Су сұраған студентке айран мен сүт кім берер?

-

21.04.2021

Әрбір ата–ана баланың толық отбасыда, таршылық көрмейтіндей жағдайда өсіргісі келеді. Адам болған соң жас қосып, есейіп, ЖОО-на түсіп, студент атанады. Біреуі грантқа оқуға түссе, біреуі тағдырдың басына жазғаны болар немесе тестілеуге дайындалмағанынан болар ақылы оқуға түсіп жатады. Қандай бала ата-анасын қолайсыз жағдайға қалдырып, олардың 4-5 жыл бойы оқуы мен тұрмыс жағдайын қамтығанын қалайды? Меніңше, ешкім.

Бес саусақ бірдей болм

ағандықтан, барлық студенттердің атынан сөйлей алмаймын. Ата-ана болғандықтан баланы соңына дейін асырауға, жанын беруге дайын тұрады емес пе? Сонда да жанымда жүрген достарым әке-шешелеріне ауыртпалық салғызғысы келмегендіктен сабақтарынан соң кешкі жұмысқа шығады. Ұйқы қанбайды. Келесі күні сабаққа маужырап барып, тақырыптарды да толық түсінбейді. Өз басымнан өткен соң өте жақсы түсінемін. Барлығына да үлгеруге тырыссаң да кейде біріне үлгеріп, біріне кешігесін.

Сенің тағдырың ешкімді қызықтырмайды, сенің проблемаң ешкімге де керек емес. Шынымен де біреудің басын ауыртып қалай, қайда , не үшін жұмыс жасап жүргеніңді айтқың келмейді.

Екі апта сабақтан қалып қойғаным бар. Дүкенде киім жағынан кеңесші болып жұмыс істеп жүргенімде бастық маған келіп айғайлап, боғауыз сөздер айтып, балағаттайтын да. Тіпті бір күні есіргені сонша қол көтермекші болды. “Сабыр”-деп, өзімді тыныштандырып, сабырға келтіріп , сөз қайтармайтынмын. “Үлкенге сөз қайтарма, қарсы шықпа”— деген тәрбиемен өскен соң, ештеңе де айта алмайсың, жәй ғана ішіңнен тұнып жүресің. Көзден қанша жас төгілді, төзім де таусылды. Бір апта бұрын жаңа жұмыс іздей бастадым, табылған сәтте жағымсыз бастығыммен қоштасуға дайын тұрдым.

Құрбым менің жағдайымды ести сала бірден мені жанында жұмыс істеуге шақырды. Бардым. Көрдім. Бастықтармен таныстым. Бірден достастым. “Жұмыс уақыты кешкі 6-дан танғы 6-8ге дейін” –екенін ескертті. “Ертеңнен бастап іске кіріс”- деді. Қуанышым қойныма симай, жүгіріп менің көз жасыма қалған бастығыма барып “мен жұмыстан шыққым келеді” –деп едім, көзі шар айнасынан шығып кете жаздады да, “шықсаң шық, бірақ біздің ереже бойынша екі апта толық жұмыс жасап кетуің керек”-деп, бетіме қарап күлді. “Ал не істей аласың”-дегені ғой. Келісуден басқа амалым болмағандықтан келістім.

Міне, ұйқысыз өткен күндерім басталды. Таңғы оннан кешкі алтыға дейін киім таңдау жағынан кеңесші болсам, кешкі алтыдан таңғы алтыға дейін “бармен” болдым. Үйге келіп жуынып, тамақтанғанша сегіз де болады. Ал, тоғыз бола салысымен қайтіп жұмысқа кететінмін. Көзімді бір сағатқа ілінгеніме қуанатынмын.

Жүріп бара жатып ұйқыға кеткен адамды көргенсіз бе? Көрмесеңіз сол кезде менің жанымда жүруіңіз керек еді. Көзімнің жеткені адам іс-қимыл үстінде де қиындықсыз ұйқыға кетуі мүмкін екен.

