негізі бар оптимизм. Бастаған ісінің оң-солын біліп қалды. Өжі біршама «эксперт». Белгілі бір жетістіктері де осы кезеңде пайда болады. Солардан шабыт алады. Құлшынысы артады. Одан сайын алға жылжығысы келеді. Бұл – негізі бар оптимизм.

5. Жеңіс кезеңі

Жоғарыдағы 4 сатыдан өткен адам міндетті түрде жетістікке жетеді. Жеңімпаз атанады.

Осы этаптарды түсініп алғаның дұрыс. Бір істі қолға алған кезіңде қай сатыда жүргеніңді біліп тұрасың. Түсіну – проблеманы жеңілдетеді. Шешімін тез табуға көмектеседі.

Ұқсас материалдар:

  1. Киносы Оскар жеңіп алған 8 кітап
  2. Өмірді өзгертетін ТОП-5 кітап
  3. Өз өзіңізге деген сенімділікті арттырыңыз…
  4. Мұғалімдерге арналған 3 таптырмас сайт
  5. Ұстаздар қалай қосымша табыс таба алады?
  6. Ұстаздарға арналған тренинг: «Педагогтардың кәсіби жануы»
  7. «Көтеріңкі көңіл-күй-жанға қуат береді» сергіту тренингі
  8. «Сәттілік серік болсын» атты әлеуметтік-психологиялық тренинг бағдарламасы
  9. 11 сынып оқушыларына арналған тренинг- сабақ
  10. Жас маманға 8 кеңес
  11. ҰБТ тапсырушыларға Шиара Құдайбергеновадан кеңес
  12. Интернет-маркетологтың қызметі қандай?
  13. Data Scientist — деректер ғалымының қызметі қандай?
  14. Web-дизайнер деген кім?
  15. Кофе-киоск кәсібін бастау үшін…

Өзіңді сүюдің 7 жолы

Иллюстрация: Freepik.com

Өз-өзіңді қалай сүю керек? Кешіре білу мен өзіңді қабылдау қабілеті — өзіңе деген махаббатқа да жол ашады. Оны тап қазірден бастау керек.

Көбі өзін құрметтей алмайды. Өйткені кемшіліктері көп деп санайды. Кемшіліктер мен қателіктері өзін қабылдауға кедергі болады. Сол қалпында, сол күйінде өзін сүюге жол бермейді.

Бір қызық айтайын: кемшілік деген бәрінде бар. Идеальный адам жоқ. Әркімнің өз қателігі, минустары бар. Кейбір адамдар кемшілігін білдіртпейді. Сондықтан олар керемет сияқты көрінуі мүмкін. Қасыңыздағы онша танымайтын адам сізді «керемет» деп ойлайды.

Өз-өзіңізді сүюдің 7 жолы:

1. Айыптаудан бас тарту.

Кез келген айыпты іс жасап қойсаңыз, «Ешнәрсе етпейді» деңіз. Сабырлы болыңыз. Сол кезде дұрыс жасалмаған істі өзгерту мен дұрыстау оңай. «Барлығы жаман» деп, паника болсаңыз, қиындық көбейе береді.

2. Өз-өзіңізді қорқыта беруді доғару.

Негатив ойлармен өзімізді қорқыта бастайсыз. Сөйтіп, жағдай нашарлай береді. Түймедейді түйедей ете бермеген жөн. Жаман десеңіз, негативті тартасыз. Келуін тездетесіз.

Сырқаттанып қалсаңыз, өлетіндей болу;
Жұмыста сөз ести қалсаңыз, қызметтен қуылатындай көріну;
Пробныйдан төмен алып жүрсеңіз, нағыз ҰБТ-да қадалғандай сезіну т.с.с бұлардың бәрі санаңызды жігерсіздендіретін ойлар. Санаңызға жаман ойлар келе берсе, көңіліңізді басқа нәрсеге аударыңыз. Позитивті ойлаңыз.

3. Мейірімді болу.

Өзіңізге жұмсақ болыңыз. Қателіктер мен сәтсіздіктер үшін өзіңізді жазғырмаңыз. Сәтсіздік — тәжірибе. Осыны естен шығармаңыз.

4. Өз-өзін мақтау.

Әр жеңісіңіз үшін өзіңізді мақтауды ұмытпаңыз. Тіпті кіп-кішкентай жетістік болса да. Сын — ішкі сенім мен көңіл-күйді тас талқан етсе, мақтау — қалыптастырады.

5. Достар табу.

Қолдау көрсете алатын адамдармен достасыңыз. Олардан жәрдем сұраудан арланбаңыз. Қиын кезеңде жəрдем сұрау осалдық емес . Тек өзіне ғана сеніп, өзіне ғана сүйене бермеген жөн. Жалғыз өрмелеп, осалдығыңыз үшін ызаланғаннан , жəрдем сұраған дұрыс. Жаныңызды түсінетін, проблеманың шешімін білетін достарға жүгінген дұрыс.

6. Тәнге қамқорлық жасау.

Денеңіз бен келбетіңізге күтім жасаңыз. Зиянды нәрселерге жоламаңыз. Алланың берген аманатына қиянат жасамаңыз. Артық салмақ, денсаулыққа қауіпті ішімдік пен есірткі, темекі — бәрі қиянат.

7. Өзіңізді марапаттау. Сыйлық жасау.

Бір жұмысты соңына жеткіздіңіз бе? Өзіңді марапаттаңыз. Тәтті сыйлаңыз немесе қалаға қыдырыңыз. Сонда мотивация әрдайым жоғары боп тұрады. Ми жалқаулықты жеңеді. Келесіде миға тапсырма бергенде, мотивациясы есіне түсіп, сол тапсырманы соңына жеткізу қиын болмайды.

Ұқсас материалдар:

  1. Киносы Оскар жеңіп алған 8 кітап
  2. Өмірді өзгертетін ТОП-5 кітап
  3. Өз өзіңізге деген сенімділікті арттырыңыз…
  4. Мұғалімдерге арналған 3 таптырмас сайт
  5. Ұстаздар қалай қосымша табыс таба алады?
  6. Ұстаздарға арналған тренинг: «Педагогтардың кәсіби жануы»
  7. «Көтеріңкі көңіл-күй-жанға қуат береді» сергіту тренингі
  8. «Сәттілік серік болсын» атты әлеуметтік-психологиялық тренинг бағдарламасы
  9. 11 сынып оқушыларына арналған тренинг- сабақ
  10. Жас маманға 8 кеңес
  11. ҰБТ тапсырушыларға Шиара Құдайбергеновадан кеңес
  12. Интернет-маркетологтың қызметі қандай?
  13. Data Scientist — деректер ғалымының қызметі қандай?
  14. Web-дизайнер деген кім?
  15. Кофе-киоск кәсібін бастау үшін…