Білемін, бұл- өмірімнің қиындықтарының ең жеңілі екенін. Сонда да сол күндердің біткеніне қатты қуаныштымын. Адамгершілігі мол жандармен жұмыс істеген бақыттың бір түрі екенін түсіндім. Бір ойым құдайдың мені сынағаны шығар дедім. Шынымен де Аллаһ тағала өзінің пендесіне жеңе алатын қиындықтарды басына береді емес пе?Қайтсекте, не түрткі болса да жеңілмеу керек. Бұл тек басы ғана.

Диара ҚАЛДЫБЕК

Мандарин қабығының пайдасы

Сымбат Айдархан

-

21.04.2021

0

Мандарин қабығында эфир майы, фитонцид, каротиноид, дәрумен, антиоксидант және басқа да пайдалы заттар көптеп кездеседі. Сондықтан оның қабығын да қажетке жарата біліңіз. Кезекті мақаламызда оның адам денсаулығына пайдасын айтамыз.

1. Ішіңіз кеуіп, дисбактериоз болсаңыз

Кептірілген мандарин қабығын кофе ұнтақтағышқа салып ұнтақтап, сүзбе, ботқа секілді тағамдарға 1 шай қасықтан қосып жеңіз.

2. Кеңірдекше қабынуы кезінде

Кептіріліп, ұнтақталған 2 ас қасық мандарин қабығына 1,5 стақан қайнаған су құйып, 5 минут баяу жанып тұрған отқа қойыңыз. Дайын болған соң бұл тұнбаны күніне 2-3 рет тамақ ішерден жарты сағат бұрын тұтыныңыз. Міндетті түрде жылытып ішу керек.

3. Жөтел кезінде

2 ас қасық ұнтақталған қабыққа 1 стақан су құйып, бір апта қараңғы жерде сақтаңыз. Содан соң сүзгіден өткізіңіз. Дайын болған соң күніне 3 рет тамақтан бұрын 20 тамшыдан тұтыныңыз.

4. Суық тиіп тұмауратсаңыз, жөтелсеңіз ингаляция жасаңыз.

Бір уыс ұнтақталған мандарин қабығын суға салып қайнатып, буымен 10-12 минут дем алыңыз. Бұл әдісті жасаған соң 1-2 сағат салқын жерге шықпай күтініңіз.

5. Тырнақ тез сына берсе

Тырнағыңызды кем дегенде күніне 2 рет мандарин қабығымен сүртіп отырыңыз.

6. Шаршағанда, жүйке жүйеңіз жұқарып, күйзеліске түскенде

Ұсақ-ұсақ туралған мандарин қабығын көлемі шамамен 10×7 см болатын матадан тігілген қапшыққа салып, өзіңізбен бірге алып жүріңіз. Егер жоғарыда айтылғандай жағдайлар болса, қапшықтағы мандарин қабығының хош иісімен дем алыңыз.

7. Жүрек соғысы артып, артериялық қысым көбейсе, ұйқысыздыққа ұшырасаңыз

1 стақан ұнтақталған қабыққа 3 литр қайнаған су құйып, қоспалы суды қайтадан қайнатыңыз. Ваннаға құйып, осы суға түсіңіз. 2 күнде бір рет ұйықтар алдында осы әдісті пайдаланып тұрсаңыз, аталған аурулардың алдын аласыз.

Басқа материалдар:

Портреттік очерк

Әмина Ертай

-

21.04.2021

0

Қазақтың мандайына біткен айбынды ақын, біртуар азамат, Абайдан кейінгі заманының аса дарынды да арынды ақыны Ілияс Жансүгіров. Қазақ даласындағы Үш арыстың бірі Ілияс атамызды танымайтын адам кемде — кем. Өзінің сезімге толы өлеңдерімен, қанатты сөздерімен барша адамның көңілінен шығып, жүректерін тербете білген.

1894жылы Алматы облысы Ақсу ауданыңда дүниеге келген. Ілияс атамыз өз жолын қарапайым мұғалімдіктен бастаған. Бірақ аз уақыттың ішінде өзінің еңбекқорлығымен, білімділігімен, қарапайымдылығымен Қазақ ағарту институтының меңгерушілігіне тағайындалады. Ол кісі тек осы қалыппен тоқтамай «Еңбекші Қазақ» газетінде жұмыс атқарады. 1932-1934 жылдары Қазақстан Жазушылар одағы ұйымдастыру комиссиясының төрағасы , 1933-1936жылдары Қазақ КСР Орталық атқару комитетінің мүшесі болған.

Ілияс Жансүгіров шығармашылығы алуан түрлі. Ілияс атамыздың өзіңдік қолтаңбасы бар тегеурінді ақын. Ол өз заманының тарихын, ел мен жер қамын, халық тағдырын, ұлттың сақталуын шығармаларына арқау етіп, әсерлі жеткізе білген. Өр тұлғамыздың қай шығармашылығын оқысаң да қазақтың тұрмыс- тіршілігін, азаттықты көксеген арман— аңсарын ашып жеткізеді. Ол кісінің қаламынан туған «Күй», «Күйші» сияқты он бестен аса поэмалары қазақ халқының әдебиет шығармашылығының дамуына үлкен үлесін қосқан. Халықтың рухын байытатын сәттерге ерекше көңіл қоя білді.

Ілияс «Күйші» поэмасы арқылы қазақтың күй өнеріне деген құрметі ерекше екенін білесіз. Ол күйдің құдіреттілігін жыр өрнектерімен шебер көркемдеп жеткізе білді. Поэмада ақын қазақ халқының күй өнері жайлы, күйді әсерлі етіп жеткізе білетін тарланбоз күйші жайлы тебірене толқиды. Күйші Кене ханның ақ ордасында қалың жиналған жұрт алдында домбыраның әсем үнімен, дүйім жұртты тамсандыра өнер көрсетеді. Күйіне де, өзіне де таңдай қақтыра тамсандырған. Сол күйлердің құдіреттілігінен маңайдағы аң да, табиғат та үн-түнсіз тына қалды.

«Алатау күй тыңдады ауылдай боп,
Тас балқып толқып жатты бауырдай боп»—деп, тіпті жансыз жатқан тастың өзіне де күйдің құдіреттілігімен жан бітіре өрнектейді. Алуан үнде сөйлеген күйге айналадағы бар жан құлақ түре сүйсінді.Күйші жігіттің күйі қолында ақ найзасы жарқылдаған, қол бастаған қас батыр Кене ханды да бейжай қалдырмайды.

Сонымен қатар, ең көлемді шығармасы «Жолдастар» романы. Онда 1916жылы көтерілісте болған оқиғаны суреттеп ашып көрсетті. Ілияс атамыздың қай шығармашылығын алсақ та еңбекке баулып , тәрбиеге шақырып, елін сүюге тәрбиелейді. Сонымен қатар, білім жолы маңызды екенің көрсететін, ұлт қасиеті әрқашан жоғарыда тұратының меңзейтін шумақтары әр талшық тамырымыздан өтіп, жүрегімізге жетеді. Ақынымыз қазақ сөз өнерін кемелдендірген, көріктендірген қайталанбас дарын иесі.

Жобалаева Дана Асқарқызы
Тұран университеті, Журналистика-181(4)-3курс

Өтіріктің құйрығы бір-ақ тұтам

Әмина Ертай

-

21.04.2021

0

Әлемде адамзаттың саны 7 миллиардтан асады. Сол пенделердің » — деген сұрақ пайда болады. Әрине,адамдар өзара екіге бөлінеді оптимисттер мен пессимисттер немесе шыншылдар мен өтірікшілер болып. Оптимисттер: « Жоқ, шындықтанда тұрады бұл әлем » — деуі мүмкін. Ия, әр адамның ойы құнды. Біз оны терістей алмаймыз. Бірақ ойланып қарайықшы, біреудің шындығы өзгеге өтірік болса , біреудің өтірігі өзгеге шындық болады. Ал, енді « мен ешқашан өтірік айтпаймын » — деп көріңізші . Сонымен қатар халықтың аузында жүрген жақсы сөз бар: «ешқашан ешқашан деп айтпа » деген .

Өмірдің өзі бізді өтіріксіз өмір сүру қиын екенін дәлелдеді. Жәй ғана судан құрғақ болып шығудан да өтіріктің көмегі керек болып тұратыны рас.

Абай атамыздың өзі жиырма төртінші қара сөзінде : « … қазақ ортасындада ұрлық, өтірік, өсек, қастық қалып, өнерді, малды түзден, бөтен жақтан түзу жолмен іздеп, өрістерлік күн болар ма екен? » — деп сұраған болатын. Әй, қайдам, ондай күн тумас. Бәріміз білетін « …Өсек, өтірік, мақтаншақ, еріншек бекер мал шашпақ – Бес дұшпаның, білсеңіз » — деп адамның бойындағы жағымсыз қасиеттерді сынға алған қара сөзінде өтірікті қосқан болатын. Өйткені Абай атамыз ақты қара деп, я қараны ақ деп, өтірікті шын деп ант ететұғын кісілерді имансыз, азған адамдарға теңеген.

Мамандардың зерттеуінше ең шыншыл адамның өзі бір күнде төрт өтіріктен елу өтірікке дейін, ал әсіліндеадам бір күнде екі жүз өтірікке дейін айтады екен. Ал енді өтіріктен құтылып көріңіз. 2008 жылы 19 елде сауалнама жүргізілген болатын, ол сауалнаманың нәтижесінде адамдар өткен онжылдықтарға қарағанда қазір өтірікті көбірек айтады екен. Біз қазақ халқы мұсылман болғандықтан бізге мүлдем өтірік айтуға тиым салынған. Бірақ шариғатта өтірік айтуға болатын жерлер бар. Олар:

— Бір адам екі жақты жарастыру мақсатымен айтса ;

— Бір адам соғыс кезінде айла үшін айтса ;

— Күйеуі әйелімен сөйлескен кезде және әйелі күйеуімен тілдескен кезде .

Ерлі-зайыптылар арадағы көркем қатынасты сақтау үшін өтірік айтса болады. Ал одан басқа ниет көзделсе, онда өтіріктің қай түрі болмасын-харам. Сондықтан өтіріктен аулақ болуға тырысайық. Шындық қаншалықты ашшы болсада, айтуға жасқанбаңыз.

“Өтіріктің арты бір—ақ тұтам”, адам өтірікке жақындаған сайын, Алладан алыстайды. Кім тек қана шындықты өзіне дос тұтса Алланың алдында шыншылдардың қатарында жазылады.

Диара Қалдыбек

Қойдың емдік қасиеттері

Сымбат Айдархан

-

21.04.2021

0

Ертеректе дәрi тапшы болса, қазiр удай қымбат, химиялық құрамына да сенуге болмайды. Осындай сәтте халық медицинасында баяғы заманнан келе жатқан қазақи емнiң түрi- кәдiмгi қойдың емдiк қасиеттерi жайында бiлген де артық болмас.

Терiге түсiру — қой терiсiмен жел, құз, құяң ауруына шалдыққандарды емдеген. Ол үшiн семiз қойды бiтеу сояды да, оған ермендi бүрiмен қоса қайнатып, суын терiнiң iшiне құяды. Науқас адамды шешiндiрiп, 2-3 сағаттай сол терiге орап қояды. Бұл әдiс «терiге түсiру» деп аталады. Терiге түскен адам жылы оранып жатып, 2-3 күндей сорпа iшiп күтiнуi керек.

Қой құйрығы — жөтелдi басып қақырықты түсiредi. Тұмаудан кейiнгi созылмалы жөтелге құйрық майды ыстық сүтке ерiтiп iшедi. Суық тиген баланы да құйрық маймен сыласа, жазылып кетедi.

Қойдың жыны — буын, тiзе сырқырағанда, қолданады. Жаңа сойылған қойдың қарнын жынымен қоса алып, оны ыдыстағы ыстық суға салады. Содан кейiн қарынның үстiңгi жағын тiлiп, науқастың екi аяғын жынға батырып, жылылап орайды. Ыдыстағы су салқындай бастаса, үстiне ыстық су құю керек. Булаудан шыққаннан кейiн жылы киiнген дұрыс.

Қойдың өкпесi — жөтелдi тоқтатып, несеп жолдарының жұмысын реттейдi, iсiктi қайтарады. Егер жас қойдың өкпесiн тiлгiлеп, сiрке суы қосылған суға қайнатып, күнде екi-үш тiлiмнен жесе, қақырықты түсiрiп, өкпе демiкпесiн басады. Қойдың тоқ iшегiн сәбидiң көкбауыры ауырғанда шажырқай майын сыдырмай, дөңгеленген күйiнде кiндiктiң үстiне қойып, сыртынан орап қояды. Егер iшектiң жылуы бәсеңдесе, торсыққа жылы су құйып, iшектiң үстiне қояды. Бұл емдi бала терлегенше бiрнеше рет қайталайды.

Қойдың қарны — асқазан, iшек жолдарының дертiне, әйелдер ауруына, құяңға қолданады.

Науқас адамның екi аяғын көсiлтiп, ыңғайлап отырғызады да, жаңа сойылған семiз қойдың қарнын жылы күйiнде оның құрсағына қойып, сыртынан орап тастайды. Бiраздан соң науқас ағыл- тегiл терлейдi. Терi қалмас үшiн екi-үш сағаттан соң киiмiн ауыстыру қажет. Бұдан кейiн де бiрнеше күн сорпа iшiп күтiнген жөн.

Қой өтi — шаштың арасына ұсақ бөртпе түскенде қолданады. Шашты тақырлап алып тастап, басты сабындап жуғаннан кейiн бөртпенiң бетiн су қосылған өтпен сүртсе, бөртпе тез жазылады.

Қойдың жiлiк майы — туберкулезбен ауырған әлсiз адамдар, жиi ауыратын жас балалар жесе, мың да бiр дауа.

Жаңа сойылған қой етi — жұқалап тiлiп, жығылғанда пайда болған iсiкке тағып тастаса, iсiк тез қайтады әрi жара iрiңдемейдi. Шиқанға, сыздауыққа таңса, жара аузы ашылады.

Қойдың етiн күйдiрiп, күлiн сiрке суына езiп, жылан, шаян шаққан жерге таңса, уытты қайтарады, сыздап ауырғанын басады.

Етi сылынып алынған қойдың сүйегiн шауып, ұзақ уақыт қайнатып, сорпасын мөшел балаға үнемi iшкiзсе, нәресте тез оңалады. Бұл ем сынықтың тез бiтуiне де көмектеседi.

Басқа материалдар:

Анардың 9 пайдасы

Сымбат Айдархан

-

21.04.2021

0

1. Халық медицинасы анардың жемісі ғана емес, жапырағын, қабығын, тамырын да емге қолданады. Мәселен, бала емізіп жүрген ананың омырауы жарылып, тілінетін болса, анар жемісінің қабығын ұнтақтап, жарыққа себеді.

Жасушаларды біріктіруші дәрі ретінде анар гүлінің бір шай қасығын 150 г қайнап тұрған суға салып, бір сағат бұқтырады. Осыдан әр жолы 50-60 грамды астан 40 минут бұрын күніне екі рет қабылдайды.

2. Дизентерияға, жұтқыншақ тамақ ауруына 5 г жеміс қабығын ұнтақтап, 100 г суға 10 минут ақырын қайнатып, ауызды шайқайды. Ішеді.

3. Асқазан ауырғанда анардың шырынымен тоқтатуға болады. Ол үшін жарты стақан ішсеңіз, бірер сағаттан соң басыла бастайды.

4. Өтте, оның жолдарында құм тас пайда болса, бүйрек пен қуықта байланған тастарға да анар шырыны әсер етіп, қуып шығуға көмектеседі. Ол үшін 2 ас қасықты астан 20 минут бұрын, күніне 5-6 рет ішіп, екі аптаға созады. Арада бір апта өткізіп, емді қайта жалғастыруға болады.

5. Күйікке 1:10 мөлшеріндегі анар шырынын жағып, үстіне қабық ұнтағын себеді. Осыдан жұқа қабат пайда болады. Сол қабат асты жылдам жазыла бастайды.

6. Ішектердің қабынуынан іш сұйылып өткен кезде анар тұқымын қуырып, ұнтақтап, мактің тұқымымен қосып, қайнап тұрған сумен ішетін болса тоқтатады. Тіс ауырып тұрған кезде анар тұқымын балмен қосып шайнап жесе ауырғаны тоқтайды.

7. Қуырылған тұқымды ұнтаққа айналдырып, күніне үш рет пышақтың ұшымен астан бұрын алып жейтін болса, кеуденің ауырғанын, жүрек қағысын қалыпқа келтіруге, сары аурудың алдын алып, асқа тәбет ашуға көмектеседі.

8. Тіс түбінің қанауына анар қабығының ұнтағына тең мөлшерде қыша шөбінен, қырмызы гүлден қосып қайнатып, ауызды шайқайды. Бір емделу барысы 10 күн.

9. Созылмалы тұмауға бір ас қасық ұнтақталған анар қабығына 1,5 ас қасық тал қабығы, 1 ас қасық емен қабығынан 300 г қайнап тұрған суға салып, 15 минут су моншасында ұстайды. Осыны бұқтырып, төртке бөліп ас алдында ішеді.

Басқа материалдар:

Иммунитетіңізге пайдалы сусындар

Сымбат Айдархан

-

21.04.2021

0

Иммунитетіңіздің жиі әлсіреп, әртүрлі ауруға душар болмауы үшін дұрыс тамақтану қажет. Жеміс-жидектер мен көкөністердің сіздің денсаулығыңызға тигізер пайдасы өте көп.

Өйткені олардың құрамында дәрумендер, минералдар, антиоксиданттар көптеп кездеседі. Ал сусындарына келетін болсақ, түрлі-түрлі аурудың алдын алып, ас қорытуға көмектеседі. Күнделікті өмірде сусын ішіп тұрыңыз. Себебі сусын дәмді әрі пайдалы.

Назарларыңызға иммунитеттеріңізге өте пайдалы сусындарды ұсынамыз.

1. Сәбіз сусыны.

Сәбіз сусыны дәмді және арзан. Ол еңбектеген баладан, еңкейген қарияға дейін ұнайды. Оның құрамында В тобындағы дәрумендер, С дәрумені, натрий, калий, фосфор, темір бар. Бауырыңыздың жақсы жұмыс жасауына әсер етеді.

2. Қызылша сусыны.

Бұл да арзан сусын. Оны көбіне алма немесе сәбіз сусындарымен араластырып ішеді. Алайда қызылша сусынының емдік қасиеті ерекше. Оның құрамында кальций, темір, марганец, хлорлы калий, С дәрумені секілді пайдалы заттар бар. Қызылша сусыны қаныңызды тазалап қана қоймай, миыңыздың да дұрыс жұмыс істеуіне көмектеседі. Қызылша сусының көбіне шығармашылық жолында жүрген адамдар сүйіп ішеді.

3. Лимон сусыны.

Лимон сусынының құрамында С дәрумені және антиоксиданттар өте көп. Қышқыл дәмді сусын болса да, адамды әлдендіруде әжептәуір әсер етеді. Бір стақан лимон сусынының өзі сіздің иммунитетіңізді көтереді.

4. Брокколи сусыны.

Қызылша сусыны сияқты бұл сусынды да басқа шырындармен араластырып ішу керек. Әйтпесе денсаулығыңызға зақым келуі мүмкін. Құрамында иммунитетті әлдендіретін күкірт, калий және В1 мен С дәрумендері бар. Сонымен қатар брокколи сусыны белоктарға бай. Бұл сусынды көбіне спортшылар ішеді.

5. Мүкжидек сусыны.

Бұл сусынды араластырудың қажеті жоқ. Өйткені ол онсызда тәтті. Құрамында С дәрумені мен мықты антиоксиданттар бар. Иммунитетіңізді нығайтуға көмектеседі.

6. Киви сусыны.

Ішінде салмасы бар үлпілдек жеміс сізді жүрек ауруларынан құтқарады. Сонымен қатар иммунитетіңізді А, С, Е, К дәрумендерімен байытып, әлдендіреді. Және ол өте дәмді.

7. Алма сірке суы.

Бұл дайын коктейль. Сірке суы иммундық жүйені жақсартса, алма сусыны денсаулыққа пайдалы фосфор, кальций, темір сияқты заттарды сіңіреді. Сірке суы арықтауға да көмектеседі. Алайда бұл сусынмен абай болу керек. Дәрігерлермен кеңесіп, уақытында ішкен дұрыс.

8. Көк шай.

Көк шайдың құрамында вирустарды жоятын галлат және эпигаллокахетин атты химиялық қосындылар бар. Соңғы зерттеулерге сүйенетін болсақ, көк шай тіпті қатерлі ісіктің де алдын алады екен.

Бұл сусындардың қай-қайсысы да сізге аурудың не екенін ұмыттырары анық. Дені сау адам — табиғаттың ең қымбат жемісі екенін естен шығармаңыздар.

Басқа материалдар:

Піскен нанды сақтаудың әдісі

Сымбат Айдархан

-

21.04.2021

0

Әдетте нанды тоңазытқышта сақтағанды жөн көріп жатамыз, әсіресе, жаз мезгілінде тоңазытқышсыз күніміз жоқтай сезіледі.

Көп адамдар нан дымқылдық жоқтықтан құрғап кетеді деп ойлайды. Осы ойдың жетегімен тоңазытқышқа салып қою дұрыс шешім деп ойласаңыз, қателесесіз. Кейде нан дымқыл ортада бұзылып кетіп жатады. Әсіресе, нөлден төмен температурада тез құрғайды.

Яғни, тоңазытқышқа сену арқылы осы үдерісті одан әрмен тездетіп жіберіп отырсыз. Нан құрамындағы крахмалдан дымқылдылық кеткенде, бойындағы молекулалар өзгеріске түседі де, нәтижесінде қатайып, бастапқы қалпын жоғалтады. Дей тұрғанмен, тоңазытқыш температурасының көгеру процесін баяулататындығы ақиқат.

Нанды сақтаудағы басқа да қателіктер:

1. Полиэтилен қапшықтарда сақтауға;

2. Жылыту жүйлеріне жақын жерде сақтауға;

3. Күн сәулесі жақсы түсетін жерде сақтауға болмайды.

Сондай-ақ, қара нан мен ақ нанды бірге сақтаушы болмаңыз. Олай болған жағдайда, тез көгеріп кететін болады.

Нанның жақсы сақталуы үшін қалтаға тазаланған картоп тіліндісін, кесілген алманы, аздаған тұзды немесе қант түйірін салып қойған жөн. Әрине, уақытысында ауыстырып тұруды ұмытпау керек. Нанда жағымсыз иістер пайда бола бастаса, лимон қабығына жүгініңіз.

Наныңыз бастапқы қалпында ұзақ сақталсын десеңіз, бөлкені басынан емес, ортасынан кесіңіз, сонан кейін керегіңізше ортасынан бастап кесіп алған дұрыс. Болғаннан кейін екі бөлікті бір-біріне беттестіріңіз.

Зығырдан немесе кенептен жасалған сүлгілерге орап қойсаңыз, құрғақтықтың алдын алуға мүмкіндігіңіз бар. Нанды металл ыдысқа емес, ағаш ыдысқа салып жеу нанның ұзақ уақыт сақталуын қамтамасыз ете алады.

Құрғақ нанды қалпына келтіріңіз

Нанның құрғап кетуі қалыпты құбылыс, кейде оның алдын алып үлгере де алмаймыз. Егер осындай қиындыққа тап болып жатсаңыз, нанды тастауға асықпаңыз. Оны қайтадан пайдаға асыруға болады. Мәселен, духовканың көмегіне жүгінейік. Ол үшін нанды жайпақ қаңылтырға салып, су бүркисіз де, алдын ала ысытылған духовкаға қалдырасыз.

Нанды буға жұмсартуға да болады. Нан кесінділерін елегішке қойып, кастрөлдегі судың бетіне қоясыз (суға тимеу керек), қақпағын елегіштің бетінен жауып, қайнатып қойыңыз. Бірнеше минуттан кейін бастапқы жұмсақтығымен қауышатын болады.

Басқа материалдар:

Айранның пайдасы мол

Сымбат Айдархан

-

21.04.2021

0

1. Анағында айранның нағыз төркіні – қазақ елі. Айранның құрамы сүтке ұқсағанымен, ұйытылған соң пайдалы дәрумендерінің саны ағағұрлым арта түседі. Сондықтан болса ерек, шөлімізді қандырады әрі тойымды тамақ. Қазақтың ең танымал ұлттық тағамдарының бірі – айран қасиетін барша қазақ біледі. Кешкі астан соң, міндетті түрде 1 кесе айранды тұтынған.

Бұл асты қорытуға көмегін тигізеді екен. Кішкентай нәрестелерге де айран берген, ауру-сырқаудан сақ болсын деп. Жүкті әйелге де осы тағамды тұтынуға кеңес берген. Кез келген тағаммен бірге қонақ алдына да ағарған айранын ұсынған. Бұл қонақжайлылықтың белгісі. Осылайша қазақтың дастарханыннан айран үзілмей келеді. Ұзақ жолға шығар кезде де айранның рөлі ерекше болған. Тіпті үйге жылан кіргенде де басына ақ құйып шығарып салған.

2. Ғалымдар аты суық ауруларды да осы айранымыз емдегенін айтады. Емдік қасиеті мол сусынды жақтырмайтын адам ағзасы жоқ. Бұлай деп отырғанымыз да сол сүтті ұнатпайтын адамдар да кездеседі. Себебі олардың ағзасы сүт құрамында кездесетін лактоза деген элементті көтере алмайды. Салдарынан ішкебу, дискабектриоз сияқты аурулар пайда болады. Ал айранның мұндай реакциясы мүлдем жоқ. Қайта мұны ішкен адам әлденіп, қауқары арта түседі.

3. Құрамында пайдалы дәрумендермен қатар калий мен кальций бар. Бұлардың қандай рөл атқаратыны да белгілі. Д дәрумені де бар. Сүйектің беріктігін қатайтып, бұлшықеттерді нығайтады. Бұл аз десеңіз, асқазан жолдарын емдеп, ішек ауруларын жазады. Көздің көрі қабілеттілігін арттырады. Ал А дәрумені тері қабатының жұмсақ әрі әдемі болуына жағдай жасайды. Ал фосфор түрлі инфекциялардың алдын алып, жұқпалы дерттерден сақтайды.

4. Айран – әрдайым диетологтардың кеңес беретін ас мәзірі. Құрамы күрделі болғанымен, соңы семіздікке алып келмейді. Себебі ағзаға түскен айран өзге тамақтарды қорытуға белсенді. Айран ұйқысыздық дертінінң де алдын алады, яғни жүйке жүйесін де емдейді. Тіпті ота жасалған адамға да айранды ішкізу – бұл ағзаның тез жазылуына әкеледі. Ал қыз-келіншектер айрынды косметикалық бағытта да пайдаланады. Бетке жағып, 15 минуттан кейін күн сайын жуып тастау әжім түсуден сақтайды екен. Бетті нәрлендіріп, қалпына келтіреді.

Басқа материалдар: